Sự tàn phá khủng khiếp của m.a tú.y tổng hợp
M.a tú.y tổng hợp không chỉ tàn phá thần kinh, gây hại tim mạch, mà còn làm tăng ý muốn t.ự sá.t.
M.a tú.y gây trầm cảm và loạn thần cho người sử dụng – ẢNH: TƯ LIỆU BỆNH VIỆN TÂM THẦN HÀ NỘI
Ảo thính, hoang tưởng bị truy giế.t
Theo Bộ Y tế, m.a tú.y tổng hợp được sử dụng phổ biến là methamphetamine, ecstasy, ketamine với các tên lóng như: đá, thuố.c lắ.c, viên nữ hoàng, ngọc điên, yaba… Nghiên cứu bệnh nhân (BN) sử dụng methamphetamine cho thấy hầu hết có triệu chứng trầm cảm và lo âu (chiếm 48 – 58%). Khoảng 28 – 36,8% số người nghiệ.n có biểu hiện loạn thần, bao gồm hoang tưởng bị truy hại (77,4%), ảo thính – nghe thấy những giọng nói không có thật (44,6%). Khi dùng phối hợp với chất dạng thuố.c phiệ.n, methamphetamine có thể tăng ý định hoặc kế hoạch t.ự sá.t lên 2 – 11%.
Trong các loại m.a tú.y tổng hợp, thuố.c lắ.c hay ecstasy có hình dạng giống các viên thuố.c nhỏ, có màu sặc sỡ. Thuố.c lắ.c kích thích thần kinh trung ương tạo ảo giác mạnh, gây rối loạn hành vi do hưng phấn quá mức. Khi không “cắn” thuố.c sẽ gây chán chường, lo lắng, trầm cảm, hoang tưởng, mất trí nhớ.
M.a tú.y đá (hàng đá) có màu trắng, óng ánh, là những mảnh nhỏ gần giống hạt mì chính (bột ngọt) hay hạt muối. M.a tú.y đá ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh, gây ảo giác kéo dài, hoang tưởng có người giế.t mình. Chất này cũng gây trụy tim mạch do hưng phấn quá mức, thiếu má.u cơ tim, tăng huyết áp, đồng thời làm hỏng men răng, rối loạn nội tiết, sinh tinh.
M.a tú.y đá làm cho người sử dụng không thể cảm thấy bất kỳ một niềm vui nào, biến một người có khả năng ăn nói lưu loát trở thành một người nói lắp, hoang tưởng điên dại rồi dẫn đến tình trạng mất trí nhớ nặng dần
Theo Bệnh viện Tâm thần Mai Hương (Hà Nội), m.a tú.y đá đặt cơ thể vào tình trạng hoạt động tăng tốc và có thể làm tổn thương các bộ phận cơ thể gây đột quỵ, suy gan hoặc suy tim. M.a tú.y đá “đốt cháy” các hệ thống sản xuất dopamine và norepinephrine của não bộ, làm cho người sử dụng không thể cảm thấy bất kỳ một niềm vui nào, trừ khi họ sử dụng m.a tú.y đá.
M.a tú.y đá có thể biến một người có khả năng ăn nói lưu loát trở thành một người nói lắp, hoang tưởng điên dại trong một vài tuần rồi dẫn đến tình trạng mất trí nhớ nặng dần.
Video đang HOT
Một số tổn thương ở não không thể hồi phục
Theo chuyên gia về sức khỏe tâm thần của Bệnh viện Tâm thần Mai Hương, phục hồi từ bất kỳ nghiệ.n chất loại nào cũng khó khăn, nhưng với những người nghiệ.n ma túy đá, khó khăn thách thức có thể gấp đôi.
Người nghiệ.n ma túy đá phải đối mặt với hậu quả suy giảm nhận thức và cảm xúc trầm uất trong giai đoạn mới ngưng sử dụng. Phục hồi từ nghiệ.n ma túy đá mất một thời gian rất dài, và một số tổn thương não có thể không hồi phục hoàn toàn được.
Cần có những chương trình điều trị chuyên sâu cho những đối tượng nghiệ.n ma túy đá, thường điều trị theo hình thức ngoại trú, có thể kéo dài ít nhất 3 tháng cho tới khoảng 1 năm hoặc lâu hơn.
Điều trị chủ yếu là liệu pháp hành vi nhận thức, không chỉ ngăn ngừa tái sử dụng, mà cần có buổi tập huấn các kỹ năng để tránh sự cám dỗ và kiểm soát cảm giác thèm nhớ m.a tú.y đá.
