Sợ hãi và bế tắc ở Myanmar 100 ngày hậu đảo chính
Quân đội Myanmar đã gieo rắc sợ hãi và trì trệ khắp nước trong 100 ngày sau đảo chính, nữ tu từng quỳ xin cho người biểu tình cho biết.
Hình ảnh nữ tu Ann Rose Nu Tawng, 45 tuổi, hai lần quỳ trên đường phố, dang tay cầu xin cảnh sát đừng bắn “những đứa trẻ” được chia sẻ rộng rãi hồi tháng 3 khi biểu tình bùng lên ở Myanmar. Nữ tu hiện làm việc tại phòng khám ở bang Kachin, cực bắc Myanmar, chăm sóc những bệnh nhân bị thương bởi lực lượng an ninh, bị ốm vì căng thẳng, và cả những người tìm cách tự sát.
Với hậu quả từ đại dịch Covid-19 và những hành động trấn áp của quân đội, “ngày càng nhiều người cảm thấy chán nản và muốn tự tử. Mọi người đang sống trong sợ hãi và họ cảm thấy tuyệt vọng”, bà nói.
Nữ tu Ann Rose Nu Tawng quỳ trước cảnh sát ở thành phố Myitkyina, bang Kachin hồi tháng 3, trong khi hai cảnh sát cũng quỳ với bà. Ảnh: AFP .
Ngày 11/5 đánh dấu 100 ngày các tướng lĩnh Myanmar tiến hành cuộc đảo chính chớp nhoáng, lật đổ chính phủ dân cử, bắt giam Cố vấn Nhà nước Aung San Suu Kyi cùng nhiều lãnh đạo dân sự. Các cuộc biểu tình phản đối đảo chính bùng lên ở nhiều nơi, trong khi quân đội sử dụng các biện pháp mạnh trấn áp, đẩy Myanmar rơi vào hỗn loạn.
Theo nhóm giám sát của Hiệp hội Hỗ trợ Tù nhân Chính trị (AAPP), khoảng 780 thường dân đã thiệt mạng trong các cuộc trấn áp của lực lượng an ninh đối với những cuộc biểu tình diễn ra gần như hàng ngày. Quân đội Myanmar phủ nhận con số này.
Dù được khen ngợi vì hành động dũng cảm nhiều tháng trước, nữ tu Ann Rose Nu Tawng nói rằng những thanh niên đang chiến đấu mới là người nên được tán dương. “Họ đang hy sinh cuộc sống cho tương lai của mình”, bà cho hay.
Đêm này qua đêm khác, binh lính và cảnh sát đột kích các ngôi nhà để tìm người bị nghi hoạt động chống đối, gồm cả người biểu tình và người tham gia phong trào bất tuân dân sự, vốn đã làm tê liệt khả năng hoạt động của nhà nước. Dù vậy, phong trào vẫn tồn tại và được thúc đẩy bởi thế hệ trẻ, những người trưởng thành từ khi nền dân chủ xuất hiện và đất nước bắt đầu mở cửa cách đây một thập kỷ.
Video đang HOT
“Chúng tôi muốn đứng về phía lẽ phải của lịch sử”, một người biểu tình ở Yangon nói.
Mức độ bạo lực trong các cuộc trấn áp đã giảm những tuần gần đây, một phần do người biểu tình chuyển sang chiến thuật tuần hành chớp nhoáng để tránh nguy cơ bị bắn. Tuy nhiên, trong khi bạo lực ở các trung tâm đô thị giảm, đụng độ giữa quân đội và quân nổi dậy dân tộc thiểu số ở các khu vực biên giới lại tăng lên.
“Mọi chuyện sẽ không lắng xuống. Chính quyền quân sự nghĩ rằng mọi thứ sẽ ổn vào tháng 6, nhưng đó là ảo tưởng”, nhà phân tích chính trị Khin Zaw Win ở Yangon cho biết.
