TABMIS: Công cụ “xương sống” để quản lý ngân sách quốc gia

Bắt đầu triển khai từ năm 2006, sau 14 năm hoàn thiện và triển khai rộng rãi trên cả nước, Hệ thống Thông tin quản lý Ngân sách và Kho bạc (TABMIS) đến nay đã trở thành “xương sống” trong lĩnh vực quản lý tài chính ngân sách quốc gia, góp phần không nhỏ trong công cuộc hiện đại hóa Kho bạc Nhà nước (KBNN).

TABMIS đã được triển khai ở tất cả các cơ quan Tài chính và hệ thống KBNN trên toàn quốc. Ảnh :Thùy Linh.

Xây dựng cơ chế quản lý minh bạch

Bắt đầu triển khai từ đầu quý II/2006, Bộ Tài chính đã phối hợp với nhà thầu (Công ty IBM) xây dựng được kế hoạch dự án tổng thể với 5 giai đoạn cơ bản: phân tích, thiết kế quy trình nghiệp vụ; phát triển hệ thống; tích hợp; triển khai và bảo hành, bảo trì. Qua một chặng đường dài xây dựng và vận hành thí điểm tại một số KBNN địa phương, từ năm 2010, TABMIS được triển khai ở tất cả các cơ quan Tài chính và KBNN trên toàn quốc.

Để có thể “phủ sóng” TABMIS, hàng loạt công việc đã được tổ chức thực hiện và hoàn thành với sự nỗ lực vượt bậc của hàng trăm cán bộ KBNN ở Trung ương và địa phương, cán bộ các Vụ, Cục thuộc Bộ Tài chính và liên danh nhà thầu. Cùng với đó, công tác tập huấn, đào tạo cho cán bộ dự án cũng như cán bộ tham gia vận hành hệ thống được đẩy mạnh; công tác tuyên truyền, giới thiệu về hệ thống TABMIS cũng được tiến hành rộng khắp tới tất cả các tỉnh, thành phố. Bộ Tài chính cũng đã chuẩn bị hành lang pháp lý khá đầy đủ và hoàn thiện giúp TABMIS có thể thuận lợi đi vào thực tiễn. Những công việc này không những tạo điều kiện thuận lợi ngay trước mắt để TABMIS triển khai và vận hành mà còn tạo tiền đề cho các hoạt động cải cách khác của ngành Tài chính sau này. Đây cũng là những bước đi cụ thể đầu tiên của KBNN nhằm từng bước xây dựng bộ máy và cơ chế chính sách quản lý tài chính – ngân sách tiên tiến, đơn giản, minh bạch và sẵn sàng hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.

Theo KBNN, nhận thức được công tác kế toán ngân sách nhà nước là nhiệm vụ trụ cột của hệ thống KBNN nên chế độ kế toán ngân sách nhà nước liên tục được hoàn thiện, cập nhật trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc các thông lệ tốt trên thế giới. Với việc xây dựng và triển khai thành công Hệ thống TABMIS trên toàn quốc, công tác kế toán được cải cách căn bản theo hướng: chuyển từ mô hình kế toán phân tán sang mô hình tập trung; chuyển từ kế toán trên cơ sở tiền mặt sang kế toán tiền mặt điều chỉnh, mở rộng phạm vi kế toán nhà nước.., nâng cao chất lượng thông tin, báo cáo. Từ đó, các báo cáo tình hình thu, chi, quyết toán ngân sách nhà nước được KBNN lập và cung cấp theo quy định, phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý, giám sát và điều hành của các cấp lãnh đạo, trong đó, các báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước luôn được Quốc hội thông qua với tỷ lệ tán thành cao.

Thực tế đã chứng minh, đến nay TABMIS đã mang lại những lợi ích thiết thực cho các cơ quan, đơn vị quản lý ngân sách nhà nước các cấp trong việc nâng cao hiệu quả thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Cụ thể, TABMIS đã giúp hỗ trợ lập các báo cáo tài chính về dự toán thu, chi ngân sách nhà nước; TABMIS cũng cung cấp thông tin nhanh, chính xác về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước ở mọi thời điểm; đảm bảo sự đồng bộ về dữ liệu thu, chi ngân sách nhà nước giữa KBNN và các cơ quan Tài chính, Thuế, Hải quan.

