Suy buồng trứng sớm – Các triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Suy buồng trứng nguyên phát còn được gọi là suy buồng trứng sớm. Suy buồng trứng xảy ra khi buồng trứng của phụ nữ ngừng hoạt động bình thường trước 40 tuổi.

Khi điều này xảy ra, buồng trứng của bạn không sản xuất lượng hormone estrogen bình thường hoặc giải phóng trứng thường xuyên. Tình trạng này thường dẫn đến vô sinh.

1. Suy buồng trứng nguyên phát là gì?

Nhiều phụ nữ bị giảm khả năng sinh sản một cách tự nhiên khi họ khoảng 40 tuổi. Họ có thể bắt đầu có kinh nguyệt không đều khi chuyển sang thời kỳ mãn kinh.

Đối với phụ nữ bị suy buồng trứng, kinh nguyệt không đều và giảm khả năng sinh sản bắt đầu trước tuổi 40. Đôi khi có thể bắt đầu ngay từ tuổi thiếu niên.

Phụ nữ bị suy buồng trứng, kinh nguyệt không đều và giảm khả năng sinh sản.

Suy buồng trứng nguyên phát đôi khi bị nhầm lẫn với mãn kinh sớm, nhưng những tình trạng này không giống nhau, suy buồng trứng khác với mãn kinh sớm.

- Khi mãn kinh sớm, kinh nguyệt của phụ nữ ngừng lại trước tuổi 40 nên không thể mang thai được nữa.

- Với suy buồng trứng, một số phụ nữ vẫn có kinh nguyệt không đều hoặc không thường xuyên trong nhiều năm và thậm chí có thể mang thai.

Thông thường một phụ nữ sẽ bắt đầu trải qua thời kỳ mãn kinh trong độ tuổi từ 42 đến 56. Suy buồng trứng sẽ xảy ra ở 1 trong 1.000 phụ nữ trong độ tuổi từ 15 đến 29 và 1 trên 100 phụ nữ trong độ tuổi từ 30 đến 39. Độ tuổi trung bình của sớm khởi phát là 27 năm.

2. Các dấu hiệu của suy buồng trứng nguyên phát

Dấu hiệu đầu tiên của suy buồng trứng thường là không đều hoặc trễ kinh. Các dấu hiệu và triệu chứng của suy buồng trứng nguyên phát tương tự như ở giai đoạn mãn kinh tự nhiên hoặc thiếu hụt estrogen. Các triệu chứng bao gồm:

- Kinh nguyệt không đều hoặc bị bỏ qua, có thể tồn tại trong nhiều năm hoặc phát triển sau khi mang thai hoặc sau khi ngừng thuốc tránh thai.

- Khó mang thai.

- Nóng ran hay còn gọi là bốc hỏa.

- Đổ mồ hôi đêm.

- Khô âm đạo.

- Khô mắt.

- Khó chịu hoặc mất tập trung.

- Giảm ham muốn tình dục.

Suy buồng trứng sớm dẫn đến lượng estrogen thấp khiến một số phụ nữ trở nên trầm cảm hoặc lo lắng.

3. Nguyên nhân suy buồng trứng sớm

Suy buồng trứng nguyên phát có thể do:

- Các khuyết tật nhiễm sắc thể

Một số rối loạn di truyền có liên quan đến suy buồng trứng nguyên phát. Chúng bao gồm hội chứng Turner thể khảm – trong đó một phụ nữ chỉ có một nhiễm sắc thể X bình thường và một nhiễm sắc thể X thứ hai bị thay đổi – và hội chứng X dễ vỡ – trong đó các nhiễm sắc thể X dễ vỡ và gãy.

- Độc tố

Hóa trị và xạ trị là những nguyên nhân phổ biến gây suy buồng trứng do độc tố. Những liệu pháp này có thể làm hỏng vật liệu di truyền trong tế bào. Các chất độc khác như khói thuốc lá, hóa chất, thuốc trừ sâu và virus có thể đẩy nhanh quá trình suy buồng trứng.

