Quy định mới của Lầu Năm Góc làm gia tăng tranh cãi về quyền tự do báo chí

Theo Financial Times ngày 21/9, Lầu Năm Góc đang xem xét áp dụng quy định mới, yêu cầu phóng viên phải cam kết không công bố thông tin khi chưa được Bộ Quốc phòng Mỹ phê duyệt nếu muốn tiếp tục được tiếp cận nguồn tin.

Trụ sở Lầu Năm Góc tại Washington, DC, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Văn bản gửi tới các tổ chức truyền thông tại Mỹ ngày 19/9 nêu rõ mọi dữ liệu liên quan tới Lầu Năm Góc phải được quan chức có thẩm quyền phê chuẩn trước khi công khai, ngay cả khi thông tin đó không được phân loại mật. Những phóng viên từ chối ký cam kết sẽ mất quyền ra vào trụ sở Bộ Quốc phòng, cơ quan mà Tổng thống Donald Trump đang nỗ lực đổi tên thành “Bộ Chiến tranh”.

Động thái này lập tức vấp phải phản ứng gay gắt từ giới truyền thông và các tổ chức bảo vệ tự do báo chí. Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia Mỹ cho rằng việc đưa tin độc lập về quân đội là yếu tố cốt lõi của nền dân chủ, giúp công chúng có khả năng giám sát lãnh đạo và đảm bảo những quyết định liên quan đến quốc phòng được cân nhắc minh bạch. Tổ chức này kêu gọi Lầu Năm Góc rút lại yêu cầu ngay lập tức.

Tờ New York Times cũng đưa ra quan điểm rằng việc bắt buộc nhà báo tuân thủ những hạn chế như vậy đi ngược hoàn toàn với quyền tự do báo chí được Hiến pháp Mỹ bảo vệ, đồng thời là một nỗ lực nhằm kìm hãm quyền tiếp cận thông tin của công chúng về hoạt động của chính phủ.

Ông Jack Reed, nghị sĩ đảng Dân chủ là thành viên cấp cao của Ủy ban Quân vụ Thượng viện, nhận định bản ghi nhớ của Lầu Năm Góc là một quyết định thiếu sáng suốt, đi ngược lại nguyên tắc tự do ngôn luận và tự do báo chí. Theo ông, động thái này đã vượt quá khuôn khổ của một nỗ lực nhằm hạn chế tiếng nói chỉ trích và có nguy cơ làm suy yếu công cụ then chốt trong việc phát hiện tham nhũng cũng như sai phạm trong bộ máy chính quyền.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump bảo vệ quyết định này, lập luận rằng đây là biện pháp bảo đảm an ninh quốc gia . Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Sean Parnell cho biết những hướng dẫn mới chỉ đơn thuần tái khẳng định các tiêu chuẩn vốn đã áp dụng tại mọi căn cứ quân sự khác trên toàn nước Mỹ, đồng thời nhấn mạnh tính hợp lý và cần thiết để bảo vệ thông tin nhạy cảm cũng như an toàn cho toàn bộ nhân sự tại Lầu Năm Góc. Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cũng đăng tải thông điệp trên X, khẳng định báo chí không điều hành Lầu Năm Góc và yêu cầu phóng viên phải tuân thủ quy định, mang thẻ và đi theo lộ trình được phép.

Những biện pháp mới được cho là nối tiếp một chuỗi hành động mà chính quyền Tổng thống Trump triển khai nhằm siết chặt quản lý giới báo chí. Đầu tuần, ông Trump đã đệ đơn kiện The New York Times, yêu cầu bồi thường 15 tỷ USD với cáo buộc tờ báo là công cụ của đảng Dân chủ. Tuy nhiên, đơn kiện đã bị thẩm phán liên bang bác bỏ do quá dài và thiếu nội dung khiếu nại rõ ràng. Đây là vụ kiện lớn thứ tư mà ông Trump nhằm vào các hãng tin kể từ tháng 3/2024.

Các hãng tin tức khác cũng chịu sức ép về pháp lý và tài chính. ABC News và CBS News đã lựa chọn giải quyết các vụ kiện bằng việc đóng góp tổng cộng hơn 16 triệu USD, bao gồm cam kết đóng góp 15 triệu USD cho dự án bảo tàng và thư viện tổng thống tương lai của ông Trump cùng với 1 triệu USD chi phí pháp lý.

Trước đó, The Wall Street Journal bị ông Trump kiện đòi 10 tỷ USD vì đăng bài viết liên quan đến một tấm thiệp sinh nhật nhạy cảm mà ông bị cáo buộc đã gửi cho tỷ phú Jeffrey Epstein, điều mà ông phủ nhận. Chính quyền Trump cũng từng cấm các phóng viên của Associated Press (AP) tham gia nhóm báo chí Nhà Trắng sau khi hãng tin này từ chối sử dụng cụm từ “Vịnh Mỹ” thay cho “Vịnh Mexico”.

Bên cạnh đó, chính quyền còn bị cáo buộc gây áp lực với các hãng truyền hình. Chương trình của người dẫn chương trình Jimmy Kimmel đã bị đình chỉ vô thời hạn sau khi ông có bình luận về cái chết của nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk.