Robot quản gia sẽ vẫn là ‘viễn cảnh’
Các nhà nghiên cứu thường vẽ ra viễn cảnh một robot quản gia có thể thay con người nấu bữa tối, rửa bát, gấp quần áo, pha trà…
Trong khoảng một thập kỷ qua, các công ty chế tạo robot và AI đã nỗ lực cho ra đời các cỗ máy có thể thực hiện một số việc nhà. Tháng trước, Boston Dynamics giới thiệu robot Spot có thể tìm và nhặt rác, dọn phòng khách, mở cửa, bật tắt công tắc… Robot Flippy của Miso Robotic đã làm bánh mì kẹp thịt trong nhiều năm qua. Một số công ty khởi nghiệp trình diễn robot gấp quần áo. Gần đây, một số nguồn tin khẳng định Amazon sắp trình làng một robot dành cho gia đình với khả năng mang vác đồ đạc và làm theo lệnh của chủ.
AI liên tục phát triển và giúp xử lý các vấn đề phức tạp hơn, trò chuyện với con người một cách tự nhiên và chính xác hơn. Tuy nhiên, các công ty chế tạo robot và AI cho rằng người dùng vẫn phải đợi khá lâu trước khi có thể sở hữu một robot phục vụ như trong phim viễn tưởng.
Viễn cảnh robot thay người giúp việc gia đình.
Thứ nhất, liệu người dùng nói chung có sẵn sàng trả tiền để sở hữu một robot quản gia đa năng không? Vấn đề không chỉ nằm ở công nghệ, mà còn ở chi phí. Thực tế, nhiều công ty gặp khó khăn trong việc thương mại hóa những món đồ phức tạp hơn Roomba – robot hút bụi nhà đã xuất hiện 20 năm qua.
“Chúng ta nói về robot phục vụ gia đình trong một thời gian dài và những gì chúng ta có đến nay vẫn chỉ là máy hút bụi. Bạn thấy robot trình diễn này kia, nhưng chuyển từ bản trình diễn thành thứ gì đó thực sự hoạt động, sau đó là thứ mà bạn có thể mua được, là cả một vấn đề”, Jeff Burnstein, Chủ tịch Hiệp hội Tự động hóa Tiến bộ (A3), cho biết.
Robot quản gia có nhiều dạng. Nó có thể là người máy, giống Rosie, hay là dưới dạng một con vật cưng như chó, mèo. Hiện robot mới phát huy tác dụng trong nhà máy, nơi có nhiều không gian, không có trẻ nhỏ xung quanh và thực hiện các công việc lặp đi lặp lại, như vặn đinh ốc.
Quan trọng hơn, theo Marc Raibert, Chủ tịch của Boston Dynamics, vấn đề lớn thứ hai cần quan tâm khi triển khai robot quản gia là sự an toàn.
“Robot càng phức tạp, càng có nhiều mối quan tâm về an toàn. Nếu robot đang ở gần một người và bất ngờ gặp lỗi, người đó có thể gặp rủi ro. Mọi thứ đều có thể diễn ra ngoài ý muốn. Năm 2015, một người đàn ông 22 tuổi đã thiệt mạng khi hỗ trợ thiết lập một robot tại một nhà máy Volkswagen ở Đức. Robot đó đẩy anh ta vào một tấm kim loại và chèn anh ta. Cũng trong năm đó, cánh tay của một robot bị trục trặc và va vào đầu một phụ nữ trong nhà máy ôtô ở Michigan”, Raibert nêu ví dụ.
Các công ty chế tạo robot cho biết, việc làm cho những cỗ máy phức tạp trở nên thân thiện với hộ gia đình hơn chắc chắn càng tăng chi phí sản xuất và giá bán. Hiện một robot di động trong các nhà máy có thể đắt gấp đôi một chiếc ôtô mới. Ví dụ, chó robot Spot có giá khoảng 75.000 USD chưa tính bộ phận gắn cánh tay. Nếu không có cánh tay, về cơ bản nó là một máy giám sát di động. Một quản gia robot với khả năng tự động hoàn thành nhiều nhiệm vụ có thể đắt gấp 10 lần số trên.
Trong khi đó, đa số người dùng không sẵn sàng trả nhiều hơn vài nghìn USD. Nếu đắt hơn, họ sẽ chọn thuê con người. Năm 2020, chuỗi siêu thị Walmart đã rút các robot kiểm kê sau khi nhận thấy con người có thể thống kê sản phẩm đơn giản và hiệu quả hơn so với những cỗ máy cồng kềnh cao 1,8 m.
