Rắc rối lớn với đồng yên Nhật mới sắp lưu hành
Đồng yên mới dự kiến ra mắt trong mùa hè này nhằm đối phó nạn tiề.n giả có thể sẽ khiến nước Nhật phải hủy bỏ hàng triệu chiếc máy bán hàng tự động.
Máy bán hàng tự động tại cửa hàng ramen Goumen Maruko ở Tokyo sẽ lỗi thời vào tháng 7. Ảnh: New York Times
Chiếc máy bán hàng tự động tại nhà hàng ramen Goumen Maruko của ông Hiroshi Nishitani đã hoạt động đầy tin cậy trong một thập kỷ. Khách hàng bỏ tiề.n và.o máy và nó in đơn đặt hàng của họ trong khi ông chủ làm mì tươi trong bếp. Món ăn được phục vụ trong vòng vài phút sau khi khách giao đơn đặt món tại quầy.
Nhưng số phận của chiếc máy giờ chỉ còn tính bằng ngày. Nhật Bản chuẩn bị giới thiệu một bộ tiề.n giấy mới vào mùa hè này, điều mà nước này thực hiện khoảng 20 năm một lần để ngăn chặn nạn tiề.n giả. Ông Nishitani cho biết chiếc máy đã quá cũ để chấp nhận các thiết kế tiề.n xu gần đây và sẽ không chấp nhận các tờ tiề.n mới.
“Chiếc máy chẳng có gì sai cả”, Nishitani nói, bày tỏ sự thất vọng vì phải mua một thiết bị mới đắt tiề.n tương thích với các tờ tiề.n mới.
Trên khắp Nhật Bản, các nhà hàng, quán ăn tự phục vụ, nhà tắm và các hoạt động kinh doanh khác đang phải đối mặt với viễn cảnh tương tự. Theo Nikkei Compass – cơ sở dữ liệu về các báo cáo công nghiệp, cả nước có 4,1 triệu máy bán hàng tự động. Nhiều loại trong số đó sẽ lỗi thời khi các tờ tiề.n 1.000, 5.000 và 10.000 yên mới ra mắt vào tháng 7 với công nghệ ảnh ba chiều.
Tại Nhật Bản, nơi lực lượng lao động đang bị thu hẹp, máy móc đã giúp giảm nhu cầu về nhân viên thu ngân và những người phục vụ khác. Lĩnh vực phụ thuộc nhiều nhất vào máy móc là các cửa hàng ramen, nơi phục vụ một trong những bữa ăn được yêu thích nhất và giá cả phải chăng nhất của người lao động Nhật Bản.
Ramen, loại mì với nước dùng có hương vị đậm đà, đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực Nhật Bản sau khi được phổ biến vào những năm 1980 khi nền kinh tế nước này khởi sắc. Các nhà hàng ramen mở rộng khi mọi người cần những bữa ăn nhanh chóng và no nê, cùng lúc các đầu bếp thử nghiệm các nguyên liệu mới. Nhiều đầu bếp đã cống hiến cả cuộc đời để hoàn thiện món ăn này. Ông Nishitani, 42 tuổ.i, bắt đầu làm mì ramen từ năm 17 tuổ.i.
Khách hàng trong quán ramen Goumen Maruko ở Tokyo. Ảnh: New York Times
Mì ramen là món ăn chủ yếu của công nhân xây dựng và công nhân các nhà máy, người làm công ăn lương và sinh viên cần những bữa ăn rẻ tiề.n. Nhiều cửa hàng ramen tập trung xung quanh các ga tàu, phục vụ hành khách.
Vào một buổi chiều gần đây, sinh viên từ một trường đại học gần đó đã đến ăn trưa muộn tại cửa hàng Goumen Maruko chỉ có 9 chỗ của ông Nishitani. Ông và ba nhân viên bán khoảng 100 suất ăn mỗi ngày. Mỗi suất có giá dưới 1.000 yên, tương đương 150.000 đồng.
Để trang trải chi phí nâng cấp hoặc thay thế máy bán hàng tự động, một số thành phố đưa ra các khoản trợ cấp, nhưng phần lớn chi phí sẽ do các chủ cửa hàng gánh chịu. Một chiếc máy mới có thể có giá 2 triệu yên (13.000 USD), tương đương khoảng 300 triệu đồng.
Video đang HOT
Yoshihiro Serizawa, chủ một cửa hàng mì soba ở Tokyo, cho biết ông đã chi khoảng 19.000 USD (gần 450 triệu đồng) cho chiếc máy bán hàng mới của mình, loại máy chấp nhận cả thanh toán không dùng tiề.n mặt. Đó là một “gánh nặng tài chính rất lớn”, Serizawa nói. Số tiề.n này tương đương với hơn 6.000 suất món ăn phổ biến nhất của anh: soba với rau trộn và tempura hải sản, có giá chỉ hơn 3 USD.
Ông Serizawa than thở: “Bạn sẽ phải liên tục nghĩ về cách kiếm lại tiề.n”.
Các tờ tiề.n giấy mới cũng đang gia tăng áp lực lên các doanh nghiệp nhỏ của Nhật Bản. Gần đây, lạm phát đã tăng nhanh sau nhiều năm ở mức thấp và đất nước rơi vào suy thoái.
