Rap ‘Diss’ – Thách thức cho rap Việt và King of rap trên giờ vàng?

Khi đưa rap lên sóng truyền hình, Rap Việt hay King of Rap đều phải đối mặt với chuyện các huấn luyện viên, thậm chí thí sinh từng “diss” nhau trong quá khứ.

Rap Việt và King of Rap lên sóng cùng thời điểm, sau ba tuần, đều trở thành chương trình truyền hình gây chú ý trên giờ vàng. Dù theo đuổi format khác nhau, cả hai đều là sân chơi cho những rapper trẻ, tạo cơ hội để họ vươn lên từ underground.

Với 3 tập lên sóng, Rap Việt đã giới thiệu 21 bản rap từ số lượng thí sinh tương đương, trong khi con số ở King of Rap là 61 màn dự thi sau hai tập. Số lượng rapper trẻ đông đảo đưa đến những phong cách đa dạng về flow (nhịp rap), lyrics (ca từ) song lại gặp nhau khá nhiều ở chủ đề.

Nhìn chung, các chủ đề được ưa chuộng là tình yêu, tuổi trẻ, hành trang, tuyên ngôn sống. Bên cạnh đó cũng có một số bản rap về tình cảm cha con, gia đình, đời sống, văn hóa dù không quá nhiều.

Những bản rap “diss” (công kích đối thủ) – dù được cho là một phần của rap – vắng bóng hoàn toàn ở cả King of Rap lẫn Rap Việt. Nhưng điều đáng nói là ngay cả khi không xuất hiện trên giờ vàng, những màn “diss” nhau của giám khảo và thí sinh trong quá khứ vẫn đang nảy sinh tranh cãi trái chiều.

ICD dự thi King of Rap dù từng “diss” giám khảo Đạt Maniac.

Quá khứ công kích nhau của thí sinh và giám khảo

ICD (Phạm Ngọc Huy, 24 tuổi) là một trong những thí sinh nhận được nhiều khen ngợi trong tập 2 King of Rap. Thể hiện bản rap nói về dòng thời gian và hành trình của một người trẻ theo đuổi đam mê âm nhạc, ICD chứng tỏ được khả năng viết lyrics tốt, flow nhanh nhưng gieo vần chắc chắn.

Cả bốn huấn luyện viên (LK, Lil Shady, BigDaddy, Đạt Maniac) đều đồng ý chọn. Nhưng ngay sau cuộc thi, nam thí sinh bị phát hiện từng “diss” chính giám khảo Đạt Maniac (Datmaniac). Ngoài ra, anh cũng công kích Suboi – một trong bốn huấn luyện viên của Rap Việt.

Cụ thể, hồi tháng 5, ICD có ra mắt một bản rap lấy tên Back 8: Kamikaze. Trong sáng tác của mình, ICD đã “diss” trực diện Đạt Maniac và Suboi thông qua đoạn: “Nhớ! Datmaniac và Suboi phải gọi là đỉnh cao của lyrics sáo rỗng. Đại diện rap Việt chỉ bằng mấy cặp vần a.k.a kỹ năng cơ bản thì còn lâu nhá!”.

Nội dung của phần “diss” này nhằm công kích hai yếu tố của đối thủ nằm trong những trụ cột của kỹ năng rap: lyrics (ca từ) và cách gieo vần. Theo đó, ICD chê bai hai rapper đi trước viết ca từ không đắt giá, sáo rỗng và gieo vần theo cách quá phổ biến. ICD cũng không muốn công nhận Đạt Maniac và Suboi là “đại diện rap Việt”.

Phần rap của ICD gây tranh cãi vì chê bai “tiền bối”, mà lại là chê chưa đủ lý lẽ và lập luận. Song, trong môi trường underground, “diss” với ngôn từ như ICD được nhận xét là không quá gai góc, căng thẳng.

Trong một diễn biến trước đó, liên quan đến chương trình Rap Việt, phần “diss” của Ricky Star cũng bị “khui” lại nhưng ngôn từ táo bạo và nặng nề hơn nhiều.

Theo đó, trước khi dự thi Rap Việt, Ricky Star đã là một rapper được biết đến với Lý cây bông và đoạn rap trong Sao anh chưa về nhà?: “Cho hỏi là mấy giờ rồi vậy cà? / Anh taxi à anh taxi ơi / Mới đi ra ngoài có 30 phút mà đã liên tục phải hắt xì hơi”.

Nhưng khi xuất hiện ở tập 2 của Rap Việt, Ricky Star mới thực sự được đông đảo khán giả truyền hình biết đến. Màn dự thi Bắc kim thang của nam rapper sinh năm 1994 đã chinh phục dàn huấn luyện viên ngay khi những từ đầu tiên của bản rap được cất lên. Ricky Star cũng là thí sinh duy nhất đến nay làm nên cuộc chiến nón vàng của Binz, Suboi, Karik, Wowy ở Rap Việt.

Nhưng ngay sau màn trình diễn, trên mạng, nhiều người phát hiện trong MV I Need Fame mà Ricky Star giới thiệu cách đây 3 năm có đoạn “diss” Karik với ngôn từ công kích trực diện. “Đến khi tao trở thành idol trên đường phố, mấy thằng cuồng như Karik sẽ xếp hàng để hôn ghế / Và tao xuất hiện trên sân khấu coi tụi nó nói gì tao”.

