SCIC muốn đầu tư vào Vietnam Airlines: Tránh đầu tư giải cứu

Trước hết phải xác định rất rõ ràng mục tiêu SCIC đầu tư vào VNA là vì mục đích gì, chắc chắn không thể vì mục đích giải cứu doanh nghiệp này.

Chưa thấy hợp lý

Lãnh đạo của Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) vừa đề xuất được tham gia tái cơ cấu hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines (VNA) sau dịch Covid-19, với mục tiêu trở thành cổ đông của doanh nghiệp này. Quy mô đầu tư dù không được tiết lộ cụ thể nhưng lãnh đạo SCIC cũng cho biết có thể sẽ lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

Đề xuất trên đưa ra sau khi VNA có văn bản xin Chính phủ hỗ trợ cơ chế vay vốn lên tới 12.000 tỷ đồng với lãi suất 0%, trong thời gian 3 năm. Cả hai đề xuất trên đều gây băn khoăn.

SCIC muốn đầu tư vào VNA. Ảnh: NLĐ

Với đề xuất của SCIC, PGS-TS Nguyễn Thiện Tống, nguyên chủ nhiệm bộ môn Kỹ thuật hàng không trường Đại học Bách khoa TP.HCM cho rằng không hợp lý.

Vị chuyên gia phân tích, SCIC là đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp, hay nói cách khác cũng chính là quản lý và sử dụng tiền của nhà nước, điều này đặt ra câu hỏi: SCIC muốn đầu tư vào VNA với mục đích gì trong khi VNA là doanh nghiệp cổ phần hóa nhưng nhà nước vẫn đang nắm giữ tới hơn 86% vốn chủ sở hữu tại doanh nghiệp này?

“SCIC muốn rót thêm tiền, tăng vốn điều lệ tại VNA để thu lãi cao hơn? Nếu xét về bản chất, VNA vẫn là doanh nghiệp nhà nước với tỉ lệ vốn chủ sở hữu chiếm áp đảo, việc SCIC đầu tư thêm vào đây là không cần thiết.

VNA đã là doanh nghiệp cổ phần, việc huy động vốn hãy huy động từ nguồn xã hội hóa”, PGS Nguyễn Thiện Tống nêu quan điểm.

Đặt vấn đề thứ hai, vị chuyên gia phân tích tiếp trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát đã ảnh hưởng rất lớn tới kinh tế, xã hội. Ngân sách nhà nước thu ít hơn chi. Trong bối cảnh này, nếu lại tiếp tục chi thêm tiền để tăng vốn cho VNA là không cần thiết. Thay vào đó, SCIC nên đầu tư vào các lĩnh vực, ngành nghề quan trọng khác của nền kinh tế nhằm tăng cường vai trò chủ đạo, góp phần tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế.

Mặt khác, vị chuyên gia cũng nói ngay sự ảnh hưởng của VNA so với các hãng hàng không khác là không quá trầm trọng. Bởi, doanh nghiệp này vẫn là doanh nghiệp nhà nước, dù có bị ảnh hưởng nhưng khả năng phục hồi cũng rất nhanh. Do đó, việc đổ thêm vốn vào VNA cần phải cân nhắc rất thận trọng, và phải theo cơ chế thị trường.

Không đầu tư kiểu giải cứu

Từ góc nhìn khác, TS Đinh Thế Hiển lại cho rằng, việc tham gia góp vốn của SCIC sẽ giúp giải tỏa được mối lo về vốn cho VNA. Tiếp theo, là giải tỏa mối lo về nguy cơ sẽ bị các đối tác đầu tư nước ngoài thâu tóm, chi phối.

Như vậy, việc một đối tác tài chính nhà nước tham gia vào một công ty nhà nước cổ phần hóa để cùng phát triển, thu lợi là hướng đi tích cực, không đáng lo ngại.

Tuy nhiên, vấn đề vị chuyên gia yêu cầu phải làm rõ chính là mục tiêu của SCIC khi đầu tư vào đây và mối quan hệ trong việc SCIC có được xem như một quỹ tài chính khi tham gia đầu tư vào VNA hay không? Trong trường hợp này, vai trò của SCIC khi tham gia vào ban lãnh đạo hội đồng quản trị của VNA sẽ như thế nào, nhất là khi phối hợp với các cơ quan chủ quản của VNA là các Bộ GTVT ra sao?

“Hiệu quả chỉ đạt được khi thế mạnh của Bộ GTVT trong điều hành giao thông và kinh nghiệm quản lý chặt chẽ trong sử dụng vốn, không gây thất thoát của SCIC được phát huy. Làm được như vậy thì VNA mới phát triển tốt hơn được”, TS Đinh Thế Hiển phân tích.

VNA xin vay 12.000 tỷ lãi suất 0%: Cơ sở nào?

Về mục tiêu của việc đầu tư, TS Đinh Thế Hiển cho rằng, phải xác định rất rõ việc đầu tư của SCIC là nhằm gia tăng hiệu quả hoạt động của đồng vốn không phải là để giải cứu cơn khát vốn của doanh nghiệp này.

Như vậy, dù VNA đang là doanh nghiệp kinh doanh có lãi song yêu cầu sử dụng hiệu quả nguồn vốn nhà nước vẫn là yêu cầu hàng đầu luôn được đặt ra.

“Nhớ lại ngày 11/9/2003, thời điểm hai tòa tháp của Mỹ bị máy bay lao vào đã gây ra những hoang mang, lo ngại về một tương lai sẽ bị sụp đổ của ngành hàng không thế giới.

Tuy nhiên, nhận định trên đã sai vì nhu cầu đi lại bằng hàng không vẫn là nhu cầu số 1. Dịch bệnh Covid-19 cũng vậy, cũng không phải là yếu tố có thể làm suy giảm ngành hàng không về lâu dài, vì thế, SCIC đầu tư vào VNA sẽ mang lại nhiều triển vọng.

Nhưng như đã nói, vấn đề là Bộ GTVT phải làm tốt công tác quản lý về mặt giao thông và SCIC phải quản lý tốt về mặt tài chính, bảo đảm tiền đầu tư phải có hiệu quả, chứ không phải là mang tính giải cứu.

Nếu vậy, SCIC cần phải thực hiện nghiên cứu rất kỹ càng phương án đưa vốn vào cũng như các phương án phát triển của VNA trong tương lai. Bên cạnh đó, để bảo đảm tính khả thi của các phương án phát triển, SCIC cũng có thể mời thêm một đối tác nước ngoài cùng tham gia. Sự đánh giá của đối tác này về phương án kinh doanh của VNA là một cơ sở tham chiếu cho thấy phương án đầu tư của SCIC có phù hợp hay không. Nếu chưa có được phương án phát triển cụ thể đã vội vàng đưa tiền thì nguy cơ mất vốn, thất thoát là rất lớn.

Cùng với đó, cơ chế quy trách nhiệm cũng phải được thực hiện rất rõ ràng, tránh tình trạng đầu tư tiền nhà nước, gây mất vốn xong không biết trách nhiệm thuộc về ai”, vị chuyên gia nói.