Giá bột mì và giá điện tăng đã làm tăng thêm chi phí cho các cửa hàng ramen nói riêng. Các nhà phân tích tại Tokyo Shoko Research cho biết, 45 nhà hàng ramen trên toàn quốc đã nộp đơn xin phá sản vào năm ngoái, con số cao nhất kể từ năm 2009. Với việc khách hàng không quen với việc giá tăng, các doanh nghiệp đã rất khó khăn để có thể tăng giá mà không bị mất khách. Giới hạn được chấp nhận rộng rãi cho một bát ramen được gọi là “bức tường 1.000 yên”.
“Tôi thực sự không muốn tăng giá thêm nữa”, ông Nishitani nói.
Người dân đi ngang qua một cửa hàng ramen với chiếc máy bán hàng tự động nằm ngay cạnh lối vào. Ảnh: New York Times
Khi Nhật Bản phát hành bộ tiề.n gần đây nhất vào năm 2004, việc sửa đổi máy bán hàng tự động và phát hành 10 tỷ tờ tiề.n mới đã tiêu tốn hàng trăm triệu USD. Theo một báo cáo thường niên, nhu cầu đổi máy cao đến mức một nhà sản xuất gần Osaka, tên là Glory, đã chứng kiến doanh thu ròng tăng gấp ba lần.
Việc chuyển đổi sang máy mới có thể mất nhiều năm. Theo tờ báo Nhật Bản Sankei Shimbun, đến mùa hè năm 2023, chỉ có khoảng 30% máy bán đồ uống tự động có thể chấp nhận đồng xu 500 yên được lưu hành từ năm 2021.
Máy bán hàng tự động của ông Nishitani cũng không hoạt động được với loại tiề.n đó. Một quan chức thành phố cho biết khu vực Tokyo nơi ông ở đang trợ cấp tới 1.900 USD cho một chiếc máy mới. Nhưng ông Nishitani không đồng tình với quan điểm cho rằng số tiề.n đó là gần đủ rồi.
Còn hai tháng nữa là bộ tiề.n mới sẽ được phát hành, ông vẫn chưa đặt hàng máy bán hàng mới. Gần đây ông đã lần đầu tiên chấp nhận thanh toán thông qua đầu đọc thẻ tín dụng. Nhưng điều đó đi kèm với nhiều phí hành chính hơn và nhiều nhân công hơn. “Tôi không thể quen được với điều đó”, ông chủ cửa hàng ramen nói.
Những lý do khiến đồng yen suy yếu và tác động tới nền kinh tế Nhật Bản
Đồng yen đã giảm mạnh xuống thấp kỷ lục, đến mức giá trị của đồng tiề.n này đã quay trở lại mức hồi năm 1990, ngay sau khi "nền kinh tế bong bóng" nổi tiếng của Nhật Bản vỡ tung.
Đồng tiề.n mệnh giá 10.000 yen của Nhật Bản. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Theo trang The Guardian (Anh), đồng yen được giao dịch ở mức 160 yen đổi 1 USD hôm 29/4, thiết lập mức thấp mới so với đồng USD trong 34 năm trong phiên giao dịch đầy biến động. Vài năm trước, đồng tiề.n Nhật Bản được giao dich ở mức gần 100 yen đổi 1 USD.
Giới chuyên gia nhận định sự trượt dốc ngày càng nhanh của đồng yen có thể là tin xấu đối với người dân Nhật Bản. Đồng yen giảm có thể gây áp lực lên các hộ gia đình khi chi phí nhập khẩu gia tăng. Nhật Bản phụ thuộc rất nhiều vào nhập khẩu để cung cấp năng lượng và thực phẩm, đồng nghĩa với việc lạm phát có thể gia tăng.
Tuy nhiên, đồng yen yếu hơn có thể mang lại lợi nhuận khủng cho các nhà xuất khẩu Nhật Bản. Và đối với khách du lịch đến thăm Nhật Bản, đồng tiề.n của họ sẽ trở nên có giá trị cao hơn.
Lý do đồng yen suy giảm
Đồng yen đã trượt giá liên tục trong hơn ba năm, mất hơn 1/3 giá trị kể từ đầu năm 2021.
Giới phân tích đã chỉ ra một số yếu tố khiến giá trị của đồng yen sụt giảm. Thứ nhất đồng yen giảm vì các nhà đầu tư đang bán ra - và các nhà đầu tư tiếp tục bán tháo vì sự sụt giảm giá trị. Trong những trường hợp như vậy, thị trường sẽ bước vào một vòng lặp tự hoàn thiện.
Do đồng tiề.n giảm giá, các nhà xuất khẩu không thể khuyến khích chuyển đổi tiề.n thu được từ nước ngoài thành đồng yen, khiến nhu cầu càng giảm.
Tuy nhiên, cũng có những lý do chính sách quan trọng khiến đồng tiề.n này sụt giảm mạnh.