Ở phía đông bang Karen, Liên minh Quốc gia Karen, lực lượng đang che chở những người bất đồng chính kiến chạy trốn sang lãnh thổ của họ, đã tấn công các các đồn quân sự và đáp trả nhiều cuộc không kích của quân đội chính phủ. Các cuộc đụng độ ở phía bắc bang Kachin cũng nổ ra và Quân đội Độc lập Kachin tuần trước bắn hạ một trực thăng quân sự.
Người biểu tình khiêng một người đàn ông bị thương do đạn thật của lực lượng an ninh trong cuộc biểu tình ở Yangon, Myanmar ngày 17/3. Ảnh: AFP .
Một số nhóm vũ trang công khai ủng hộ phong trào phản đối chính quyền quân sự, thậm chí còn cung cấp các khóa huấn luyện cơ bản cho người biểu tình trẻ tuổi.
Tuy nhiên, lời kêu gọi các phe nổi dậy đoàn kết thành “quân đội liên bang” hiện vẫn chưa có kết quả. Một nhóm nghị sĩ bị lật đổ thành lập “Chính phủ Thống nhất Quốc gia” (NUG) hoạt động ngầm, tuyên bố thành lập “lực lượng phòng thủ nhân dân” để bảo vệ dân thường trước các cuộc trấn áp của quân đội. Thông tin chi tiết còn ít ỏi và NUG, với các thành viên đang lẩn trốn, đã không cho thấy khả năng gây được nhiều ảnh hưởng.
Quân đội cuối tuần trước tuyên bố NUG là “nhóm khủng bố”, quy trách nhiệm cho nhóm này “đánh bom, đốt phá, giết người và đe dọa để phá vỡ bộ máy hành chính nhà nước”.
Những lời kêu gọi kiềm chế cũng như các lệnh trừng phạt của Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Anh đều không có dấu hiệu lay chuyển tướng lĩnh Myanmar. Hội nghị thượng đỉnh ASEAN tháng trước với sự tham dự của thống tướng Min Aung Hlaing đưa tới “đồng thuận 5 điểm” kêu gọi đối thoại, chấm dứt bạo lực và bổ nhiệm một đặc phái viên. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau đó, quân đội Myanmar cho biết sẽ chỉ chú ý đến “các đề xuất” khi “tình hình trở lại ổn định”.
Trên phạm vi toàn cầu, các biện pháp trừng phạt cứng rắn ở cấp Liên Hợp Quốc bị Trung Quốc và Nga cản trở, những nước cho rằng động thái đó sẽ phản tác dụng.
Theo Ngân hàng Thế giới, nền kinh tế Myanmar dự kiến giảm 10% trong năm 2021. Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc cũng cảnh báo tác động tổng hợp của đại dịch và cuộc đảo chính có thể khiến gần một nửa dân số Myanmar sống trong cảnh nghèo đói vào năm tới.
“Quân đội đã chọn sai thời điểm để tiến hành cuộc đảo chính và đối mặt nội chiến”, nhà phân tích Khin Zaw Win nói, thêm rằng chính quyền quân sự đã “mất tất cả sự ủng hộ của công chúng”. “Người dân không chọn điều này. Chính các vị tướng đã chọn và họ sẽ phải trả giá”.
Quân đội Myanmar yêu cầu nghị sĩ rời thủ đô
Quân đội Myanmar yêu cầu các nghị sĩ mới được bầu rời khỏi thủ đô Naypyitaw trong 24 giờ sau khi tổ chức đảo chính và kiểm soát quyền lực.
Các nghị sĩ Myanmar vừa được bầu trong cuộc bầu cử tháng 11/2020 tới thủ đô Naypyitaw để dự phiên họp đầu tiên của quốc hội vào hôm 1/2, song quân đội Myanmar tiến hành đảo chính vài giờ trước khi phiên họp bắt đầu. Quân đội Myanmar sau đó yêu cầu các nghị sĩ ở lại nhà khách chính phủ.
