‘Sao phải áp giá sàn cho vé máy bay?’

Theo nhiều chuyên gia kinh tế, áp giá trần và sàn cho vé máy bay là hình thức quản lý kinh tế cứng nhắc, phi kinh tế thị trường và triệt tiêu sự cạnh tranh giữa các hãng bay.

Áp giá sàn cho vé máy bay là đề xuất đã nhận nhiều sự phản đối vào đầu năm 2017. Tại thời điểm đó, các hãng bay đã đề xuất vé máy bay phải có giá sàn là Vietnam Airlines và Pacific Airlines (khi đó là Jetstar Pacific Airlines), hai hãng bay thuộc Tổng công ty Hàng không Việt Nam.

Một lần nữa, Vietnam Airlines lại đưa ra đề xuất gây tranh cãi trên. Trong buổi làm việc đầu tháng 4 với Cục Hàng không, đúng 4 năm sau lần đầu muốn áp giá vé sàn cho dịch vụ vận tải hàng không, Vietnam Airlines lại một lần nữa muốn đề xuất của mình được nhà chức trách cân nhắc.

Để củng cố cho đề xuất của mình, Vietnam Airlines đề cập tới việc nhiều quốc gia như Trung Quốc, Đức, Indonesia, Áo, Mỹ và Ấn Đồ đã hoặc đang nghiên cứu, áp dụng các chính sách sàn giá vé máy bay. Tuy nhiên phần lớn các quốc gia này đã bãi bỏ hoặc chưa áp dụng chính sách áp sàn giá vé máy bay.

Phi kinh tế thị trường

Chia sẻ với báo chí, Vietnam Airlines khẳng định cơ sở tăng giá trần và áp giá sàn là bài toán để hãng hàng không vượt qua khó khăn trong giai đoạn Covid-19, giảm bớt cạnh tranh, giẫm đạp lên nhau để tự làm yếu mình. Không chỉ cạnh tranh nội địa, khi thị trường phục hồi, hàng không quốc tế “nhảy vào” thì nội lực của hàng không Việt Nam yếu đi.

Đề xuất áp sàn giá vé máy bay từng vấp phải nhiều phản đối vào năm 2017 vì tính phi logic, phi kinh tế thị trường và gây bất lợi cho người tiêu dùng. Ảnh: Khánh Huyền .

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng việc áp dụng giá sàn và giá trần đã là cách quản lý kinh tế lạc hậu, không tuân thủ các nguyên tắc của kinh tế thị trường.

Chia sẻ nhận định về áp giá sàn vé máy bay, TS Lương Hoài Nam – chuyên gia hàng không – cho rằng trách nhiệm của Nhà nước là đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh chứ không phải là quyết định giá bán của các doanh nghiệp. Quan điểm này đã được các nước châu Âu tiếp nhận từ thập kỷ 90 và sau đó cũng đã lan sang các nước châu Á.

“Cho đến nay, hiếm có nước nào quản lý giá vé máy bay nội địa bằng giá trần như ở Việt Nam, giá sàn thì lại càng hiếm hơn. Tôi cho rằng cách quản lý giá vé máy bay ở nước ta nên thay đổi theo hướng hội nhập quốc tế, thị trường hóa, giảm tối đa sự can thiệp của các cơ quan nhà nước”, TS Nam nhấn mạnh.

Đồng quan điểm với TS Nam là chuyên gia kinh tế PGS.TS Nguyễn Đức Thành, Cố vấn trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR). TS Thành đặt câu hỏi: “ Sao lại phải áp giá sàn cho vé máy bay? Điều này tức là đồng nghĩa không cho phép hành khách được đi với một mức giá rẻ nào đó?”.

Ông cũng nhận định chính sách quản lý giá dịch vụ vận tải hàng không theo hình thức áp trần và sàn giá vé không phải vì lợi ích người tiêu dùng, vì logic hay vì một lợi ích chung.

Một chuyên gia khác cũng không đồng tình với đề xuất áp sàn giá vé máy bay là TS Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM).

