Sốt xuất huyết Dengue: Nguy kịch vì chủ quan

Chuyên gia y tế cảnh báo phần lớn các ca chuyển nặng và tử vong do sốt xuất huyết Dengue là do người bệnh không phát hiện sớm, chủ quan dẫn đến nhập viện khi tình trạng đã chuyển nặng.

Thông tin này được đưa ra tại tọa đàm “Hướng tới không còn ca tử vong do sốt xuất huyết: Hiệp lực phòng bệnh bằng giải pháp tích hợp” do Báo Sức khỏe & Đời sống – cơ quan ngôn luận của Bộ Y tế, với sự đồng hành phối hợp cùng Công ty TNHH Dược phẩm Takeda Việt Nam – đơn vị đang có nhiều nỗ lực đồng hành cùng ngành y tế nâng cao nhận thức của cộng đồng về sốt xuất huyết Dengue , tổ chức mới đây.

Tại tọa đàm, các chuyên gia đã chỉ rõ những lỗ hổng trong nhận thức và hành động của người dân, đẩy nhiều ca bệnh vào tình trạng nguy kịch.

Tại tọa đàm, các chuyên gia đã chỉ rõ những lỗ hổng trong nhận thức và hành động của người dân, đẩy nhiều ca bệnh sốt xuất huyết Dengue vào tình trạng nguy kịch. Ảnh: Trần Minh

Sốt xuất huyết: Chậm một li – đi một dặm

PGS.TS.BS Đỗ Duy Cường – Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cho biết sốt xuất huyết Dengue dễ bị nhầm với cúm, khiến nhiều người chủ quan, chỉ đi khám khi sốt cao hoặc xuất huyết, nhưng trên thực tế khi xuất huyết thì người bệnh đã ở trong tình trạng tiểu cầu hạ rất thấp. Ông dẫn chứng trường hợp một nam sinh viên tự điều trị tại nhà 5 ngày, nhập viện trong tình trạng sốc nặng, cô đặc máu, phải thở máy và lọc máu.

Để tránh hậu quả nghiêm trọng, PGS.TS.BS Đỗ Duy Cường khuyến cáo: “Người dân không nên chủ quan nếu thấy lên cơn sốt, đau cơ khớp. Nếu trong gia đình, cơ quan, khu vực mình sống có người bị sốt xuất huyết Dengue thì nên đưa đến các cơ sở y tế làm xét nghiệm công thức máu và xét nghiệm kháng nguyên. Xét nghiệm chẩn đoán rất nhanh và tiện lợi”.

“Từ ngày thứ tư trở đi mới có biểu hiện giảm tiểu cầu, xuất huyết… Những ngày đầu khó phát hiện nhưng với xét nghiệm hiện nay đã có thể phát hiện sốt từ những ngày đầu tiên” – PGS.TS.BS Đỗ Duy Cường cho biết.

Bên cạnh việc đến viện muộn, thói quen tự điều trị sai cách cũng là vấn đề đáng lo ngại. PGS.TS.BS Đỗ Duy Cường chỉ rõ: “Một số người dân có thói quen dùng thuốc kháng sinh, thuốc corticoid hay tự ý truyền dịch, truyền đạm, điều này không đúng khuyến cáo của Bộ Y tế. Năm 2023, Bộ Y tế đã ra hướng dẫn mới về chi tiết chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue. Người dân hết sức lưu ý cập nhật thông tin đúng để tránh tình trạng nặng, vào viện muộn, xử trí sai dẫn tới tử vong”.

Dịch sốt xuất huyết Dengue: Lan rộng và khó dự đoán

Sốt xuất huyết Dengue đang là thách thức y tế cấp bách tại Việt Nam và nhiều quốc gia. Bệnh không còn theo mùa mà xuất hiện quanh năm, lan rộng và khó dự đoán.

Chỉ trong gần 5 tháng đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận 22.974 ca mắc và 5 ca tử vong. Ngoài gánh nặng y tế, sốt xuất huyết Dengue còn gây áp lực kinh tế – xã hội đáng kể. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính chi phí trực tiếp và gián tiếp do bệnh tại Đông Nam Á lên tới 950 triệu USD mỗi năm.

Một bệnh nhân nam 43 tuổi tại Hà Nội gần đây phải điều trị 21 ngày với chi phí hơn 300 triệu đồng do biến chứng nặng. Ảnh minh họa.

