REE, SAM: Lối rẽ khác biệt sau 20 năm lên sàn chứng khoán
Cách đây 20 năm, SAM và REE trở thành 2 doanh nghiệp đầu tiên đưa cổ phiếu niêm yết. Từng có quy mô tương đồng, giờ đây cách biệt giữa SAM và REE đã khá lớn.
TTCK Việt Nam đã trải qua 20 năm hình thành và phát triển. Cùng với sự lớn mạnh đó không thể không nhắc đến SAM, REE, 2 cổ phiếu đầu tiên niêm yết trên TTCK Việt Nam và đã song hành cùng 20 năm thăng trầm của thị trường.
Ngày đầu niêm yết, số lượng cổ phiếu SAM chỉ là 12 triệu, tương ứng vốn điều lệ 120 tỷ đồng; trong khi REE cũng chỉ niêm yết 15 triệu cổ phiếu, tương ứng vốn điều lệ 150 tỷ đồng.
Đến hiện tại, quy mô vốn của REE đã lên tới 3.100 tỷ đồng, trong khi vốn điều lệ SAM là 2.565 tỷ đồng, cùng gấp 11 lần so với ngày đầu lên sàn; Tổng tài sản REE từ 250 tỷ đồng lên gần 20.000 tỷ đồng, trong khi tổng tài sản SAM cũng tăng mạnh từ 165 tỷ đồng lên xấp xỉ 5.400 tỷ đồng.
Bên cạnh việc tăng trưởng về quy mô, vốn, trong 20 năm qua, hai doanh nghiệp cũng có nhiều thay đổi lớn trong hoạt động kinh doanh.
Vào năm 2000 khi mới niêm yết, doanh thu REE và SAM lần lượt đạt 225 tỷ đồng và 117 tỷ đồng. Giai đoạn 2004 – 2008 là thời kỳ SAM “vượt mặt” REE về doanh thu. Tuy vậy, sau những quyết định đầu tư đa ngành, SAM đã dần sa lầy và ngày càng “tụt hậu” so với REE kể từ năm 2009.
Mặc dù cùng chịu nhiều ảnh hưởng từ giai đoạn kinh tế khó khăn trong những năm 2008, hay chịu ảnh hưởng bởi những sai lầm do hoạt động đầu tư trái ngành nhưng có thể thấy REE đã mau chóng đứng dậy sau vấp ngã, doanh thu, lợi nhuận liên tục tăng trưởng. Trong khi đó SAM vẫn đang loay hoay với các hướng đi mới và chưa có quá nhiều cải thiện về hiệu quả kinh doanh.
Những năm gần đây, lợi nhuận ròng của REE liên tục bứt phá và thường duy trì trên ngưỡng 1.000 tỷ đồng. Trong năm 2019, dù sụt giảm đôi chút so với năm trước nhưng REE vẫn ghi nhận lợi nhuận hơn 1.600 tỷ đồng và là năm có lợi nhuận lớn thứ 2 trong lịch sử. Trong khi đó, SAM dù có sự hồi phục về lợi nhuận trong vài năm gần đây, nhưng cũng hiếm khi vượt mốc 100 tỷ đồng. Thậm chí lợi nhuận ròng năm 2019 của SAM chỉ đạt 80 tỷ đồng, đánh dấu năm thứ 2 liên tiếp “đi lùi”.
Lối rẽ khác biệt về hoạt động sau 20 năm niêm yết
Xuất phát điểm, REE là công ty sản xuất các sản phẩm cơ điện, điều hòa, thi công công trình. Tuy vậy, cho đến nay, REE không chỉ bó hẹp trong việc sản xuất các sản phẩm truyền thống mà đã có định hướng trở thành công ty số một trong lĩnh vực hạ tầng, năng lượng tại Việt Nam.
Hiện REE có nhiều công ty thành viên trực thuộc hoạt động trên 3 mảng chính bao gồm cơ điện lạnh (REE M&E, REE Industries), bất động sản (REE Property, REE Land…), và các nhóm công ty hoạt động trong lĩnh vực cở sở hạ tầng (điện, nước…).