Một vấn đề khác của robot là sự khéo léo. Hầu hết có thể kẹp, nắm hoặc dùng lực để giữ một đồ vật. Còn con người với 10 ngón tay có thể điều khiển mọi thứ với hình dạng và kết cấu khác nhau. Chân tay robot linh hoạt giống con người đã ra đời, nhưng tiêu tốn hàng chục nghìn USD để sản xuất.
“Sẽ là cả một chặng đường dài để giải quyết vấn đề và đạt được mức giá tiêu dùng đại trà”, Tim Enwall, Giám đốc điều hành Misty Robotics, công ty chuyên sản xuất robot cho gia đình và văn phòng, nói. Ông cho rằng robot sẽ phổ biến hơn khi đảm nhiệm một tác vụ duy nhất, như giao thực phẩm, gói hàng, dọn bề mặt…
Trong khi đó, Marc Raibert nhận định: “Chúng ta sẽ thấy robot gia đình trong vòng 8 – 10 năm tới. Ai đó sẽ đi tiên phong trong việc cho ra đời một cỗ máy có chi phí thấp hơn và thực hiện được một loạt công việc hữu ích. Tôi tin điều đó, nhưng không phải ngay ngày mai”.
Robot AI mai mối thành công cho nhiều cặp đôi tại Nhật Bản
Những "bà mối AI" này đang được ứng dụng tại hơn 10 tỉnh ở Nhật Bản và đem lại kết quả rất khả quan, với hơn một nửa cặp đôi mới kết hôn được trí tuệ nhân tạo ghép đôi thành công.
Kể từ khi đánh bại các cao thủ cờ vây của con người cách đây 4 năm, AI bắt đầu thể hiện tài năng trong nhiều lĩnh vực. Dù chỉ là trợ lý ở một số vị trí, nhưng trí tuệ nhân tạo đã làm được rất nhiều việc cho nhân loại, với tương lai đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, nó có phần bất lực dưới sự thiết kế và chỉ huy của con người.
Những Robot AI mai mối đang được "tuyển dụng" tại hơn 10 tỉnh ở Nhật Bản. (Ảnh minh họa)
"Người mai mối AI" đã được làm việc tại Nhật Bản và ước tính vẫn có những công chức được "biên chế". Nhằm đối phó với tình trạng giảm tỷ lệ sinh, chính phủ đã chi trả để thúc đẩy AI hỗ trợ hôn nhân và kết nối các doanh nghiệp ở những khu vực khác nhau.
Theo báo cáo, loại robot mai mối này đã thực sự được "tuyển dụng" tại hơn 10 tỉnh ở Nhật Bản và kết quả rất tốt: tỉnh Saitama đã giới thiệu robot mai mối vào năm 2018 - trong số 38 nhóm cặp đôi mới kết hôn vào năm 2019, hơn một nửa được giới thiệu bởi AI; Tỷ lệ kết hôn ở tỉnh Ehime cũng tăng từ 13% lên 29% sau khi triển khai dịch vụ mai mối bằng trí tuệ nhân tạo.
Cơ sở của trí thông minh nhân tạo là dữ liệu. Người mai mối AI này không khác gì người mai mối truyền thống, điểm khác biệt chính là thông tin về những người đàn ông và phụ nữ mà những người mai mối truyền thống nắm giữ được lưu trữ trong tâm trí hoặc trong cuốn sổ nhỏ. Tuy nhiên, với AI, ngoài các kỳ vọng phần cứng về độ tuổi, nghề nghiệp, ngoại hình, học vấn, thu nhập còn thêm một bài kiểm tra giá trị và người dùng sẽ được AI "hiểu thấu".
Sau khi thu thập thông tin dữ liệu liên quan, AI sẽ đưa ra một loạt suy luận và phán đoán, đồng thời phân tích một cách logic thông tin toàn diện khác nhau trong hệ thống.
Ngay từ năm 1997, Phòng thí nghiệm Truyền thông của Viện Công nghệ Massachusetts, Mỹ đã đưa ra khái niệm về tính toán cảm xúc, cố gắng cho phép máy tính nhận biết, hiểu và thể hiện cảm xúc của con người. Robot AI có thể trò chuyện, hát, làm thơ, vẽ tranh và bán hàng là ứng dụng của công nghệ này. Tất nhiên, các kỹ sư AI có thể sử dụng dữ liệu tích lũy về việc lựa chọn bạn đời và hôn nhân để tính toán rồi lọc ra những cặp đôi phù hợp.