Trong nhiều năm, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đã giữ lãi suất ở mức cực thấp để kích thích lạm phát gia tăng trong nền kinh tế, cũng như thúc đẩy hoạt động cho vay của ngân hàng và thúc đẩy nhu cầu.
Hồi tháng 2, trước tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng và đồng yen suy yếu, Nhật Bản đã bị Đức vượt lên trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới và rơi vào suy thoái.
Khi lãi suất thấp được coi là yếu tố chính khiến đồng yen sụt giảm nhanh chóng, tháng trước BOJ đã chấm dứt chính sách giữ lãi suất chuẩn dưới 0, nâng lãi suất chính sách ngắn hạn từ -0,1% lên 0 đến 0,1% .
Sau quyết định đó, thị trường tập trung vào tốc độ tăng lãi suất hơn nữa. Hôm 26/4, BOJ tuyên bố sẽ giữ lãi suất ổn định, báo hiệu rằng việc tăng thêm lãi suất sẽ không xảy ra. Điều này gây ra một đợt bán tháo đồng yen khác, gây thêm áp lực lên đồng tiề.n này. Chính làn sóng bán tháo này đã khiến đồng yen giảm xuống mức 160 yen đổi 1 USD lần đầu tiên kể từ năm 1990.
Tác động đối với nền kinh tế
Màn hình hiển thị tỷ giá hối đoái giữa đồng yen Nhật và USD khi giá trị đồng tiề.n này giảm. Ảnh: EPA
Giá trị thấp của đồng yen trong nhiều thập kỷ đồng nghĩa với việc giá trị của các đồng ngoại tệ khác sẽ ngày càng tăng lên trong lĩnh vực du lịch. Ngoài đồng USD, đồng yen cũng đã chạm mức thấp nhất trong nhiều năm so với đồng euro, đồng AUD và đồng nhân dân tệ Trung Quốc.
Tất cả những đồng ngoại tệ này đều có tác động mạnh mẽ tới thị trường du lịch của Nhật Bản. Trong tháng 2, Nhật Bản ghi nhận 2,79 triệu lượt khách nước ngoài, mức kỷ lục trong tháng.
Tuy nhiên, tiêu dùng trong nước vẫn là một điểm yếu lớn. Các hộ gia đình có xu hướng trở thành nhà nhập khẩu ròng và đang phải đối mặt với mức giá cao hơn do đồng yen suy yếu.
Đồng yen suy yếu cũng là một yếu tố khiến các nhà đầu tư lớn của Nhật Bản quyết định giữ tiề.n ở nước ngoài, nơi có thể kiếm được lợi nhuận tốt hơn. Xu hướng này càng trở nên trầm trọng hơn do đồng USD tăng bất thường, điều này có nghĩa là các khoản đầu tư và tài sản của Mỹ mang lại lợi nhuận tốt hơn nhiều cho các tổ chức tài chính lớn.
Phản ứng của giới chức Nhật Bản
Trong những năm gần đây, chính quyền Nhật Bản đã can thiệp để nâng cao giá trị đồng yen vì đồng nội tệ suy yếu sẽ ngăn cản nước này đạt được mục tiêu lạm phát bền vững. Hơn nữa, việc tăng giá trị đồng yen có thể giúp tăng tiêu dùng trong nước và đầu tư địa phương.
Nhật Bản đã can thiệp vào thị trường tiề.n tệ ba lần vào năm 2022, bán USD dự trữ để mua đồng yen. Tokyo ước tính đã chi khoảng 60 tỷ USD để bảo vệ đồng tiề.n và.o thời điểm đó.
Hôm 29/4, sau một thời gian ngắn chạm mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ, đồng yen tăng mạnh, khiến các nhà giao dịch nghi ngờ rằng sau nhiều tuần đ.e dọ.a can thiệp, Nhật Bản đã vào cuộc để hỗ trợ đồng tiề.n nội tệ.
Nhà ngoại giao tiề.n tệ hàng đầu của Nhật Bản, Masato Kanda, từ chối bình luận khi được hỏi liệu chính quyền Tokyo có can thiệp vào vấn đề này hay không.
Ông Nicholas Chia, chiến lược gia vĩ mô châu Á tại Ngân hàng Standard Chartered ở Singapore nhận định: "Động thái hôm nay, nếu thể hiện sự can thiệp của chính quyền, khó có thể là động thái chỉ xảy ra một lần. Chúng ta có thể mong đợi nhiều động thái hơn từ Bộ Tài chính Nhật Bản, nếu tỷ giá lại tăng lên mức 160 yen đổi 1 USD. Theo một nghĩa nào đó, mức 160 đại diện cho ngưỡng giới hạn mới đối với chính quyền nước này".
Dân nghèo Nepal đổi đời nhờ cung cấp loại cây bụi cho Nhật Bản làm giấy in tiề.n Một loại cây bụi mọc trên những sườn đồi Nepal nghèo khó đang cung cấp nguyên liệu để làm ra loại tiề.n giấy được sử dụng trong hệ thống tài chính phức tạp nhất châu Á. Cây argeli mọc hoang ở dãy Himalaya. Trước khi Nhật Bản bắt đầu mua nó để sản xuất tiề.n, công dụng chính của cây argeli ở Nepal...