- Một phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với mô buồng trứng (bệnh tự miễn dịch)

Nhiều nghiên cứu cho thấy, suy buồng trứng có liên quan đến các vấn đề với nang trứng. Nang là những túi nhỏ trong buồng trứng. Trứng phát triển và trưởng thành bên trong. Hệ thống miễn dịch của phụ nữ tạo ra kháng thể chống lại mô buồng trứng, gây hại cho các nang trứng và làm hỏng trứng. Không rõ điều gì gây ra phản ứng miễn dịch nhưng việc tiếp xúc với virus là một khả năng.

- Các yếu tố gây bệnh khác

Các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển suy buồng trứng nguyên phát bao gồm:

Tuổi: Nguy cơ tăng lên ở độ tuổi từ 35 đến 40. Mặc dù hiếm gặp trước 30 tuổi, nhưng suy buồng trứng nguyên phát vẫn có thể xảy ra ở phụ nữ trẻ hơn và thậm chí ở thanh thiếu niên.

Lịch sử gia đình: Trong một số trường hợp, lịch sử gia đình phụ nữ có mẹ hoặc chị em gái mắc suy buồng trứng nguyên phát có nhiều khả năng mắc bệnh này hơn. Khoảng 4% phụ nữ gặp phải tình trạng này.

Giải phẫu buồng trứng: Các cuộc phẫu thuật liên quan đến buồng trứng làm tăng nguy cơ suy buồng trứng nguyên phát.

- Các gen: Một số thay đổi đối với gen và tình trạng di truyền khiến phụ nữ có nguy cơ mắc POI cao hơn.

Người mắc một số bệnh: các bệnh tự miễn dịch và nhiễm virus như virus herpes simplex (HSV), virus gây bệnh quai bị.

Giảm cân quá mức cũng có thể khiến buồng trứng bị suy sớm do quá trình giảm cân quá nhanh làm lượng chất béo bên trong cơ thể bị giảm nhanh, ảnh hưởng đến lượng estrogen trong cơ thể, rối loạn kinh nguyệt.

Phụ nữ lạm dụng các chất kích thích như cafe, thuốc lá, đồ uống có cồn… gây ảnh hưởng đến việc sản sinh hormone.

Nạo phá thai nhiều gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến buồng trứng làm rối loạn các nội tiết tố.

4. Các biến chứng của suy buồng trứng sớm

Tư vấn biện pháp chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Ảnh: Sở Y tế Hà Nội

Các biến chứng của suy buồng trứng sớm bao gồm:

- Không có khả năng mang thai có thể là một biến chứng của suy buồng trứng sớm. Trong một số trường hợp hiếm hoi, có thể mang thai cho đến khi trứng rụng. Hormone tuyến giáp ở mức thấp có thể ảnh hưởng đến sự trao đổi chất của bạn và có thể gây ra năng lượng rất thấp, tinh thần chậm chạp và các triệu chứng khác.

- Hội chứng khô mắt và bệnh bề mặt mắt: Một số phụ nữ bị suy buồng trứng có một trong những tình trạng mắt này. Cả hai đều có thể gây khó chịu và có thể dẫn đến mờ mắt. Nếu không được điều trị, những tình trạng này có thể gây tổn thương mắt vĩnh viễn.

- Bệnh loãng xương: Hormone estrogen giúp duy trì xương chắc khỏe. Nếu phụ nữ không đủ estrogen, phụ nữ bị suy buồng trứng thường bị loãng xương. Đây là một bệnh về xương gây ra tình trạng xương yếu, giòn và dễ gãy.

- Trầm cảm hoặc lo lắng: Nguy cơ vô sinh và các biến chứng khác phát sinh do lượng estrogen thấp khiến một số phụ nữ trở nên trầm cảm hoặc lo lắng.

- Bệnh tim: Mức độ thấp hơn của estrogen có thể ảnh hưởng đến các cơ lót trong động mạch và có thể làm tăng sự tích tụ cholesterol trong động mạch. Những yếu tố này làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch (làm cứng động mạch).

5. Suy buồng trứng nguyên phát được chẩn đoán như thế nào?

Để chẩn đoán suy buồng trứng, các bác sĩ có thể hỏi và thực hiện các vấn đề sau:

- Tiền sử bệnh, bao gồm cả việc hỏi xem bạn có người thân với suy buồng trứng hay không.

