Sáu ‘khoảnh khắc’ khoa học quan trọng trong năm 2024 sẽ định hình tương lai

PV11:26 12/12/2024

Từ các đại dương trên những hành tinh xa xôi đến bản đồ chi tiết về bộ não ruồi giấm, những phát hiện này đã giúp chúng ta hiểu sâu hơn về thế giới.

Vào tháng 10, một khảo sát đã lập bản đồ toàn diện về não của ruồi giấm. Đây là một trong nhiều khám phá khoa học lớn trong năm 2024.

Năm 2024 như một năm đầy biến động, nhưng có “một chút an ủi” khi biết rằng ở thời điểm hiện tại, nhân loại hiện có thể tuyên bố biết nhiều hơn về vũ trụ hơn bao giờ hết. Những khám phá khoa học nào của năm nay được chứng minh là thú vị và “mang tính tiết lộ” nhất?

Theo National Geographic, dưới đây là những khám phá khoa học đáng kinh ngạc nhất năm 2024:

Phát hiện đại dương ẩn giấu “ở vòng ngoài” Hệ Mặt Trời

Vào tháng Hai, các nhà thiên văn học công bố họ đã tìm thấy bằng chứng về một đại dương ẩn trên vệ tinh Mimas của Sao Thổ. Sau đó, vào tháng 10, dữ liệu thuyết phục chỉ ra một đại dương khác nữa bị chôn vùi bên trong Miranda, một vệ tinh của Sao Thiên Vương.

Việc tìm ra bằng chứng cho thấy đại dương tồn tại phổ biến trong Hệ Mặt Trời là rất quan trọng.

Sự sống như chúng ta biết đều “ưa nước” và mặc dù chúng ta không biết liệu những mặt trăng mang nước này có chứa sự sống hay không (dù là vi khuẩn hay thứ gì đó giống cá), hiện chúng ta có nhiều nơi hơn để tìm kiếm sự sống trong chính vũ trụ của mình – hơn những gì các nhà khoa học có thể mơ tới.

Não của ruồi giấm được lập bản đồ

Với nhiều nhà khoa học, ruồi giấm – Drosophila melanogaster – là một trong những loài quan trọng nhất trên hành tinh. Não của ruồi giấm nhỏ bé nhưng thực hiện nhiều quá trình thần kinh cơ bản giống như não người.

Vào tháng 10, não của một con ruồi giấm trưởng thành đã được lập bản đồ toàn diện, với 50 triệu kết nối giữa khoảng 140.000 tế bào thần kinh riêng lẻ được đặt trên một loại bản đồ đặc biệt.

Bộ não của ruồi giấm ít phức tạp hơn nhiều so với não của con người, nhưng bản đồ này sẽ cung cấp những manh mối có thể giúp các nhà khoa học thần kinh hiểu được “điều gì tạo nên bạn.”

Giới hạn nóng lên toàn cầu 1,5 độ C gần như chắc chắn sẽ bị phá vỡ

Năm nay, lần đầu tiên, nhiệt độ trung bình toàn cầu có khả năng tăng vọt lên hơn 1,5 độ C so với mức trước thời kỳ công nghiệp.

Theo Thỏa thuận Paris, gần 200 quốc gia đã nhất trí ngăn nhiệt độ Trái Đất tăng không quá 2 độ C so với mức trước thời kỳ công nghiệp, lý tưởng nhất là giữ mức tăng nhiệt dưới 1,5 độ C. Hành tinh càng ấm lên, chúng ta sẽ càng phải chịu nhiều tác động có hại của biến đổi khí hậu.

1,5 độ C là mục tiêu đầy tham vọng. Vượt qua giới hạn này là một khám phá đáng buồn, nhưng là một khám phá quan trọng. “Chuông báo động đang reo to hơn bao giờ hết”: Nếu sự gia tăng nhiệt độ này không được đảo ngược, hoặc ít nhất là dừng lại, tất cả tương lai của chúng ta sẽ ngày càng gặp rắc rối bởi “cơn thịnh nộ” của biến đổi khí hậu.

Con người già đi “theo từng đợt”

Không có gì lạ khi một ngày nào đó thức dậy, bạn cố buộc dây giày, nhăn mặt vì một cơn đau lưng dưới, và đột nhiên cảm thấy mình già hơn nhiều so với ngày hôm qua.