Điều trị nghiệ.n ma túy đá bao gồm điều trị cả những bệnh liên quan do sử dụng m.a tú.y đá kéo dài (chẳng hạn bệnh về răng hoặc thiếu dinh dưỡng).
Bộ Y tế đã ban hành phác đồ điều trị cho người dùng m.a tú.y tổng hợp, áp dụng cho các cơ sở đủ điều kiện theo quy định của Bộ.
Hoang tưởng, ảo giác đeo bám bệnh nhân Covid-19
Những bệnh nhân Covid-19 phải điều trị dài ngày trong khu hồi sức cấp cứu thường gặp ảo giác, hoang tưởng do thuố.c, tình trạng nhiễ.m trùn.g, thiếu oxy.
"Tối qua, những người khuân vác đã đưa tôi xuống tầng hầm bằng chiếc xe đẩy của siêu thị. Tôi gặp những nhà sư trùm kín đầu, những người đán.h cắp linh hồn của tôi và biến tôi thành một thây ma. Tôi đã tỉnh dậy trong quan tài của chính mình".
"Tôi nghe lỏm thấy các y tá thì thầm sau tấm rèm rằng họ ám hại tôi và con tôi. Tôi thấy một người rút khẩu sún.g từ túi xách".
"Một con thú hoang điên cuồng chạy qua khu chợ bệnh viện, tấ.n côn.g mọi người cho tới khi nó b.ị bắ.n hạ".
Đó là những trải nghiệm đáng sợ và kỳ lạ mà tiến sĩ Dorothy Wade, nhà tâm lý học của khoa chăm sóc tích cực (ICU) tại bệnh viện Đại học Cao đẳng London, được các bệnh nhân chia sẻ hằng ngày. Nhiều bệnh nhân Covid-19 mắc chứng ảo giác hoặc ảo tưởng do thuố.c, tình trạng nhiễ.m trùn.g, thiếu oxy trong thời gian dài ở ICU.
Theo một nghiên cứu năm 2008 công bố trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ, 80% bệnh nhân ở ICU bị mê sảng. Để bệnh nhân vượt qua thời gian thở máy, bác sĩ thường chỉ định dùng thuố.c hướng thần, giúp họ bình tĩnh, thoải mái và dễ ngủ, mặt khác lại khiến người bệnh hay quên, bối rối và mê sảng. Tình trạng mê sảng thường biến mất khi bệnh nhân xuất viện, nhưng ảo giác, cùng với các sang chấn khác, có thể đeo bám họ nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.
Những ký ức đáng sợ trở thành một phần của hội chứng hậu ICU (PICS). Hội chứng không chỉ làm bệnh nhân đau nhức toàn thân và ảnh hưởng hệ hô hấp, mà còn tác động đến tâm trí. Đối với nhiều người, di chứng đáng sợ nhất là hiện tượng "sương mù não", khiến họ mất tập trung, suy giảm trí nhớ, khó khăn trong việc tổ chức cuộc sống cá nhân.
Có đến 50% bệnh nhân mắc chứng lo âu nghiêm trọng, trầm cảm hoặc rối loạn căng thẳng sau thời gian điều trị ở ICU, theo một nghiên cứu năm 2018 đăng trên tạp chí y khoa quốc tế Critical Care. Không có gì ngạc nhiên khi PICS ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống, các mối quan hệ và sinh kế của bệnh nhân. Người ta có thể quên uống thuố.c hoặc mất khả năng lái xe hay quản lý tài chính.
Vấn đề tâm lý của bệnh nhân Covid-19 hậu ICU nghiêm trọng không kém so với các bệnh nguy kịch khác. Tiến sĩ Wade kể lại trong đợt bùng phát vừa qua, khu ICU tại bệnh viện của bà tiếp nhận hơn 100 bệnh nhân cùng một lúc. Trước đại dịch, số bệnh nhân tại đây khoảng 35 người.
Covid-19 khiến hoàn cảnh của bệnh nhân tại ICU đáng sợ hơn nhiều. Họ không có người thân bên cạnh. Nhân viên y tế mặc đồ bảo hộ như người ngoài hành tinh, không có thời gian trò chuyện, nắm tay an ủi người bệnh như bình thường. Phòng bệnh thì đông nghẹt với tiếng ồn phát ra từ máy móc. Cơn mê sảng dường như kéo dài và sâu hơn bình thường, khiến bệnh nhân mất nhiều tuần để tỉnh táo trở lại.