Màn công kích, thậm chí bị cho là “xúc phạm” này xuất hiện từ sự kiện Karik quyết định từ underground lên mainstream khoảng 3 năm trước. Thời điểm đó, nam rapper bị nhiều thành viên cộng đồng underground phản ứng, cho là “mất chất”. Và, phản ứng của Ricky Star là một trong số đó.

Cả Ricky Star và ICD đều gây tranh cãi vì giữ vai trò thí sinh nhưng lại từng “diss” giám khảo. Song, một bất ngờ khác cho khán giả đại chúng là chính giám khảo ngồi chung chương trình cũng từng công kích nhau. Trường hợp này thuộc về Đạt Maniac và Lil Shady.

Cụ thể vào năm 2014, Đạt Maniac từng diss Lil Shady bằng bản rap Ly siêu đầy. Đây là cách “diss” vận dụng lối chơi chữ châm biếm. Nhưng ngồi chung trên ghế nóng King of Rap vào năm 2020, cả hai tỏ ra khá hòa hợp, ăn ý, không nhắc chuyện xưa.

Đạt Maniac và Lil Shady (đứng cạnh nhau ở giữa) cùng làm giám khảo King of Rap dù từng “diss” nhau.

Quá khứ nông nổi hay “diss” trong rap là bình thường?

“Diss” hay “dizz” là một tiếng lóng, rút gọn từ “disrespect”, nghĩa là thiếu tôn trọng. Thuật ngữ này vốn không xa lạ trong môi trường âm nhạc, thậm chí được coi là một phần trong sinh hoạt của cộng đồng underground ( thế giới ngầm).

Trong rap, “diss” được không ít rapper coi như “trường phái”, là cách thuận tiện nhất để công kích đối thủ, bày tỏ thái độ bất đồng quan điểm hoặc khiêu khích đối phương. Chất liệu của rap “diss” có thể đơn thuần chỉ dùng lyrics (ca từ) nhưng đôi khi cũng vận dụng những cách chơi chữ (word play) thâm sâu, thuần thục hoặc những punchline (câu rap dứt điểm, có mục tiêu) mạnh mẽ và quyền cước như cú đấm.

Ricky Star khẳng định với Zing: “Trong rap nói riêng và underground nói chung, ‘diss’ nhau là bình thường”. Tuy nhiên, nam rapper cũng cho rằng cách anh “diss” đàn anh cách đây 3 năm là “bồng bột”.

“Đó là quá khứ đã qua, tôi cũng bồng bột. Tôi thì kém tuổi anh Karik, hồi ấy làm sao tôi hiểu tiền bối của mình đã trải qua những gì. Nhưng tôi rất xúc động khi anh Karik chọn tôi, thậm chí còn quăng nón vàng để tranh đấu với các huấn luyện viên khác”, rapper Bắc kim thang bày tỏ.

Ricky Star cho rằng quá khứ “diss” Karik xuất phát từ sự bồng bột. Ảnh: Phương Lâm.

Ricky Star cũng nhấn mạnh rapper Karik chắn chắn nhận ra anh ở Rap Việt nhưng quyết định vẫn đạp nút chọn đã thể hiện sự công bằng.

“Việc anh ấy đạp nút, quăng nón là hành động rất to lớn, tầm vóc với tôi. Nghĩa là việc tôi từng ‘diss’ anh Karik đã không ảnh hưởng đến quyết định của anh ấy”, nam rapper nói thêm.

Không chỉ Karik vẫn đạp nút chọn dù nhận ra thí sinh từng “diss” mình, Đạt Maniac từ ghế nóng King of Rap cũng có cách hành xử tương tự với thí sinh ICD. Anh gián tiếp nhắc khéo chuyện “người quen” nhưng vẫn dành nhiều lời có cánh cho nam rapper trẻ.

“Đây là người quen. Lần đầu tiên anh được thấy em trình diễn ngoài đời như vậy. Vần của ICD rất hay nhé. Anh hỏi em một điều, em thích viết nhạc life (nói về cuộc sống) hay thích diss (công kích)”, Đạt Maniac vừa nhận xét vừa đặt câu hỏi.

ICD sau đó trả lời: “Cứ viết là em thích ạ. Dù viết thể loại nào, em thấy đều có sự tương quan và dẫn vào chung một dòng”.

Câu trả lời của ICD toát lên sự lễ phép dành cho một đàn anh, khác hẳn nội dung bản rap “diss” cách đây 3 tháng. Tương tự, sự tôn trọng mà Ricky Star dành cho huấn luyện viên Karik thông qua những bài phỏng vấn mới đây cũng không hề giống cách công kích hồi 3 năm trước.

Rõ ràng, khi chấp nhận đặt mình trong một cuộc thi trên sóng giờ vàng, những thành viên underground cũng buộc phải thay đổi. Mà thay đổi trước hết là đặt chuyện “diss” sang một bên để đưa rap Việt đến với số đông công chúng.