Video đang HOT

Thật kỳ lạ, mặc dù chúng ta thực sự già đi mỗi ngày, các nhà khoa học đã phát hiện vào tháng Tám rằng cơ thể con người dường như trải qua hai đợt lão hóa nhanh chóng: Một lần vào khoảng 44 tuổi và một lần nữa khi chúng ta đến tuổi 60.

Vì những lý do chưa rõ ràng, cả nam giới và phụ nữ dường như đều trải qua sự thay đổi lớn ở độ tuổi giữa 40: Cách cơ thể chúng ta ứng phó với bệnh tim mạch và “xử lý” những thứ như rượu, chất béo và caffeine, thay đổi. Sau đó, khi bước vào độ tuổi 60, cơ thể chúng ta trải qua những thay đổi trong điều hòa miễn dịch và chuyển hóa carbohydrate. Đây là khám phá rất thú vị và hoàn toàn bất ngờ.

Các nhà khoa học “mở một rương kho báu vũ trụ”

Carl Sagan vĩ đại quá cố đã từng nói: “Chúng ta được tạo nên từ vật chất của các vì sao.” Điều này hoàn toàn đúng, vì tất cả các nguyên tố tạo nên chúng ta và các hành tinh đều bắt nguồn từ “cái chết” của vô số các vì sao cổ đại. Giờ đây, chúng ta đang gần tìm ra chính xác tất cả những vật chất của các vì sao này đến từ đâu, nhờ vào sứ mệnh OSIRIS-REx của NASA.

Vào năm 2020, sứ mệnh OSIRIS-REx của NASA đã thu thập được 12,6 gam bụi tiểu hành tinh. Năm nay, những hiểu biết sâu sắc từ mẫu vật đó cuối cùng đã được tiết lộ.

Vào năm 2020, tàu vũ trụ Origins, Spectral Interpretation, Resource Identification và Security-Regolith Explorer đã hạ cánh thành công xuống tiểu hành tinh Bennu trong thời gian ngắn, “đánh cắp” một số vật liệu nguyên sơ rồi mang về Trái Đất vào tháng 9/2023.

Năm nay, các nhà khoa học đã có cái nhìn đầu tiên về mẫu vật của OSIRIS-REx và họ vô cùng kinh ngạc trước những thông tin mà nó cung cấp: Mặt Trời được hình thành thông qua “cái chết” của nhiều ngôi sao, từ những ngôi sao có khối lượng thấp đến những ngôi sao đủ lớn để phát nổ thành siêu tân tinh mạnh mẽ.

Các phân tử lạ trong mẫu vật cho thấy nó đến từ một thế giới hoạt động địa chất đã bị phá hủy; và một loạt các hợp chất tiền sinh học, bao gồm đủ loại axit amin, đã được tìm thấy trong tiểu hành tinh nguyên thủy đó.

Tóm lại, mẫu này đang “viết lại” những gì chúng ta biết về nguồn gốc của Hệ Mặt Trời – và các nhà khoa học chỉ khảo sát được 1/% trong số đó. Ai biết được nó còn chứa đựng điều gì khác?

AI khám phá bí mật của protein

Vào tháng 10, Giải Nobel Hóa học đã được trao cho một số nhà khoa học có công khảo sát về protein – những “cỗ máy” hỗ trợ phần lớn quá trình sinh hóa.

Hiểu được cách thức hoạt động của protein đồng nghĩa chúng ta biết được cách các bệnh tật – từ sốt rét đến bệnh Parkinson – phát triển, từ đó xác định cách ngăn chúng.

Đáng chú ý, hai trong số ba nhà khoa học nhận giải – Demis Hassabis và John Jumper – đều làm việc tại Google DeepMind. Họ phát hiện những “bí mật” của protein nhờ vào mô hình Trí tuệ Nhân tạo (AI) có tên là AlphaFold2.

Với hiệu quả đáng kinh ngạc, AI này có thể dự đoán cấu trúc của hầu hết 200 triệu protein mà các nhà khoa học đã tìm thấy một cách nhanh chóng và chính xác.

Khả năng giải mã nhiều khía cạnh khó hiểu của sinh hóa học, từ tình trạng kháng kháng sinh đến các bệnh thần kinh, của các nhà khoa học chưa bao giờ cấp thiết đến thế./.

Khoa học giải thích vì sao chúng ta nhìn thấy ma

Khoa học hiện tại chưa thể chứng minh được sự tồn tại của ma quỷ, nhưng các yếu tố về tinh thần và môi trường thì có thể.