Còn quá sớm để biết tác động tâm lý lâu dài của bệnh nhân Covid-19 hậu điều trị ICU nhưng một nghiên cứu năm 2020 đăng trên Thư viện Y khoa Quốc gia của Mỹ cho thấy khoảng 28% những người trải qua ICU bị rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD), 31% bị trầm cảm và 42% mắc chứng lo lắng sau khi xuất viện.
Dù vậy, hàng nghìn người khác vẫn phục hồi tốt. Họ cảm thấy may mắn khi được cứu sống. Nhiều người thấy như được tái sinh và háo hức để bắt đầu cuộc sống mới.
Một bệnh nhân của của tiến sĩ Wade kể về niềm vui khi khám phá các môn nghệ thuật, niềm hứng khởi khi tự tay trang trí căn hộ và hô biến trang phục cũ thành đồ mới. Người này cũng lấy âm nhạc làm cứu cánh vượt qua đại dịch.
Nhà báo David Aaronovitch là một trong những bệnh nhân hỗ trợ nhóm của tiến sĩ Wade nhằm cải thiện chăm sóc tâm lý tại ICU. "5 ngày mê sảng là quãng thời gian tệ nhất đời tôi. Nhiều bệnh nhân ở ICU phải sống trong sợ hãi. Nếu có thể làm được điều gì cho họ, chúng ta phải thực hiện bằng được", Aaronovitch chia sẻ.
Các đơn vị chăm sóc tích cực đang cố giải quyết vấn đề này. Khi tiến sĩ Wade mới vào nghề cách đây 10 năm, số người tư vấn tâm lý cho các bệnh nhân vừa điều trị tại ICU không nhiều.
Cho tới nay, Anh có khoảng 80 chuyên gia tư vấn tâm lý. Họ là những thành viên quan trọng trong mạng lưới các chuyên gia phục hồi chức năng hậu ICU bao gồm các nhà vật lý trị liệu, chuyên gia dinh dưỡng, nhà trị liệu ngôn ngữ, giọng nói và nhiều lĩnh vực khác.
Sau khi các bác sĩ hoàn thành nhiệm vụ của mình, đội ngũ phục hồi chức năng giúp bệnh nhân sống tiếp cuộc đời họ mong muốn. Các tài liệu hướng dẫn y tế của Anh khuyến cáo việc phục hồi chức năng nên bắt đầu sớm từ khi bệnh nhân đang điều trị trong phòng ICU, tiếp tục trong suốt thời gian nằm viện và cả sau đó. Mọi đơn vị đều nên có đội ngũ bác sĩ tâm lý.
Khoảng một nửa số bệnh viện có ICU đã tổ chức các phòng khám để bệnh nhân đến kiểm tra lại. Nếu phát hiện vấn đề, bệnh nhân sẽ được chỉ định tìm đến các dịch vụ y tế, trung tâm phục hồi chức năng hoặc phòng khám chuyên về tâm lý.
Phòng chăm sóc tích cực tại Bệnh viện St George ở Tooting, nam London. Ảnh: Guardian.
Bên cạnh những tiến bộ, tại Anh, vẫn có đến 50% bệnh viện không có các dịch vụ chăm sóc cho bệnh nhân hậu ICU. Nhiều bệnh nhân phải vật lộn một mình để đối phó với các di chứng nặng nề sau khi xuất viện.
Theo lời kể của tiến sĩ Wade, trong một cuộc họp trực tuyến, nhiều người cho biết họ đã có khoảng thời gian khó khăn. Một vận động viên thể thao vẫn phải thở oxy và có sẹo ở phổi một năm sau khi mắc Covid-19. Một phụ nữ trẻ phải đối mặt với nhiều biến chứng và phẫu thuật. Vài người không rời khỏi nhà kể từ khi đại dịch bắt đầu vì sợ quay trở lại ICU. Một số vẫn đấu tranh để vượt qua những ký ức và ảo giác.
Những câu chuyện được chia sẻ giúp mọi người thấu hiểu và động viên nhau. Tiến sĩ Wade mong muốn những bệnh nhân đang trên đà phục hồi biết rằng họ không đơn độc. Luôn có sự giúp đỡ dành cho họ để hướng tới một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Thanh niên bị ảo giác vì thuố.c l.á điện tử, 5 người khống chế đưa đi cấp cứu Nam thanh niên 23 tuổ.i ngộ độc thuố.c l.á điện tử gây ảo giác, kích động. 5 người người khống chế đưa bệnh nhân đi cấp cứu. TS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, trường hợp này bị ngộ độc thuố.c l.á điện tử khá nặng. Bệnh nhân được 5 người khống chế, đưa...