Trong đó, lĩnh vực cơ sở hạ tầng đang là hướng đi tập trung của REE. Tính tới cuối quý 1/2020, REE đang đầu tư gần 8.000 tỷ đồng, tương đương 40% tài sản vào các công ty liên doanh liên kết, trong đó phần lớn là các công ty trong lĩnh vực hạ tầng điện, nước, có thể kể tới như Thủy điện Thác Mơ, Nhiệt điện Phả Lại, Nhiệt điện Quảng Ninh, Thủy điện Miền Trung, Thủy điện Miền Nam, Nước sạch Sông Đà, Nước Thủ Đức…Ngoài ra, REE cũng tham gia vào lĩnh vực điện mặt trời, điện gió với các dự án lớn tại Ninh Thuận, Bình Thuận, Gia Lai, Trà Vinh…
Video đang HOT
Việc tập trung vào lĩnh vực hạ tầng điện, nước sẽ giúp REE hưởng lợi thế lâu dài bởi đây là những nhóm ngành thiết yếu trong cuộc sống. Ngoài ra, những ngành này có mối quan hệ mật thiết với nhau giúp REE nắm nhiều ưu thế trong hoạt động kinh doanh.
Cũng như REE, SAM không chịu “bó mình” với hoạt động sản xuất dây cáp truyền thống. Kể từ năm 2009, SAM đã có quyết định đầu tư đa ngành, lấn sân sang lĩnh vực bất động sản, đầu tư tài chính và đây là “bước ngoặt” khiến công ty gặp nhiều khó khăn.
Năm 2010, SAM đổi tên từ CTCP Cáp và vật liệu viễn thông thành CTCP đầu tư và phát triển Sacom và mới đây tiếp tục đổi tên thành SAM Holdings. Đây như một lời khẳng định cho hướng đi mới của SAM, hoạt động kinh doanh của công ty sẽ không chỉ dừng lại ở dây cáp, vật liệu viễn thông như trước mà đã mở rộng ra các lĩnh vực mới như nông nghiệp, BĐS, du lịch, đầu tư tài chính, bao gồm đầu tư cổ phiếu các doanh nghiệp niêm yết. Trong đó, có những khoản đầu tư khá lớn vào Tổng công ty dược Việt Nam (DVN), hay CTCP Nhựa Đồng Nai (DNP)…
Tuy vậy, việc đầu tư dàn trải vào nhiều lĩnh vực của SAM vẫn chưa mang lại nhiều hiệu quả và điều này có thể thấy qua KQKD có phần “lẹt đẹt” trong những năm qua.
Ghi dấu trong lịch sử 20 năm của SAM và REE phải kể đến vai trò lãnh đạo của bà Nguyễn Thị Mai Thanh và ông Đỗ Văn Trắc, những người đã có thời gian lãnh đạo lâu dài tại 2 doanh nghiệp.
Với REE, từ một xí nghiệp quốc doanh, kinh doanh bế tắc, bà Nguyễn Thị Mai Thanh đã vực dậy và biến REE trở thành một trong những doanh nghiệp lớn mạnh, hoạt động trong nhiều lĩnh vực với thế 3 chân “cơ điện, bất động sản, năng lượng”. Với những đóng góp to lớn, bà Mai đã được Forbes vinh danh là một trong những nữ doanh nhân quyền lực nhất châu Á. Bà Nguyễn Thị Mai Thanh hiện vẫn đảm nhiệm vai trò Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc REE xuyên suốt 20 năm trên sàn chứng khoán.
Trong khi đó, lịch sử 20 năm niêm yết của SAM phần lớn gắn liền với tên tuổi ông Đỗ Văn Trắc trong vai trò Tổng Giám đốc. Năm 2016, ông Trắc đã từ nhiệm vai trò Tổng Giám đốc cũng như bán hết cổ phần tại SAM sau 16 năm niêm yết. Từ đó tới nay, SAM đã được “đổi chủ” và nhiều lần tiến hành “thay tướng”, tuy nhiên hoạt động kinh doanh vẫn chưa thực sự khởi sắc dù đã mở rộng ra nhiều lĩnh vực mới.