Đối với KBNN, với nhiệm vụ thực hiện kế toán ngân sách nhà nước, TABMIS góp phần hoàn thiện công tác kế toán, các quỹ và tài sản của Nhà nước được giao quản lý, các khoản viện trợ, vay nợ, trả nợ của Chính phủ và chính quyền địa phương theo quy định của pháp luật; Báo cáo tình hình thực hiện thu, chi ngân sách nhà nước cho cơ quan tài chính cùng cấp và cơ quan nhà nước có liên quan theo quy định của pháp luật; Tổng hợp, lập quyết toán ngân sách nhà nước hàng năm trình Bộ Tài chính để trình Chính phủ theo quy định của pháp luật.

Còn với cơ quan tài chính các cấp (Trung ương, tỉnh, huyện), công tác phân bổ dự toán ngân sách nhà nước được thực hiện trên TABMIS, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý phân bổ ngân sách nhà nước từ khâu nhập dự toán cấp 0 (do Quốc hội, Hội đồng nhân dân quyết định), phân bổ cho các đơn vị dự toán cấp 1, cấp trung gian, đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước.

Thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình cải cách quản lý tài chính công

Theo KBNN, trong tương lai, TABMIS sẽ được hướng tới mở rộng kết nối với cả các cơ quan liên quan như các bộ, ngành, hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân các cấp và các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước thành quy trình thực hiện ngân sách khép kín, hiện đại, đồng thời triển khai đầy đủ các giao diện với các chương trình ứng dụng khác như: hệ thống lập ngân sách của các Bộ, ngành; hệ thống thông tin quản lý tích hợp của Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan; hệ thống quản lý nợ Chính phủ; hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng…nhằm tạo nên hệ thống thông tin quản lý tài chính tích hợp (IFMIS).

Ông Tạ Anh Tuấn, Tổng giám đốc KBNN cho biết, mục tiêu tổng quát đặt ra đối với KBNN trong giai đoạn tới là: Xây dựng Kho bạc hiện đại, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả để thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ của KBNN trong hệ thống quản lý tài chính công với một trong ba trụ cột phát triển chính là đến năm 2030, toàn bộ các hoạt động quản lý, quản trị, cung cấp dịch vụ của KBNN được thực hiện trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại, có sự kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành, địa phương và các cơ quan, đơn vị liên quan để hướng tới hình thành Kho bạc số. Trong đó, KBNN được tổ chức và hoạt động theo hướng tận dụng các ưu thế của dữ liệu số; đồng thời, tập trung vào cải cách, gắn kết chặt chẽ các dịch vụ công vào các tác vụ hằng ngày để phục vụ người dân, doanh nghiệp, các đơn vị sử dụng ngân sách, các cơ quan quản lý và các cấp chính quyền.

Chính vì vậy, vai trò của TABMIS sẽ ngày càng quan trọng, đòi hỏi KBNN phải tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện quy trình ứng dụng trên TABMIS, nâng cao hiệu năng hệ thống… nhằm tạo thuận lợi hơn cho người sử dụng trong công tác thực hiện kế toán nhà nước áp dụng cho TABMIS. Ngoài ra, cũng cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện quy trình, nâng cao hiệu năng đối với các chương trình ứng dụng khác có giao diện với TABMIS như TCS, kho dữ liệu, thanh toán, dịch vụ công, đầu tư… góp phần hỗ trợ công tác kế toán thu ngân sách nhanh chóng, chính xác; thống nhất dữ liệu giữa cơ quan Thuế, KBNN, Hải quan và Tài chính; cải cách thủ tục hành chính; cung cấp thông tin kịp thời phục vụ công tác quản lý.

Thùy Linh