Sau lúa mỳ, giá gạo có thể sẽ tăng vọt trên toàn cầu

Giá nhiều loại lương thực, thực phẩm đã tăng trong vài tháng qua. Gạo – một loại lương thực chính ở phần lớn châu Á – có thể là mặt hàng tiếp theo tăng giá.

Gạo đóng túi được bày bán với nhiều mẫu mã tại một siêu thị lớn ở trung tâm thủ đô Bangkok. Ảnh: Ngọc Quang – P/V TTXVN tại Thái Lan

Theo kênh CNBC, một loạt các yếu tố như chi phí phân bón và năng lượng tăng cao trong năm qua cũng như cuộc chiến Nga-Ukraine đã làm tăng giá của nhiều loại thực phẩm, từ lúa mì và các loại ngũ cốc khác đến thịt và dầu.

Các nước đã ban hành lệnh cấm xuất khẩu một số mặt hàng, ví dụ như Ấn Độ cấm xuất khẩu lúa mì, Ukraine cấm xuất khẩu lúa mì, yến mạch, đường…, Indonesia cấm xuất khẩu dầu cọ. Bên cạnh đó, cũng xảy ra tình trạng gián đoạn xuất khẩu nghiêm trọng với một số mặt hàng.

Gạo có thể là mặt hàng tiếp theo tăng giá mạnh. Theo dữ liệu tháng 5 mới được công bố vào tuần trước, chỉ số giá lương thực của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc đã cho thấy giá gạo quốc tế tăng tháng thứ năm liên tiếp, đạt mức cao nhất trong 12 tháng.

Các chuyên gia cho biết tình hình sản xuất lúa gạo vẫn rất tốt, nhưng giá lúa mì tăng và chi phí canh tác nói chung cao hơn sẽ khiến họ phải theo dõi giá gạo trong thời gian tới.

Bà Sonal Varma, nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng Nhật Bản Nomura, cho biết: “Chúng ta cần theo dõi giá gạo trong tương lai, vì giá lúa mì tăng có thể khiến mọi người thay thế bằng gạo, làm tăng nhu cầu và giảm lượng gạo dự trữ hiện có”.

Nguy cơ chủ nghĩa bảo hộ

Bà Varma cho biết thêm rằng chi phí thức ăn chăn nuôi và phân bón đã tăng lên, còn giá năng lượng đang khiến chi phí vận chuyển hàng hóa đắt hơn. Bà nói: “Vì vậy, có nguy cơ chúng ta sẽ thấy các quốc gia tăng cường chủ nghĩa bảo hộ”.

Tuy nhiên, bà cho rằng rủi ro đối với gạo vẫn ở mức thấp do lượng gạo toàn cầu đang dồi dào và dự báo thu hoạch ở Ấn Độ sẽ khả quan vào mùa hè này.

Trong khi đó, cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã làm tăng giá lúa mì. Cả hai quốc gia đều là những nhà xuất khẩu lúa mì lớn. Cuộc chiến đã làm gián đoạn hoạt động canh tác và chặn xuất khẩu ngũ cốc từ nước này. Giá lúa mì đã tăng hơn 50% kể từ một năm trước.

Chỉ riêng vào ngày 6/6, giá lúa mì đã tăng 4% sau một số diễn biến ở Ukraine. Theo hãng tin Reuters, các thương nhân đã mua nhiều gạo của Ấn Độ hơn trong hai tuần qua.

Ông David Laborde, chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế, cho biết: “Ngay bây giờ, tôi sẽ lo lắng hơn nhiều khi Ấn Độ áp dụng lệnh cấm xuất khẩu gạo trong những tuần tới – như họ đã tính tới sau khi cấm xuất khẩu lúa mì và đường”.

Ấn Độ và Trung Quốc là hai nhà sản xuất gạo hàng đầu thế giới, chiếm hơn một nửa tổng sản lượng toàn cầu. Việt Nam là nhà xuất khẩu gạo lớn thứ 5, trong khi Thái Lan đứng thứ 6.

Ấn Độ đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu lúa mì vào tháng 5 với lý do cần quản lý an ninh lương thực tổng thể của đất nước. Nước này cũng áp dụng các hạn chế đối với đường chỉ vài ngày sau lệnh cấm lúa mì.

Tăng giá hay cấm xuất khẩu?

Một cửa hàng bán gạo ở Bangkok. Ảnh: AFP/TTXVN

Ông Laborde nói rằng tăng giá gạo sẽ tốt hơn nhiều so với cấm xuất khẩu. Ông nói: “Chúng ta thực sự nên phân biệt giữa việc tăng giá để bù đắp chi phí cao hơn và có lợi cho nông dân và giúp họ sản xuất, hơn là lệnh cấm xuất khẩu”. Cấm xuất khẩu sẽ đẩy giá trên thị trường thế giới nhưng lại kéo giá xuống ở thị trường nội địa.

Ông Nafees Meah, đại diện khu vực Nam Á tại Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế, nói thêm rằng chi phí năng lượng đang tăng trên toàn cầu chiếm một phần lớn chi phí sản xuất lúa gạo. Do đó, giá gạo tăng nhưng nông dân lại không được hưởng lợi.

Trong khi đó, giá gạo tăng sẽ ảnh hưởng xấu đến nhiều người ở châu Á – nơi tiêu thụ gạo nhiều nhất.

Ông Nafees nhận định: “Vì vậy, khu vực Đông Nam Á – Thái Bình Dương, các quốc gia như Đông Timor, Lào, Campuchia, Indonesia sẽ bị ảnh hưởng khá nặng nề nếu giá tiếp tục tăng và ở mức rất cao”.

Theo bà Frederique Carrier, Giám đốc điều hành tại RBC Wealth Management, chỉ số giá thực phẩm của Liên hợp quốc cho thấy giá cả hiện cao hơn 75% so với mức trước đại dịch.

Bà viết trong một báo cáo hồi tháng 6: “Tình trạng thiếu lao động liên quan đến đại dịch và cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã khiến tình hình trở nên trầm trọng hơn do vừa cắt giảm nguồn cung cấp lương thực vừa đẩy giá năng lượng lên cao hơn nữa”.

Bà Carrier cho biết, khoảng 1/3 chi phí sản xuất thực phẩm liên quan đến năng lượng. Sản xuất phân bón nói riêng tốn rất nhiều năng lượng và giá đã tăng vọt từ năm ngoái.