Quy định thiếu khả thi, nhầm đối tượng
Chính phủ vừa ban hành Nghị định 132 quy định việc quản lý thuế với doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Điểm mới trong nghị định này là từ năm 2021, doanh nghiệp có quan hệ liên kết phải lập báo cáo lợi nhuận liên quốc gia gửi cơ quan thuế.
Thí dụ, doanh nghiệp Mỹ hoạt động ở Việt Nam phải nộp báo cáo lợi nhuận của cả công ty mẹ. Quy định của Nghị định 132 nghe có vẻ sẽ kiểm soát được hoạt động của doanh nghiệp có giao dịch liên kết đang hoạt động ở Việt Nam. Nhưng nếu nhìn sâu hơn sẽ thấy nó không khả thi, không tác dụng, phải kết hợp rất nhiều biện pháp mới có thể đấu tranh được.
Đáng lưu ý, nghị định này đã “đánh nhầm” các doanh nghiệp không có yếu tố chuyển giá. Trong khi với doanh nghiệp có yếu tố chuyển giá liên quan đến nước ngoài, nghị định này chỉ là điều kiện cần, chưa đủ. Chúng ta cần kết hợp với nhiều biện pháp kỹ thuật, ngoại giao và pháp lý khác mới có khả năng bóc tách để thu thuế. Việc yêu cầu nộp báo cáo lợi nhuận của cả công ty mẹ chỉ là biện pháp hỗ trợ thêm.
Năm 2017, Chính phủ đã ban hành Nghị định 20/2017/NĐ-CP quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Trong đó, Khoản 3, Điều 8 quy định: “Tổng chi phí lãi vay phát sinh trong kỳ của người nộp thuế được trừ, khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp không vượt quá 20% của tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh cộng với chi phí lãi vay, chi phí khấu hao trong kỳ của người nộp thuế”. Với chi phí lãi vay, nếu doanh nghiệp chi đúng, chi thật, hợp lý, hợp lệ, không có lý do gì để bị loại trừ. Việc loại trừ chỉ được đặt ra trong trường hợp mọi thứ đều hợp pháp, hợp lệ, nhưng có hoạt động chuyển giá, chuyển hết lợi nhuận ra nước ngoài, trên cơ sở hợp thức hóa bằng các giao dịch liên kết.
Không thể lý luận chính sách thuế này áp dụng chung cho mọi doanh nghiệp trong nước và nước ngoài. Vì điểm cốt yếu ở đây không phải áp dụng với doanh nghiệp có giao dịch liên kết hay có chi phí lớn, mà là có chuyển giá hay không. Giới hạn này cần thiết đối với doanh nghiệp đầu tư nước ngoài có doanh thu cao, thị phần lớn, tăng trưởng mạnh, lợi nhuận lớn nhưng không nộp thuế doanh nghiệp vì cứ hạch toán lỗ. Doanh nghiệp nào không có yếu tố chuyển giá sẽ không đủ điều kiện cần thiết tối thiểu áp vào chính sách này. Chi phí lãi vay cũng giống như chi phí quảng cáo, có hay không có giao dịch liên kết, khoản chi của doanh nghiệp này là khoản thu của doanh nghiệp khác. Chỉ đặt ra vấn đề ngăn chặn chuyển giá, nếu chi phí trong nước chịu còn thu nhập doanh nghiệp khác ở nước ngoài hưởng, dẫn đến thất thu thuế.
Video đang HOT
Càng sai lầm nếu áp vào cái lý là đánh thuế đối với doanh nghiệp có vốn mỏng, ít vốn chủ sở hữu, phải đi vay nhiều. Như vậy là vi hiến, trái luật, là đánh vào quyền tự chủ trong việc huy động vốn và quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp, đi ngược lại nguyên tắc của nền kinh tế thị trường. Đánh thuế như vậy là nhầm lẫn mục tiêu.
Giới hạn 20% của Nghị định 20/2020/NĐ-CP áp đặt với mọi doanh nghiệp có giao dịch liên kết đã bị cộng đồng doanh nghiệp phản đối dữ dội ngay từ khi chưa có hiệu lực. Ngày 24-6, Nghị định 68/2020/NĐ-CP ra đời, đã sửa đổi, tăng giới hạn này lên 30%, đồng thời cho phép doanh nghiệp được hồi tố khấu trừ các khoản đã nộp trong thời hạn 5 năm. Nhưng hơn 4 tháng sau, ngày 5-11 Nghị định 132 được ban hành tiếp tục giữ nguyên trần chi phí lãi vay 30%.