Ma có thật, hay chúng ta chỉ đang là nạn nhân của sự nhầm lẫn, ảo giác? (Ảnh minh họa: Getty).

Ma có thật hay không? Điều đó còn tùy thuộc. Thế nhưng, cần khẳng định rằng, khoa học hiện tại chưa thể chứng minh rằng có những linh hồn đi xuyên qua tường hoặc hét lên dưới sàn nhà.

Tuy nhiên, những lần nhìn thấy hiện tượng ma quái của chúng ta chắc chắn là cảm giác có thật. Nếu như ma không tồn tại, chẳng lẽ bộ não đang đánh lừa chúng ta?

Bạn muốn tin rằng ma có thật

Con người đã phát hiện ra những thứ ma quái, để rồi khái niệm bóng ma từ đó cũng xuất hiện. Ở một mức độ nào đó, chúng ta có thể giải thích hiện tượng này.

Ngay cả với những người bình thường nhất trong số chúng ta, vẫn có điều gì đó thôi thúc, khiến ta không thể cưỡng lại được cảm giác muốn khám phá những bí ẩn liên quan tới ngôi nhà ma ám, hay những linh hồn báo thù.

Đôi khi, sự hy vọng nhìn thấy một bóng ma là tất cả những gì để ta thực sự nhìn thấy chúng.

Nghiên cứu cho thấy phần lớn tâm trí con người rất dễ bị ám thị bởi những hiện tượng tâm linh huyền bí (Ảnh minh họa: Reddit).

Chris French, nhà nghiên cứu tâm lý học dị thường tại Đại học London, cho biết: "Chúng ta có xu hướng như vậy vì tâm trí con người rất dễ bị ám thị".

Theo chuyên gia này, chúng ta đã tiến hóa để tiếp nhận các tín hiệu từ thế giới bên ngoài như một cách để thoát khỏi các mối đe dọa luôn hiện hữu. Vì vậy, khi một gợi ý xuất hiện đúng lúc, nó có thể khiến chúng ta nhìn thấy những thứ không có ở đó.

Sự kỳ quặc về mặt tinh thần này mạnh mẽ đến mức nó có thể đánh lừa chúng ta ngay cả trong thời gian thực.

Trong một nghiên cứu khác do French thực hiện, những người tham gia cho biết họ nhìn thấy một chiếc chìa khóa bị uốn cong theo ý muốn của họ, chỉ vì những người đứng cạnh nói rằng họ cũng nhìn thấy sự việc kỳ lạ đó xảy ra.

Rõ ràng, tâm lý mong muốn được khám phá, hoặc tận mắt nhìn thấy thứ gì đó, khiến chúng ta dễ tiếp cận những thứ ngay cả khi nó không tồn tại.

Não khiến bạn nhìn thấy thứ mà đáng lẽ không thể

Những hiện tượng ma quái có thể là kết quả của những vấn đề lớn hơn trong não của chúng ta, cụ thể là chất xám.

Đối với một số người, việc nghe thấy tiếng nói hoặc trải nghiệm một vài hình ảnh kỳ lạ có thể là dấu hiệu sớm của các tình trạng bệnh lý như tâm thần phân liệt.

Đối với những người trải qua nỗi đau mất mát người thân, nỗi nhớ về hình bóng của họ có thể khiến não "triệu hồi" các linh hồn như một phương thức để đối phó với chấn thương tâm lý.

Điều đó hình thành nên những "cuộc gặp gỡ" sống động giữa người sống và linh hồn, thứ được các nhà tâm lý học gọi là "giao tiếp sau khi chết".

Bí ẩn về chứng tê liệt trong khi ngủ vẫn còn chưa được giải đáp (Ảnh: Sleepcycle).

Nó từ lâu đã nằm trong số những loại trải nghiệm huyền bí phổ biến nhất, ảnh hưởng đến cả những người hoài nghi và những người tin tưởng.

Ngay cả với những người không mắc bệnh tâm thần, những thay đổi tạm thời trong hoạt động của não cũng có thể dẫn đến việc bạn cảm thấy như "chạm trán với hồn ma".

Các nhà khoa học từng mất hàng thập kỷ, nhưng vẫn chưa thể giải mã hiện tượng "liệt trong giấc ngủ", khi vẫn giữ được cảm giác có ý thức nhưng không thể cử động.

Một số người cho rằng nó xảy ra khi não giao thoa giữa giai đoạn nhận thức có ý thức và giai đoạn ngủ REM (giấc ngủ mắt chuyển động nhanh).