- Thử thai để chắc chắn rằng bạn không có thai.

- Khám sức khỏe, để tìm các dấu hiệu của các rối loạn khác có thể gây ra các triệu chứng.

- Xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ hormone nhất định. Cũng có thể xét nghiệm máu để phân tích nhiễm sắc thể. Nhiễm sắc thể là một phần của tế bào chứa thông tin di truyền.

- Siêu âm vùng chậu để xem buồng trứng có to hay không hoặc có nhiều nang hay không.

6. Điều trị suy buồng trứng nguyên phát

Hiện nay, không có phương pháp điều trị nào được chứng minh là có thể khôi phục lại chức năng bình thường cho buồng trứng của phụ nữ. Nhưng có những phương pháp điều trị cho một số triệu chứng của suy buồng trứng. Ngoài ra còn có những cách để giảm thiểu rủi ro sức khỏe của bạn và điều trị các tình trạng suy buồng trứng có thể gây ra:

- Liệu pháp thay thế hormone là phương pháp điều trị phổ biến nhất. Nó cung cấp cho cơ thể bạn estrogen và các hormone khác mà buồng trứng không tạo ra. Liệu pháp thay thế hormone cải thiện sức khỏe tình dục và giảm nguy cơ mắc bệnh tim và loãng xương. Nên thường dùng cho đến khoảng 50 tuổi; đó là độ tuổi mà thời kỳ mãn kinh thường bắt đầu.

- Bổ sung canxi và vitamin D. Vì phụ nữ bị POI có nguy cơ loãng xương cao hơn, bạn nên bổ sung canxi và vitamin D mỗi ngày.

- Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Nếu bị suy buồn trứng và muốn có thai có thể cân nhắc thử thụ tinh ống nghiệm.

Suy buồng trứng sớm nói một cách đơn giản là mãn kinh sớm. Thông thường một phụ nữ sẽ bắt đầu trải qua thời kỳ mãn kinh trong độ tuổi từ 42 đến 56.

Suy buồng trứng sẽ xảy ra ở 1 trong 1.000 phụ nữ trong độ tuổi từ 15 đến 29 và 1 trên 100 phụ nữ trong độ tuổi từ 30 đến 39. Độ tuổi trung bình của sớm khởi phát là 27 năm. Trong một số trường hợp, tiền sử gia đình mắc suy buồng trứng có liên quan đến khoảng 4% phụ nữ gặp phải tình trạng này.

Hoạt động thể chất thường xuyên và trọng lượng cơ thể khỏe mạnh. Tập thể dục thường xuyên và kiểm soát cân nặng có thể giảm nguy cơ loãng xương và bệnh tim.

Điều trị các điều kiện liên quan. Nếu có một tình trạng liên quan đến suy buồng trứng, điều quan trọng là phải điều trị cả các bệnh đó. Điều trị có thể liên quan đến thuốc và hormone. Nếu bạn bị suy giáp chưa được điều trị, bác sĩ sẽ cho bạn dùng thuốc điều trị tuyến giáp.

Nếu các vấn đề liên quan đến tự miễn dịch được tìm thấy, liệu pháp steroid có thể được sử dụng cho một số người.

Phục hồi mức estrogen ở phụ nữ bị suy buồng trứng sớm giúp ngăn ngừa một số biến chứng xảy ra do estrogen thấp, chẳng hạn như loãng xương.

Cần liên hệ với bác sĩ khi nào?

- Nếu đã trễ kinh từ ba tháng trở lên, hãy đến gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân. Có thể bị trễ kinh vì một số lý do, bao gồm mang thai, căng thẳng hoặc thay đổi chế độ ăn uống hoặc thói quen tập thể dục nhưng tốt nhất nên đến gặp bác sĩ khi chu kỳ kinh nguyệt thay đổi.

- Ngay cả khi không bận tâm về việc không có kinh nguyệt, phụ nữ nên đến gặp bác sĩ để tìm hiểu nguyên nhân gây ra sự thay đổi này. Mức độ estrogen thấp có thể dẫn đến mất xương và tăng nguy cơ mắc bệnh tim.