Khác biệt lớn về cơ cấu cổ đông
Cơ cấu cổ đông 2 doanh nghiệp là sự khác biệt lớn. Nếu như những năm đầu trên sàn, cả SAM và REE đều nhận được sự quan tâm của các tổ chức thì đến nay cơ cấu cổ đông đã có sự đối lập rõ rệt.
Với REE, doanh nghiệp này luôn được sự quan tâm lớn của các tổ chức và thường trong tình trạng “kín room” ngoại. Hiện tại, cổ đông lớn nhất của REE là Platinum Victory Pte. Ptd khi nắm giữ gần 90 triệu cổ phiếu REE, tương ứng tỷ lệ sở hữu 29%. Ngoài ra, Chủ tịch Nguyễn Thị Mai Thanh và gia đình hiện cũng nắm giữ gần 20% cổ phần công ty.
Trong khi đó, cơ cấu cổ đông của SAM những năm gần đây khá phân mảnh và không có sự hiện diện của các tổ chức. Thậm chí không có cổ đông nào nắm giữ trên 5% cổ phần SAM, ngay cả ban lãnh đạo công ty cũng không phải cổ đông lớn chính thức.
Vốn hóa REE gấp 4 lần SAM sau 20 năm lên sàn
Từ khi niêm yết vào năm 2000 tới nay, cổ phiếu REE liên tục bứt phá và hiện đang ở vùng giá cao nhất lịch sử. Kết thúc phiên giao dịch 23/7, thị giá REE đạt 32.650 đồng/cp, tương ứng vốn hóa thị trường hơn 10.000 tỷ đồng, gấp hơn 40 lần vốn hóa khi chào sàn năm 2000.
Trong khi đó, cổ phiếu SAM sau “sóng thần” 2007 đã trải qua quá trình điều chỉnh kéo dài. Những năm gần đây, cổ phiếu SAM đang dần hồi phục, tuy vậy tốc độ tăng là khá chậm do biến động từ hoạt động kinh doanh chưa quá khởi sắc cũng như hướng đi tương lai chưa thực sự rõ nét. Thị giá SAM hiện đạt khoảng 10.000 đồng/cp, tương ứng vốn hóa thị trường 2.667 tỷ đồng, gấp khoảng 13 lần vốn hóa thời điểm chào sàn cách đây 20 năm.
Hai cổ phiếu đầu tiên niêm yết SAM, REE sau 20 năm lên sàn
Với con số vốn điều lệ 150 tỷ đồng tại thời điểm chào sàn, REE đã nâng lên hơn 3.100 tỷ đồng. Con số này với SAM là 180 tỷ đồng và hiện tại đang là 2.565 tỷ đồng.
Ảnh minh họa.
Ngày 28/7/2000 đã đánh dấu bước đi quan trọng trong lịch sử phát triển ngành chứng khoán tại Việt Nam khi Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM (TTGDCK TP.HCM), tiền thân của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE) tổ chức thành công phiên giao dịch đầu tiên với 2 cổ phiếu niêm yết là REE của CTCP Cơ điện lạnh và SAM của CTCP Cáp và Vật liệu viễn thông, nay là CTCP SAM Holdings.
Trải qua 20 năm vận hành và phát triển, số lượng cổ phiếu niêm yết trên HoSE đã đạt con số 380, mang đến nhiều hơn sự lựa chọn cho nhà đầu tư. Cùng với đó, hai cổ phiếu SAM và REE cũng có sự thay đổi lớn cả về quy mô vốn điều lệ, tổng tài sản và vốn hóa trên thị trường.