Các nền văn hóa khác nhau có cách gọi tên khác nhau cho hiện tượng kỳ lạ này. Thí dụ ở Campuchia, một số người nói rằng đó là "con ma đẩy nạn nhân xuống". Trong khi ở Nigeria, người dân địa phương lại gọi nó bằng cái tên khác: "con quỷ ngồi lên lưng bạn".

Tâm trí lừa dối chúng ta?

Trong những năm gần đây, các nhà thần kinh học đã xác định được nguyên nhân tiềm ẩn khiến chúng ta có cảm giác bị ai đó hoặc thứ gì đó ám ảnh.

Nghiên cứu cho thấy các cơn động kinh ở thùy thái dương - khu vực não xử lý trí nhớ hình ảnh và ngôn ngữ - có thể kích hoạt các cơn động kinh. Trong khi, các rối loạn tín hiệu ở vùng não này có thể khiến chúng ta cảm thấy như được kết nối với các thế giới khác.

Nghiên cứu thực tế cho thấy, những bệnh nhân có tiền sử mắc các vấn đề như vậy thường tin vào các hiện tượng tâm linh, huyền bí.

Não của chúng ta có luôn tin rằng ma là có thật? (Ảnh minh họa: Getty).

Trong dân gian, người ta thường đồn nhau rằng, ma có xu hướng xuất hiện trong khoảng thời gian từ 2 đến 4 giờ sáng. Kỳ lạ thay, đây cũng chính là thời điểm mà các cơn động kinh này xảy ra thường xuyên nhất.

Chúng ta cũng có thể trở thành nạn nhân của sự nhầm lẫn ảo giác.

Trong một nghiên cứu thực hiện vào năm 2014, các nhà khoa học thần kinh tới từ Thụy Sĩ đã bịt mắt một nhóm những người tham gia, sau đó nối tay họ với một cỗ máy theo dõi chuyển động của ngón tay.

Khi các đối tượng cử động ngón tay, một phần phụ của robot phía sau họ đồng thời chạm vào lưng họ theo cùng một phương thức. Đa số đều ngay lập tức nhận ra tác động này.

Nhưng khi nhóm nghiên cứu quyết định ngưng các chuyển động bắt chước của thiết bị trong vài mili-giây, một số người nói rằng, họ vẫn cảm thấy một ngón tay đang chọc vào lưng họ, như thể có một sự hiện diện thần bí nào đó đằng sau họ.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, những chuyển động bị ngưng trệ có thể gây ra sự xung đột tạm thời với não bộ, tại nơi kiểm soát các tín hiệu cảm giác và vận động.

Hiện tượng "cảm giác có sự hiện diện" này cũng có ý nghĩa chung đối với những hiện tượng siêu nhiên xung quanh chúng ta.

Nếu một sự chậm trễ nhỏ trong chuyển động của hệ thần kinh là đủ để triệu hồi một linh hồn, thì có lẽ bộ não siêu việt và chưa thể được giải mã của chúng ta vốn dĩ có khuynh hướng ở một mức độ nào đó vẫn tin rằng, ma quỷ là có thật.

Để rồi khi chúng ta lớn lên, nhưng những cảm giác đó không bao giờ biến mất.

Dưới cái nhìn của khoa học giác quan thứ 6 là gì? Giác quan thứ 6 hay còn gọi là trực giác, linh cảm,... dường như vẫn còn là điều bí ẩn trong cuộc sống của nhiều người. Nhưng chính xác nó là gì, và cái gì kiểm soát nó? Giác quan thứ sáu là gì? Giác quan thứ sáu là một khái niệm gây tranh cãi rất nhiều trong cộng đồng khoa học. Một...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Clip: Xe bán tải bị đâm nát trên đường tại Sơn La, bé gái trong xe không ngừng hoảng loạn kêu cứu "bố ơi"00:55

Đoạn camera đau lòng đang được chia sẻ trên MXH: Người phụ nữ bị chồng đánh dã man, các con ôm mẹ gào khóc00:52

Phát ngôn về chuyện sao kê của mẹ bé Bắp làm dậy sóng MXH giữa lúc tắt tính năng bình luận01:09

Công khai video trích xuất camera ghi lại cảnh tượng Á hậu Việt bị biến thái giở trò tấn công giữa nơi công cộng00:19

Vụ dụ dỗ người dân tu tập mê tín: Một bị hại phải bán 3 căn nhà ở Hà Nội01:02

Điếng người trước cảnh tượng bóng trắng di chuyển trong salon tóc lúc 12h đêm02:08

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Doanh nghiệp Nhật Bản đua nhau hưởng ứng 'Ngày của mèo'

06:34:55 24/02/2025

Hoạt động kinh doanh sản phẩm và dịch vụ cho mèo tại Nhật Bản diễn ra sôi động trước thềm ngày lễ dành riêng cho loài vật này.