Nghị sĩ U Aung Kyi Nyunt, thuộc đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD), cho biết đến khoảng 10h sáng 3/2, quân đội ra lệnh cho các nghị sĩ rời khỏi thủ đô Naypyitaw trong vòng 24 giờ và quân đội sẽ điều xe tải đến chở họ đi. Có tổng cộng 387 nghị sĩ ở trong nhà khách khi lệnh này được ban ra.
Một ngày trước đó, quân đội đã đưa ra chỉ thị tương tự, nhưng các nghị sĩ NLD trả lời rằng họ sẽ chờ chỉ thị từ lãnh đạo đảng. NLD sau đó đề xuất với quân đội cho phép các nghị sĩ ở lại thủ đô tới 6/2.
Tuy nhiên, quân đội tiếp tục yêu cầu các nghị sĩ rời khỏi thủ đô Naypyitaw sau khi xuất hiện lời kêu gọi "triệu tập phiên họp quốc hội" tại nhà khách chính phủ do số nghị sĩ vượt quá yêu cầu tối thiểu để tổ chức một phiên họp hợp lệ.
Thiết giáp PLT-02 của quân đội Myanmar đi tuần trên một con đường ở thành phố Myitkyina, bang Kachin, ngày 3/2. Ảnh: Reuters.
U Aung Kyi Nyunt cho biết các nghị sĩ sẽ rời khỏi thủ đô Myanmar và "đã có một kế hoạch". Sai Thiha Kyaw, hạ nghị sĩ thuộc Liên đoàn Các dân tộc bang Shan vì Dân chủ, cho biết đã quay về quê nhà và đảng này sẽ họp để quyết định các bước đi tiếp theo. "Với tư cách là nghị sĩ được bầu, tôi sẽ làm theo nguyện vọng của cử tri", Sai Thiha Kyaw nói.
Quân đội Myanmar ngày 1/2 bắt Cố vấn Nhà nước Aung San Suu Kyi, Tổng thống Win Myint và một số lãnh đạo cấp cao trong đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD) cầm quyền, với cáo buộc có hành vi gian lận trong cuộc bầu cử hồi tháng 11/2020. Suu Kyi sau đó bị cảnh sát Myanmar cáo buộc vi phạm luật xuất nhập khẩu và có thể lĩnh án ba năm tù nếu bị kết tội.
Sau cuộc đảo chính, thống tướng Min Aung Hlaing, tổng tư lệnh quân đội Myanamar, được trao lại mọi quyền lực cho đến khi cuộc bầu cử mới được tổ chức vào năm sau. Tướng Hlaing khẳng định việc quân đội Myanmar tiếp quản quyền lực là "phù hợp với luật pháp" vì chính quyền không thể phản hồi những bất bình của họ về cáo buộc gian lận bầu cử.
Lãnh đạo một số quốc gia và các tổ chức quốc tế bày tỏ hy vọng Myanmar giải quyết khác biệt bằng biện pháp hòa bình, đồng thời mong tình hình nước này sớm trở lại ổn định. Một số cuộc biểu tình phản đối vụ đảo chính hôm 1/2 nổ ra ở một số nước như Thái Lan và Nhật Bản.
Các thành viên Hội đồng Bảo an LHQ ngày 3/2 họp khẩn về tình hình Myanmar, song rơi vào bất đồng và chưa thể ra tuyên bố chung. Một nguồn tin cho biết Trung Quốc và Nga yêu cầu thêm thời gian để thảo luận.
Các ngoại trưởng G7 gồm Anh, Canada, Pháp, Đức, Italy, Nhật Bản và Mỹ sau đó ra tuyên bố chung bày tỏ "quan ngại sâu sắc" về tình hình ở Myanmar và hối thúc quân đội nước này thả những người bị bắt.
G7 ra tuyên bố chung về Myanmar Các ngoại trưởng G7 ra tuyên bố chung bày tỏ "quan ngại sâu sắc" về cuộc đảo chính ở Myanmar, yêu cầu quân đội nước này thả những người bị bắt. "Chúng tôi quan ngại sâu sắc về việc bắt giam các lãnh đạo chính trị và các nhà hoạt động xã hội dân sự, bao gồm Cố vấn Nhà nước Aung San...