*Diễn biến cổ phiếu SAM, REE và VN-Index kể từ khi HoSE chính thức hoạt động
Với số lượng cổ phiếu ít ỏi thời điểm ban đầu cùng sự non trẻ của thị trường, tương tự như phần lớn các cổ phiếu khác, SAM và REE đều có sự đồng pha nhất định với thị trường chung.
Sau khoảng 3 tháng đi ngang một phần do biên độ quá hẹp ( -2%), một phần là chứng khoán chưa thu hút được nhiều sự chú ý. Con sóng đầu tiên bắt đầu nổi lên từ trung tuần tháng 10/2000 tuy rất ít mã, nhưng lại là một trong những cơn sóng có biên độ cao nhất, từ 100 lên 570 trong vòng 1 năm. Giá cổ phiếu cũng theo đó tăng lên gấp 6 lần với REE đạt 95.000 đồng và SAM đạt 78.000 đồng.
Tuy nhiên, việc đột ngột nâng biên độ lên 7%, cùng với việc hạn chế khối lượng giao dịch (mỗi nhà đầu tư chỉ được mua 2.000 cổ phiếu/phiên) đã tạo ra làn sóng bán tháo cổ phiếu khiến thị trường trở lại điểm xuất phát và chủ yếu đi ngang trong khoảng 2 năm sau đó.
Đến năm 2006, việc gia nhập WTO đã tạo ra cơn sóng thần trên TTCK, chỉ số VN-Index tăng gấp đôi lên 1.170 điểm chỉ trong vòng 3 tháng. Cùng với sự bứt phá mạnh mẽ của thị trường chung, hàng loạt cổ phiếu trên sàn cũng tăng bằng lần và đạt đỉnh trong đó SAM, REE cũng không ngoại lệ.
Cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008 sau đó đã khiến TTCK rơi vào suy thoái và gần như đánh mất toàn bộ những gì gây dựng được. Nhiều cổ phiếu cũng theo đó lùi về vùng đáy và bắt đầu phân hóa rõ rệt từ sau năm 2009.
REE lẫm lũi đi lên
Trong bối cảnh thị trường gần như đi ngang trong giai đoạn 2009-2017, REE vẫn lầm lũi đi lên qua đó tiền gần vùng đỉnh lịch sử. Đến khi thị trường dậy sóng trở lại vào từ tháng 4/2017 với kỳ vọng vào TPP (sau này là CPTPP), REE bắt đầu bứt phá mạnh và vươn lên lập đỉnh mới đầu năm 2018.
Sau nhiều nhịp điều chỉnh, REE trở lại vùng đỉnh vào tháng 9/2019. Dịch Covid-19 ảnh hưởng mạnh đến TTCK đã khiến cổ phiếu này lao dốc trong tháng 3 trước khi phục hồi mạnh. Hiện thị giá REE trên thị trường đang dừng ở mức 32.650 đồng/cổ phiếu (đã điều chỉnh) tương đương mức vốn hóa vượt 10.100 tỷ đồng, tăng hơn 22 lần so với thời điểm mới niêm yết.
Bên cạnh đó, REE cũng là một trong những cổ phiếu thu hút được nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài. Với việc thường xuyên kín room ngoại, nhà đầu tư nước ngoài thậm chí phải chấp nhận bỏ chi phí lớn hơn so với thị giá trên sàn để sở hữu được cổ phiếu này. Ngoài ra, cổ phiếu này còn là cái tên quen thuộc trong các rổ chỉ số quan trọng như VN30 hay VN Diamond.
Trong suốt quá trình 20 năm niêm yết, REE đã nhiều lần thực hiện tăng vốn, nâng vốn điều lệ lên hơn 3.100 tỷ đồng như hiện tại, lớn hơn rất nhiều so với con số 150 tỷ đồng tại thời điểm mới lên sàn. Cùng với đó, quy mô tổng tài sản của REE cũng tăng lên đáng kể qua từng năm và đến thời điểm cuối năm 2019 đã đạt gần 19.623 tỷ đồng.