Người đàn ông bỏ việc đi khắp nơi chụp ảnh chó

11:06:14 23/02/2025

Sau khi nhận ra bản thân đặc biệt thích chụp ảnh chó, John Fabiano (Mỹ) quyết định bỏ việc đi khắp thế giới ghi lại hình ảnh về loài động vật này.

Phát hiện loài nấm biến nhện thành 'zombie'

11:04:54 23/02/2025

Các nhà khoa học cho rằng loài nấm thây ma mới này có khả năng biến nhện thành thây ma để duy trì sự sống cho nấm.

Thành phố ở Brazil ban bố tình trạng khẩn cấp sau khi xuất hiện những hố sụt lớn

11:03:04 23/02/2025

Chính quyền thành phố Buriticupu thuộc bang Maranhao của Brazil đã phải ban bố tình trạng khẩn cấp sau khi những hố sụt lớn xuất hiện, ảnh hưởnghàng trăm ngôi nhà.

Ảnh dưới nước đẹp khó tin lần đầu công bố

10:56:53 23/02/2025

Giải Nhiếp ảnh dưới nước 2025 (Underwater Photographer of the Year) công bố 130 hình ảnh cho thấy sự đa dạng, thách thức và vẻ đẹp của cuộc sống dưới đáy biển khiến người xem sửng sốt.

Trứng quý như vàng, dịch vụ cho thuê gà đẻ nở rộ tại Mỹ

18:16:32 22/02/2025

Dịch cúm gia cầm độc lực cao bùng phát ở Mỹ đã khiến trứng gà trở nên khan hiếm, đẩy giá của loại thực phẩm cơ bản này lên cao.

Người dân đua nhau đi 'bắt muỗi, đổi tiền'

17:08:50 22/02/2025

Chính quyền phường Addition Hills ở trung tâm thủ đô Manila quyết định trao thưởng tiền mặt cho những người dân bắt muỗi như một cách phòng chống dịch sốt xuất huyết đang lan tràn trong thời gian gần đây.

Phát hiện kỳ lạ bên trong những chiếc hộp được kéo lên từ độ sâu 8km dưới đáy đại dương: Làm thay đổi hiểu biết của con người từ trước đến nay

17:07:47 22/02/2025

Từ những mẫu trầm tích được đưa lên từ rãnh Nhật Bản, phía đông bắc Tokyo, các nhà khoa học vừa phát hiện ra một hệ sinh thái đa dạng đáng kinh ngạc.

Nên duyên vợ chồng sau tai nạn ô tô

13:05:45 22/02/2025

Mạng xã hội ở Trung Quốc đã vô cùng thích thú trước câu chuyện tình của đôi vợ chồng đến với nhau sau một vụ sự cốô tô tông vào xe đạp điện.

Nữ thạc sĩ Cambridge xin vào sở thú làm công việc 'bốc mùi', 8h sáng đến 5h chiều chỉ quanh quẩn chăm thú

11:05:16 22/02/2025

Mã Nhã, 25 tuổi, từng tốt nghiệp Đại học ngoại ngữ Nam Kinh. Sau khi du học Anh, cô gái tài năng lần lượt tốt nghiệp ngành Khoa học sinh học tại Imperial College London và Viện Thú y thuộc Đại học Cambridge.

Người đàn ông tay không bắt sống "quái thú" dài 6m ẩn nấp trong nhà vệ sinh

10:27:50 22/02/2025

Một con trăn dài 6m được một nhân viên dọn dẹp khu chung cư phát hiện khi thò đuôi qua lỗ nhỏ trong nhà vệ sinh. Người này đã nhanh chóng báo tin cho lực lượng chức năng tới xử lý.

Người đàn ông kinh hãi khi nhìn thấy thứ này từ chiếc xe đi bên cạnh

10:25:45 22/02/2025

Một tài xế đã phớt lờ lời kêu gọi của chính quyền về việc dọn sạch tuyết trên xe trước khi lưu thông, khiến nhiều người lo ngại về an toàn giao thông.