Tuy nhiên, liệu "bà mối AI" có thể đối phó với tỷ lệ sinh ngày càng giảm hay không vẫn còn phải đặt ra câu hỏi.
Theo dữ liệu dân số do Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi công bố, số ca sinh ở Nhật Bản năm 2019 là 865.200, mức thấp nhất trong lịch sử trong 4 năm liên tiếp. Theo báo cáo truyền thông mới nhất vào ngày 28/12, 848.000 người được sinh ra ở Nhật Bản vào năm 2020, ít hơn khoảng 17.000 so với năm 2019. Dân số trẻ em dưới 15 tuổi đã giảm trong 40 năm liên tiếp.
Tỷ suất sinh thấp là một hiện tượng xã hội có thể được giải thích bằng nhân khẩu học, kinh tế học và xã hội học. Nó là sản phẩm phụ của tiến bộ công nghệ. Người ta thường thừa nhận rằng con người là động vật hợp lý về kinh tế. Mức độ phát triển kinh tế của một quốc gia hoặc khu vực càng cao và trình độ học vấn của người dân, đặc biệt là phụ nữ, mức độ sẵn sàng sinh con của mọi người sẽ giảm xuống. Nhịp sống nhanh và giá nhà đất tăng cao cũng là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến mức sinh.
Với tỷ lệ sinh thấp, Nhật Bản không nằm ở vị trí cuối cùng. Năm 2018, tổng tỷ lệ sinh của Hàn Quốc là 0,98, trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới có tỷ lệ sinh trên 1. Theo tiêu chuẩn nhân khẩu học, một quốc gia hoặc khu vực duy trì "luân chuyển dân số" bình thường và duy trì dân số cơ bản ổn định giữa thế hệ trên và thế hệ dưới. Tổng tỷ suất sinh phải đạt từ 2,1 trở lên, tức là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có ít nhất hai con.
Đánh giá từ lịch sử và kinh nghiệm của cộng đồng quốc tế, tổng tỷ suất sinh khoảng 1,5 là "ngưỡng cảnh báo nhạy cảm cao", một khi giảm xuống dưới 1,5 có thể rơi vào "bẫy sinh thấp". Tỷ lệ sinh của Nhật Bản, Singapore, Hong Kong và Đài Loan của Trung Quốc đều nằm trong nhóm dưới cùng của thế giới và đều nằm dưới mức cảnh báo.
Các học giả tham gia nghiên cứu giáo dục đã phát hiện ra rằng những khu vực này cũng là nơi có tỷ lệ dạy thêm ngoại khóa cho học sinh tiểu học và trung học cao nhất thế giới. Trước sức ép của giáo dục, những người trong độ tuổi đi học ở những nơi này rất ngại sinh con, không muốn sinh con, không dám sinh con.
Vì vậy, để thoát ra khỏi "cái bẫy mức sinh thấp" hay "vực thẳm của mức sinh thấp", con người phải tự mình bò lên. Giảm chi phí sinh đẻ, nuôi dưỡng và giáo dục là chìa khóa quan trọng. Nó có thể khiến những người trẻ tuổi hạnh phúc, sẵn sàng nuôi dạy con cái và có thể tự hỗ trợ bản thân khi họ lớn lên. AI trong lĩnh vực này sẽ có thể giúp đỡ, thúc đẩy việc chia sẻ các nguồn lực chất lượng cao, cải thiện công bằng giáo dục và đạt được giáo dục cá thể hóa, không tiếp sức cho cuộc "chạy đua vũ trang" giáo dục.
Khi những người trẻ dựa vào hôn nhân AI trong phiên này đã già, có lẽ họ vẫn phải dựa vào AI để đồng hành cùng trò chuyện, giặt giũ nấu ăn, đi chợ và theo dõi sức khỏe...
Trí tuệ nhân tạo vẫn chưa có khả năng suy luận như con người Bài kiểm tra đánh giá trình độ ngôn ngữ tại Đại học Nam California cho thấy trí tuệ nhân tạo (AI) chưa thể soạn những câu văn hợp lý và đúng ngữ cảnh, theo Techxplore. Khả năng vận dụng ngôn ngữ của AI còn nhiều thiếu sót Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (Natural language processing - NLP) là một nhánh quan trọng...