Tại sao chi phí đúng, cần thiết để trực tiếp phục vụ sản xuất, kinh doanh, không nhằm giảm lãi, giảm thuế, không lách thuế, trốn thuế, lại không được công nhận là chi phí hợp pháp, hợp lệ của doanh nghiệp? Tại sao lại “vơ đũa cả nắm”, “nhét chung một rọ”, cào bằng tất cả đối tượng doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhưng với mục đích hoàn toàn khác nhau để tận thu? Đang có sự nhầm lẫn cơ bản từ mục tiêu “ngăn chặn chuyển giá” thành “ngăn chặn giao dịch liên kết”, nhầm thu lãi thành “thu cả lỗ”.
Cả 2 mục tiêu chống chuyển giá và chống vốn mỏng cứ mặc định áp đặt cho mọi doanh nghiệp có giao dịch liên kết đều trái luật, phủ nhận sự hợp lý. Do vậy, cần nhanh chóng và dũng cảm sửa sai, tương tự việc khống chế tỷ lệ chi phí quảng cáo từ 15% cho đến xóa bỏ hoàn toàn, để doanh nghiệp không phải chờ đợi sửa sai giới hạn chi phí lãi vay hơn 10 năm như với câu chuyện chi phí quảng cáo.
Quy định mới về lập báo cáo lợi nhuận liên quốc gia
Ngày 9-11, tại Hà Nội, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) đã tổ chức họp báo chuyên đề cung cấp thông tin về Nghị định 132/2020/NĐ-CP (Chính phủ mới ban hành ngày 5-11 thay thế cho Nghị định 20/2017/NĐ-CP ngày 24-2-2017).
Phát biểu tại cuộc họp báo, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, Nghị định 132/2020/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành về cơ bản vẫn tiếp tục kế thừa quy định tại Nghị định số 68/2020/NĐ-CP về quy định khống chế trần lãi vay. Theo đó, Chính phủ sẽ tiếp tục giữ nguyên quy định mức trần chi phí lãi vay 30% lãi vay sau khi trừ lãi tiền gửi, tiền vay; cho chuyển tiếp chi phí lãi vay sang 5 năm tiếp theo và mở rộng đối tượng miễn áp dụng quy định khống chế.
Cụ thể, theo hướng quy định tổng chi phí lãi vay được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đối với DN có giao dịch liên kết không vượt quá 30% tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh trong kỳ, cộng với lãi vay phát sinh trong kỳ, cộng chi phí khấu hao phát sinh trong kỳ.
Phần chi phí lãi vay không được trừ được chuyển sang kỳ tính thuế tiếp theo, khi xác định tổng chi phí lãi vay trong trường hợp tổng chi phí lãi vay phát sinh được trừ của kỳ tính thuế tiếp theo thấp hơn 30%. Thời gian chuyển chi phí lãi vay tính liên tục không quá 5 năm kể từ năm tiếp sau năm phát sinh chi phí lãi vay không được trừ.
Việc khống chế chi phí lãi vay không vượt quá 30% không áp dụng đối với khoản vay của người nộp thuế là tổ chức tín dụng theo Luật Các tổ chức tín dụng; tổ chức kinh doanh bảo hiểm theo Luật Kinh doanh bảo hiểm; các khoản vay vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vay ưu đãi của Chính phủ thực hiện theo phương thức Chính phủ đi vay nước ngoài cho các DN vay lại; các khoản vay chương trình mục tiêu quốc gia như Chương trình nông thôn mới và giảm nghèo bền vững; các khoản vay đầu tư chương trình, dự án thực hiện chính sách phúc lợi xã hội của Nhà nước như nhà ở tái định cư, nhà ở công nhân, sinh viên, nhà ở xã hội và dự án phúc lợi công cộng khác.
Theo đại diện Tổng cục Thuế, một trong những điểm mới cơ bản của Nghị định 132/2020/NĐ-CP là bổ sung thêm đối tượng miễn áp dụng quy định đối với "nhà ở xã hội". Người nộp thuế trong giao dịch liên kết thuộc phạm vi điều chỉnh tại Nghị định 132 có trách nhiệm kê khai, xác định giá giao dịch liên kết, không làm giảm nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp tại Việt Nam.
Người nộp thuế có trách nhiệm chứng minh việc thực hiện, phân tích, so sánh và lựa chọn phương pháp xác định giá giao dịch liên kết theo quy định khi cơ quan có thẩm quyền yêu cầu.
Đáng chú ý, Nghị định 132 nêu rõ, người nộp thuế có nghĩa vụ liên quan đến báo cáo lợi nhuận liên quốc gia trong trường hợp người nộp thuế là công ty mẹ tối cao tại Việt Nam có doanh thu hợp nhất toàn cầu trong kỳ tính thuế từ 18.000 tỷ đồng trở lên phải có trách nhiệm lập báo cáo lợi nhuận liên quốc gia. Thời hạn nộp Báo cáo cho Cơ quan thuế chậm nhất là 12 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính của Công ty mẹ tối cao.
