Quyết liệt xử lý triệt để tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vừa có văn bản gửi UBND tỉnh Cà Mau về việc tập trung triển khai thực hiện quyết liệt hơn nữa các giải pháp chống khai thác IUU.

Cà Mau có đội tàu khai thác thủy hải sản lớn. Ảnh tư liệu: Thế Anh/TTXVN

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về triển khai thực hiện các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (Khai thác IUU), khắc phục cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC). Ngày 6/5/2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tổ chức đoàn công tác làm việc với tỉnh Cà Mau.

Sau khi làm việc, đoàn công tác đánh giá, sau gần 5 năm bị cảnh báo “thẻ vàng”, tỉnh Cà Mau đã có nhiều cố gắng so với lần kiểm tra vào tháng 12/2020. Tuy nhiên, tỉnh vẫn còn tồn tại, hạn chế như việc cấp giấy phép khai thác thủy sản mới đạt khoảng 66%; cập nhật dữ liệu tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase chưa kịp thời. Số liệu tại thời điểm báo cáo và VNFishbase chưa thống nhất.

Dữ liệu tàu cá lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên Hệ thống giám sát tàu cá và báo cáo của tỉnh chưa rõ ràng. Tình trạng tàu cá lắp đặt VMS nhưng mất kết nối khi tham gia hoạt động khai thác thủy sản vẫn diễn; có hiện tượng gỡ, tháo thiết bị VMS trên tàu này lắp sang tàu khác để tránh sự theo dõi, giám sát của lực lượng chức năng, có động cơ thực hiện hành vi khai thác IUU.

Tỷ lệ sản lượng thủy sản từ khai thác được giám sát phục vụ truy xuất nguồn gốc còn thấp, chưa đảm bảo theo quy định và ước đạt khoảng 38% tổng sản lượng khai thác toàn tỉnh. Cảng cá tư nhân đưa vào hoạt động nhưng chưa được công bố theo quy định; chưa thực hiện việc giám sát sản lượng thủy sản từ khai thác bốc dỡ qua cảng.

Việc xử phạt các hành vi khai thác IUU của địa phương đã được tăng cường nhưng vẫn còn thấp so với các vụ việc vi phạm về hành vi tàu cá mất kết nối VMS khi hoạt động, vi phạm quy định về ghi, nộp nhật ký khai thác….

Đặc biệt, tỉnh Cà Mau chưa chấm dứt được tình trạng tàu cá của tỉnh khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Từ đầu năm 2022 đến nay, tỉnh phát hiện 8 tàu bị nước ngoài bắt giữ, xử lý.

Qua kiểm tra thực tế tại cảng cá Sông Đốc, đoàn công tác đánh giá, việc kiểm soát chưa chặt chẽ tàu cá ngoài tỉnh thực hiện chuyển tải cho tàu hậu cần đánh bắt nguồn lợi thủy sản của tỉnh để kịp thời phát hiện xử lý nếu có hành vi khai thác IUU. Tàu cá cập cảng không có sản phẩm thủy sản từ khai thác hoặc đã bán trên biển nhưng việc theo dõi, kiểm soát hoạt động của những tàu này để kịp thời ngăn chặn, xử lý nếu có hành vi khai thác IUU còn hạn chế.

Nhật ký khai thác ghi chép chưa đủ độ tin cậy, thiếu thông tin, thiếu nhật ký khai thác của tàu khai thác có chuyển tải trên biển cho tàu dịch vụ hậu cần. Việc xử lý chưa kịp thời khi phát hiện trường hợp tàu cá có dấu hiệu vi phạm. Hay thiếu bằng chứng đã kiểm tra hành trình và nhật ký khai thác của tàu khai thác để đảm bảo sản phẩm bốc dỡ qua cảng không phải là sản phẩm khai thác bất hợp pháp.

Để không ảnh hưởng đến nỗ lực chống khai thác IUU của cả nước và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ giao sớm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” vào năm 2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị UBND tỉnh Cà Mau chỉ đạo chính quyền các cấp, ngành khẩn trương khắc phục các tồn tại, hạn chế trong triển khai thực hiện chống khai thác IUU.

Theo đó, tỉnh khẩn trương rà soát, thực hiện cấp giấy phép khai thác thủy sản, giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho tàu cá, đăng ký, đăng kiểm. Trong tháng 7/2022, hoàn thành và báo cáo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kết quả cấp giấy phép khai thác và nhập dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia theo quy định để đáp ứng yêu cầu việc tra cứu thông tin, quản lý tàu cá.

Tỉnh cũng cần xử lý dứt điểm các tàu cá còn lại chưa lắp đặt thiết bị VMS; theo dõi, quản lý chặt chẽ, đảm bảo tàu cá phải duy trì hoạt động của thiết bị VMS khi tham gia khai thác thủy sản trên biển. Lập danh sách, khoanh vùng đối tượng, nắm chắc địa bàn để theo dõi, giám sát chặt chẽ tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU.

Cà Mau cần tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng chức năng của tỉnh và với các địa phương khác, triển khai thực hiện có hiệu quả các giải pháp để theo dõi, quản lý tàu cá của tỉnh khác thường xuyên hoạt động trên địa bàn tỉnh. Nếu để xảy ra các vụ việc vi phạm khai thác IUU thì trách nhiệm thuộc về lực lượng chức năng của tỉnh; đặc biệt là hồ sơ của tàu ngoài tỉnh thực hiện chuyển tải cho tàu hậu cần đánh bắt nguồn lợi thủy sản của tỉnh.

Tỉnh phải kiên quyết không để tàu cá không đủ điều kiện tham gia khai thác, xử phạt nghiêm minh các tàu cá vi phạm quy định khi rời cảng, hoạt động khai thác trên biển và cập cảng bốc dỡ sản phẩm.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị tỉnh Cà Mau tiếp tục tuyên truyền, phổ biến pháp luật liên quan đến chống khai thác IUU; tăng cường xử phạt hành vi khai thác IUU theo quy định tại Nghị định số 42/2019/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản của Chính phủ, công khai kết quả trên các phương tiện thông tin đại chúng tại địa phương để răn đe, tuyên truyền, giáo dục.

Đặc biệt, tỉnh cần kiên quyết xử lý nghiêm các vụ việc tàu cá khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, môi giới, móc nối, sử dụng biển số giả để cố tình vi phạm; triển khai đồng bộ các giải pháp để ngăn chặn, không để tàu cá của tỉnh tiếp tục vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 245/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ.

Địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát; gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở trong kiểm soát tàu cá, kiểm điểm, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân thiếu tinh thần, trách nhiệm trong chống khai thác IUU; đặc biệt tổ chức, quản lý nghề cá tại các cảng cá.

Ngoài tỉnh Cà Mau, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng có văn bản gửi UBND các tỉnh: Bình Định, Kiên Giang về việc điều tra, xử lý, tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép.

Nhằm ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá và ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị UBND các tỉnh Bình Định, Kiên Giang, Cà Mau chỉ đạo cơ quan công an tỉnh, Bộ đội Biên phòng tỉnh điều tra, xác minh, xử lý nghiêm minh đối với tổ chức, cá nhân tổ chức, môi giới đưa các tàu cá và ngư dân khai thác bất hợp pháp. Các tỉnh có báo cáo kết quả về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU trước ngày 6/6/2022.