Dịch sốt xuất huyết Dengue đang lan rộng cả miền Trung và miền Bắc. Khánh Hòa ghi nhận hơn 1.600 ca mắc và 74 ổ dịch từ đầu năm; Phú Yên bùng phát dịch sau đợt ngập lụt trái mùa tại Tây Hòa. Miền Bắc không còn là vùng an toàn khi Hà Nội từng có 36.795 ca (năm 2023), Lào Cai, Sơn La, Tuyên Quang xuất hiện ca bệnh, và Hải Phòng ghi nhận 195 ca tính đến giữa tháng 4/2025 – tăng gấp đôi so với cùng kỳ. Những con số này cho thấy sốt xuất huyết Dengue đang lan nhanh và không còn theo quy luật cũ.

Hướng đến không còn ca tử vong do sốt xuất huyết Dengue: Cần giải pháp toàn diện

Trước diễn biến dịch tễ thay đổi nhanh chóng, các chuyên gia tại tọa đàm đều khẳng định kiểm soát sốt xuất huyết Dengue đòi hỏi một chiến lược toàn diện, có sự đồng hành của toàn xã hội.

ThS.BS Võ Hải Sơn – Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế nhấn mạnh: “Trong công tác phòng chống bệnh nói chung, không có gì là ưu tiên, tất cả đều phải triển khai đồng bộ và cố gắng kiểm soát được số ca mắc mới, giảm nguy cơ tử vong”.

Ông bày tỏ mong muốn rằng mỗi địa phương, tổ dân phố, mỗi gia đình cùng nhau nhận thức được nguy cơ của sốt xuất huyết Dengue để chủ động phối hợp với các cơ quan y tế tiêu diệt bọ gậy , lăng quăng, ngủ màn . Đồng thời, ông kêu gọi sự đồng hành từ truyền thông, giúp ngành y tế nâng cao nhận thức cộng đồng để người dân chủ động, tích cực trong việc kiểm soát được véc-tơ truyền bệnh.

Từ góc nhìn dịch tễ học, PGS.TS.BS Phạm Quang Thái – Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương chỉ ra rằng cùng với kiểm soát véc-tơ hay ca bệnh, cần bổ sung miễn dịch cộng đồng bằng cách chủ động tiêm chủng .

Nhân viên trạm y tế xã Thượng Mỗ (huyện Đan Phượng) tuyên truyền cho người dân về các biện pháp phòng dịch SXHD. Ảnh: TTXVN.

Với nhiều năm trực tiếp điều trị người bệnh, PGS.TS.BS Đỗ Duy Cường – Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai khẳng định giải pháp chủ động là điều cần thiết để giảm gánh nặng: “Khi có các triệu chứng nghi ngờ sốt xuất huyết, người dân cần đi khám bác sĩ ngay. Việc này giúp phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, đặc biệt là các triệu chứng sốc thường xảy ra ở người trẻ”. Ông cũng nhấn mạnh việc nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị cho cán bộ y tế tuyến cơ sở, cùng với việc chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất, thuốc men là rất quan trọng để tránh quá tải cho tuyến trên.

Với góc nhìn từ một doanh nghiệp đang đồng hành cùng hệ thống y tế Việt Nam, ông Benjamin Ping – Tổng Giám đốc Công ty TNHH Dược phẩm Takeda Việt Nam chia sẻ: “Tại nhiều quốc gia trong khu vực, đang có sự chuyển dịch từ chiến lược “phản ứng khi có dịch” sang chiến lược “phòng ngừa chủ động dài hạn”. Chúng tôi tin rằng, để đạt hiệu quả, cần có sự phối hợp đa ngành như Chính phủ, ngành y tế, doanh nghiệp và cộng đồng với một chiến lược tổng thể, bao gồm nâng cao năng lực y tế, tăng cường nhận thức của cộng đồng về mức độ nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết Dengue thông qua các chương trình cộng đồng hợp tác với các bộ ban ngành và đảm bảo nguồn cung vắc xin lâu dài đến với người dân Việt Nam”.

WHO đã đặt mục tiêu chiến lược: Không còn ca tử vong do sốt xuất huyết Dengue vào năm 2030. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu không còn ca tử vong, cần có sự chung tay của toàn xã hội. Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm do véc-tơ truyền, chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, đô thị hóa, thói quen sinh hoạt và nhận thức cộng đồng. Do đó, kiểm soát hiệu quả đòi hỏi một chiến lược tích hợp, đồng bộ và bền vững – nơi mọi mắt xích trong hệ thống, từ y tế, giáo dục, truyền thông đến doanh nghiệp và từng người dân đều đóng vai trò chủ động.

WHO cũng khuyến nghị sử dụng vắc xin sốt xuất huyết của Takeda trên một số đối tượng tại các quốc gia có tốc độ lây nhiễm cao, chịu nhiều gánh nặng sốt xuất huyết. Vắc xin này đã được phê duyệt tại 40 quốc gia, với hơn 15 triệu liều được phân phối toàn cầu.