Các nhà khoa học đã có thể tạo ra nhật thực bất cứ khi nào họ muốn

Vào ngày 5 tháng 12, Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) đã phóng thành công sứ mệnh Proba-3 từ Ấn Độ.

Đây là một bước tiến quan trọng trong việc tìm hiểu mặt trời khi cặp tàu vũ trụ này có khả năng tạo ra hàng trăm nhật thực nhân tạo trên quỹ đạo, và mở ra cơ hội khám phá vùng vành nhật hoa.

Nhật thực nhân tạo và sự thay đổi cuộc chơi

Sứ mệnh Proba-3 gồm hai vệ tinh hoạt động như một cặp đôi hoàn hảo. Khi bay theo đội hình cách nhau 144 mét với độ chính xác đến từng milimet, một vệ tinh sẽ đóng vai trò che khuất Mặt Trời từ góc nhìn của vệ tinh còn lại. Điều này mô phỏng hiện tượng nhật thực toàn phần, giúp các nhà khoa học có thể quan sát vùng vành nhật hoa – lớp khí quyển ngoài cùng của Mặt Trời .

Andrei Zhukov, nhà khoa học sứ mệnh và nhà vật lý Mặt Trời thuộc Đài thiên văn Hoàng gia Bỉ, nhận định rằng việc “tạo ra nhật thực theo yêu cầu” sẽ cách mạng hóa lĩnh vực khảo sát Mặt Trời . Đây là cơ hội để giải mã các bí ẩn như cách gió Mặt Trời được tăng tốc hoặc tại sao nhiệt độ của vành nhật hoa lại cao hơn nhiều so với bề mặt Mặt Trời . “Nó thực sự là một yếu tố thay đổi cuộc chơi”, ông Zhukov nhấn mạnh.

Khắc phục hạn chế của quan sát truyền thống

Trước đây, các nhà khoa học thường sử dụng hai phương pháp chính để khảo sát vành nhật hoa: Quan sát qua bước sóng cực tím từ vệ tinh và sử dụng thiết bị coronograph – một đĩa chắn đặt trước kính viễn vọng để tạo bóng che Mặt Trời .

Tuy nhiên, cả hai phương pháp này đều gặp trở ngại lớn. Nhiễu xạ ánh sáng từ đĩa chắn làm giảm chất lượng hình ảnh, trong khi các vệ tinh không thể quan sát được khu vực “trung tâm vàng” – vùng giữa bề mặt Mặt Trời và phần vành nhật hoa, nơi nhiều hiện tượng bí ẩn xảy ra.

Hiện tượng nhật thực toàn phần tự nhiên, vốn có thể khắc phục hạn chế này, lại quá hiếm hoi. Chỉ khoảng một lần mỗi năm và chỉ có thể quan sát từ những vị trí rất cụ thể trên Trái đất, với thời gian kéo dài chỉ vài phút.

Proba-3 mang đến giải pháp hoàn hảo: một nhật thực nhân tạo kéo dài tới sáu giờ, đủ để theo dõi cách vùng vành nhật hoa di chuyển và thay đổi theo thời gian.

ADVERTISING

iTVC from Admicro

Công nghệ tiên tiến và những tiềm năng tương lai

Proba-3 sử dụng một công nghệ mới với khoảng cách lớn giữa hai vệ tinh. Nhà vật lý Amir Caspi từ Viện khảo sát Tây Nam ở Colorado giải thích rằng khoảng cách xa hơn giúp giảm thiểu hiệu ứng nhiễu xạ ánh sáng, tạo ra một bóng che sắc nét hơn và cho phép quan sát gần hơn với bề mặt Mặt Trời . “Điều này gần như không thể thực hiện được nếu chỉ với một vệ tinh đơn lẻ,” ông nói.

Trong hai năm hoạt động, Proba-3 dự kiến tạo ra hơn 1.000 lần nhật thực nhân tạo, mở rộng cánh cửa khảo sát cho các nhà khoa học. Hơn nữa, khả năng bay theo đội hình chính xác của cặp vệ tinh này hứa hẹn những ứng dụng mới. Công nghệ này có thể liên kết nhiều kính viễn vọng trong không gian, tạo thành một thiết bị quan sát rộng lớn và mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Đặt nền móng cho thập kỷ khoa học Mặt Trời tiếp theo

Những dữ liệu thu thập từ Proba-3 không chỉ có giá trị riêng mà còn bổ trợ cho các sứ mệnh Mặt Trời khác. Theo ông Caspi, đây là bước đệm quan trọng để tiến tới một thập kỷ mới của khoa học Mặt Trời . “Đây là cách sáng tạo để đạt được điều tưởng như không thể,” ông nhấn mạnh.

Proba-3 là minh chứng rõ nét cho sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và tầm nhìn khoa học táo bạo, mở ra chương mới trong hành trình khám phá ngôi sao trung tâm của hệ Mặt Trời .