Đi cùng với quá trình tăng vốn, kết quả kinh doanh của REE cũng ghi nhận sự tăng trưởng khá đặc biệt trong giai đoạn 2015-2018. Tuy nhiên, đà tăng trưởng bắt đầu có dấu hiệu chững lại từ năm 2019 khi doanh thu và lợi nhuận sau thuế đều sụt giảm so với năm trước.
Năm 2020, REE dự kiến sẽ tái cấu trúc kinh doanh theo mô hình holdings với 4 ngành chính bao gồm (1) cơ điện lạnh (M&E), (2) bất động sản, (3) hạ tầng nước và (4) hạ tầng điện. Kế hoạch kinh doanh tương ứng với doanh thu 5.965 tỷ đồng, tăng 22% và lợi nhuận sau thuế dự kiến 1.620 tỷ đồng, giảm 6% so với năm 2019.
Kết thúc quý đầu tiên của năm, REE ghi nhận 1.184 tỷ đồng doanh thu, tăng 9,5% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế thuộc cổ đông công ty mẹ lại giảm 27,3% so với cùng kỳ năm trước xuống còn 256 tỷ đồng. Với kết quả đạt được, REE đã thực hiện được 20% kế hoạch doanh thu và 16% mục tiêu lợi nhuận đề ra cho năm 2020.
SAM không tạo được cơn sóng nào
Không giống như REE, SAM gần như không tạo ra được cơn sóng nào đáng kể từ sau năm 2009 và có thời gian dài giao dịch dưới mệnh giá. Hiện cổ phiếu này đang dừng ở mức 10.200 đồng/cổ phiếu, tương ứng mức vốn hóa vào khoảng 2.600 tỷ đồng. Cổ phiếu chưa thể bứt phá mạnh phần nào đến từ việc tăng vốn "thần tốc" trong khi kết quả kinh doanh không theo kịp.
Từ số vốn điều lệ khiêm tốn 180 tỷ đồng thời điểm mới lên sàn, SAM Holdings đã thực hiện 9 lần tăng vốn qua đó nâng vốn điều lệ lên 2.565 tỷ đồng như hiện nay. Tại kỳ họp ĐHĐCĐ thường niên năm 2020, cổ đông của SAM Holdings tiếp tục thông qua phương án phát hành thêm 100 triệu cổ phiếu nhằm nâng vốn điều lệ lên 3.565 tỷ đồng.
Đi cùng quá trình tăng vốn, tổng tài sản của SAM Holdings cũng tăng lên đáng kể, tuy nhiên kết quả kinh doanh đặc biệt là lợi nhuận của doanh nghiệp này chưa cho thấy được sự tăng trưởng tương xứng.
Kết thúc năm 2019, SAM Holdings ghi nhận 3.032 tỷ đồng doanh thu, tăng trưởng 7% chủ yếu đến từ mảng sản xuất, kinh doanh dây và cáp viễn thông và bất động sản. Lợi nhuận trước thuế lại giảm 18% xuống 136 tỷ đồng. Với kết quả này, cả 2 chỉ tiêu kinh doanh chính đều không hoàn thành mục tiêu đề ra cho năm 2019.
Năm 2020, SAM Holdings sẽ tiến hành cần tái cấu trúc hoạt động, cơ cấu lại tài sản, danh mục đầu tư hiện hữu và các hoạt động đầu tư mở rộng mới. Tương ứng với đó, công ty lên kế hoạch tổng doanh thu 3.108 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế dự kiến 124 tỷ đồng.
Kết thúc quý đầu tiên, SAM Holdings chỉ thu 4,8 tỷ đồng lãi trước thuế, giảm 68% so với cùng kỳ năm trước và cách rất xa mục tiêu lợi nhuận đề ra cho năm 2020.
Thị trường chứng khoán Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc Trải qua 20 năm hình thành và phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc cùng với những chuyển mình ngày càng lớn mạnh của nền kinh tế đất nước Trong bối cảnh thế giới toàn cầu chịu nhiều khó khăn và biến động mạnh của cuộc khủng hoảng tài chính năm 2007, tác động...