TS Doanh cho rằng các hãng hàng không giá rẻ cũng như các hãng hàng không khác đã cạnh tranh một cách lành mạnh và phát triển rất nhanh. Theo đó, hãy để cho họ cạnh tranh, cơ quan quản lý chỉ nên giám sát chất lượng một cách tốt nhất.

Triệt tiêu sự cạnh tranh

“Hãy để cho các hãng hàng không cạnh tranh với nhau. Từ đó, các hãng sẽ áp dụng công nghệ và quản lý một cách hợp lý nhất, cạnh tranh thực chất trong việc cải tiến chất lượng, lúc bấy giờ người tiêu dùng sẽ được lợi so với việc áp giá sàn”, TS Doanh nói.

“Trong trường hợp nếu áp giá sàn thì nhiều doanh nghiệp sẽ chây ì, lợi dụng vào đó mà không chịu đổi mới. Tôi cho rằng cần phải tôn trọng nguyên tắc cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường”, TS Doanh khẳng định.

Các chuyên gia cho rằng việc áp sàn giá vé máy bay chỉ có lợi cho một số hãng bay nhất định, trong khi gây ảnh hưởng tiêu cực đến người tiêu dùng cũng như toàn ngành hàng không, du lịch. Ảnh: Hoàng Hà.

Sau đề xuất của Vietnam Airlines tại buổi làm việc với Cục Hàng không đầu tháng 4, nhiều chuyên gia nhận định việc áp sàn giá vé máy bay sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới lợi ích của người tiêu dùng cũng như tác động tiêu cực đến quá trình kích cầu du lịch sau dịch Covid-19 khi vé giá rẻ không còn, triệt tiêu nhu cầu đi du lịch của người dân.

Theo khảo sát mà Zing thực hiện tháng 4/2017, trả lời câu hỏi “Bạn nghĩ thế nào về đề xuất áp giá sàn với vé máy bay”, 83,14% độc giả tham gia khảo sát đã lựa chọn phản đối, chỉ 10,25% độc giả lựa chọn đồng ý và 6,59% độc giả lựa chọn không quan tâm.

Thời điểm đó, Bộ GTVT cũng đã bác bỏ đề xuất này của Vietnam Airlines và Pacific Airlines. Bốn năm sau, Vietnam Airlines vẫn kiên trì với đề xuất áp giá sàn vé máy bay khi đưa ra 2 phương án áp giá vé sàn để Cục Hàng không và Bộ GTVT tham khảo.

Theo phương án 1, giá vé sàn mà Vietnam Airlines đề xuất là 560.000-595.000 đồng cho các đường bay dưới 500 km, 787.500 đồng với đường bay 500 km đến dưới 850 km, 1.011.500 đồng với đường bay từ 850 km đến dưới 1.000 km, 1.190.000 đồng với đường bay từ 1.000 km đến dưới 1.280 km và 1.400.000 đồng với đường bay trên 1.280 km.

Theo phương án 2, giá vé sàn mà Vietnam Airlines đề xuất là 414.000 đồng cho các đường bay dưới 500 km, 570.000 đồng với đường bay 500 km đến dưới 850 km, 755.000 đồng với đường bay từ 850 km đến dưới 1.000 km, 804.000 đồng với đường bay từ 1.000 km đến dưới 1.280 km và 917.000 đồng với đường bay trên 1.280 km.

Lấy ví dụ với đường bay trục vàng TP.HCM – Hà Nội, giá vé khứ hồi rẻ nhất mà hành khách có thể mua theo phương án 1 là 2.380.000 đồng chưa kể thuế phí dao động theo từng hãng bay. Theo phương án 2, con số này sẽ là 1.608.000 đồng chưa kể thuế phí. Trên thực tế trong giai đoạn thấp điểm, vé khứ hồi TP.HCM – Hà Nội rẻ nhất ở mức chưa tới 1.000.000 đồng đã bao gồm thuế phí.