Theo đại diện Tổng cục Thuế, từ góc độ hội nhập thuế quốc tế, Nghị định 132 đã sửa đổi, bổ sung quy định về kê khai báo cáo lợi nhuận liên quốc gia phù hợp cam kết quốc tế tại các Diễn đàn chống xói mòn cơ sở tính thuế và chuyển lợi nhuận (BEPS) mà Việt Nam là thành viên.
Phát biểu tại cuộc họp báo, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, Nghị định 132/2020/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành về cơ bản vẫn tiếp tục kế thừa quy định tại Nghị định số 68/2020/NĐ-CP về quy định khống chế trần lãi vay. Theo đó, Chính phủ sẽ tiếp tục giữ nguyên quy định mức trần chi phí lãi vay 30% lãi vay sau khi trừ lãi tiền gửi, tiền vay; cho chuyển tiếp chi phí lãi vay sang 5 năm tiếp theo và mở rộng đối tượng miễn áp dụng quy định khống chế.
Cụ thể, theo hướng quy định tổng chi phí lãi vay được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đối với DN có giao dịch liên kết không vượt quá 30% tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh trong kỳ, cộng với lãi vay phát sinh trong kỳ, cộng chi phí khấu hao phát sinh trong kỳ.
Phần chi phí lãi vay không được trừ được chuyển sang kỳ tính thuế tiếp theo, khi xác định tổng chi phí lãi vay trong trường hợp tổng chi phí lãi vay phát sinh được trừ của kỳ tính thuế tiếp theo thấp hơn 30%. Thời gian chuyển chi phí lãi vay tính liên tục không quá 5 năm kể từ năm tiếp sau năm phát sinh chi phí lãi vay không được trừ.
Việc khống chế chi phí lãi vay không vượt quá 30% không áp dụng đối với khoản vay của người nộp thuế là tổ chức tín dụng theo Luật Các tổ chức tín dụng; tổ chức kinh doanh bảo hiểm theo Luật Kinh doanh bảo hiểm; các khoản vay vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vay ưu đãi của Chính phủ thực hiện theo phương thức Chính phủ đi vay nước ngoài cho các DN vay lại; các khoản vay chương trình mục tiêu quốc gia như Chương trình nông thôn mới và giảm nghèo bền vững; các khoản vay đầu tư chương trình, dự án thực hiện chính sách phúc lợi xã hội của Nhà nước như nhà ở tái định cư, nhà ở công nhân, sinh viên, nhà ở xã hội và dự án phúc lợi công cộng khác.
Theo đại diện Tổng cục Thuế, một trong những điểm mới cơ bản của Nghị định 132/2020/NĐ-CP là bổ sung thêm đối tượng miễn áp dụng quy định đối với "nhà ở xã hội". Người nộp thuế trong giao dịch liên kết thuộc phạm vi điều chỉnh tại Nghị định 132 có trách nhiệm kê khai, xác định giá giao dịch liên kết, không làm giảm nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp tại Việt Nam.
Người nộp thuế có trách nhiệm chứng minh việc thực hiện, phân tích, so sánh và lựa chọn phương pháp xác định giá giao dịch liên kết theo quy định khi cơ quan có thẩm quyền yêu cầu.
Đáng chú ý, Nghị định 132 nêu rõ, người nộp thuế có nghĩa vụ liên quan đến báo cáo lợi nhuận liên quốc gia trong trường hợp người nộp thuế là công ty mẹ tối cao tại Việt Nam có doanh thu hợp nhất toàn cầu trong kỳ tính thuế từ 18.000 tỷ đồng trở lên phải có trách nhiệm lập báo cáo lợi nhuận liên quốc gia. Thời hạn nộp Báo cáo cho Cơ quan thuế chậm nhất là 12 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính của Công ty mẹ tối cao.
Theo đại diện Tổng cục Thuế, từ góc độ hội nhập thuế quốc tế, Nghị định 132 đã sửa đổi, bổ sung quy định về kê khai báo cáo lợi nhuận liên quốc gia phù hợp cam kết quốc tế tại các Diễn đàn chống xói mòn cơ sở tính thuế và chuyển lợi nhuận (BEPS) mà Việt Nam là thành viên.
Chống chuyển giá không chỉ với doanh nghiệp FDI Bộ Tài chính đang hoàn thiện Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 20/2017/NĐ-CP quy định về quản lý thuế với doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhằm chống chuyển giá, gây thất thu ngân sách nhà nước. Động cơ của hành vi chuyển giá không gì khác chính là lợi nhuận của hoạt động kinh doanh. Chuyển giá gây bất...