Quốc gia tiêm chủng hàng đầu vẫn lao đao vì Covid-19

Khi bắt đầu tiêm vaccine ngừa Covid-19 miễn phí hồi đầu năm nay, Tổng thống đảo quốc Seychelles tuyên bố sẽ đạt miễn dịch cộng đồng trong hai tuần.

Tuyên bố của Tổng thống Wavel Ramkalawan là một mục tiêu đầy tham vọng cho một quốc đảo nhỏ, tách biệt ở Ấn Độ Dương. Nhưng với nền kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào du lịch, nước này đã kêu gọi sự ủng hộ từ các đồng minh, gồm Ấn Độ và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), để nhanh chóng có nguồn cung vaccine cho người dân.

Nỗ lực ban đầu của Seychelles dường như đã thành công, khi trở thành quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng lớn nhất thế giới, với 60% dân số được tiêm vaccine đầy đủ. Thành tích này vượt qua các “gã khổng lồ” về tiêm chủng khác như Israel và Anh, cũng như gần gấp đôi tỷ lệ của Mỹ.

Nhưng thành công đó đã bị đe dọa trong tuần này, khi quốc đảo Ấn Độ Dương buộc phải tái thiết lập một số hạn chế, do ghi nhận tỷ lệ nhiễm mới bình quân đầu người lớn nhất từ trước tới nay.

Số ca nhiểm mới của quốc gia này tương đối thấp, đạt đỉnh trung bình hơn 100 ca mỗi ngày, nhưng đây là vấn đề lớn với một quốc gia có dân số chưa tới 100.000 người. Tính bình quân đầu người, đợt bùng phát ở Seychelles thậm chí tồi tệ hơn đại dịch của Ấn Độ.

Ở một quốc gia nhỏ như Seychelles, một số lượng ca nhiễm nhỏ cũng có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ.

“Ca nhiễm tăng vọt có thể đặt gánh nặng rất lớn lên hệ thống y tế công vốn đã căng thẳng”, Malshini Senaratne, giám đốc Eco-Sol, công ty tư vấn môi trường ở Seychelles, nói.

Tổng thống Wavel Ramkalawan tiêm vaccine Covid-19 hồi đầu tháng 1. Ảnh: Seychelles News Agency.

Với cơ sở điều trị Covid-19 chính hoạt động gần hết công suất và bác sĩ, y tá cũng bị nhiễm bệnh, đảo quốc Seychelles đã thông báo khôi phục các biện pháp hạn chế đại dịch, đóng cửa trường học và hạn chế giờ mở cửa nhiều cửa hàng, nhà hàng.

“Dịch đang có xu hướng tăng”, Jude Gedeon, Ủy viên Y tế Cộng đồng, nói trong buổi họp báo ngày 4/5. “Chúng tôi không biết nó sẽ kéo dài bao lâu, nhưng sẽ phụ thuộc rất nhiều vào các biện pháp được thực hiện và cách mọi người tuân thủ các biện pháp mới”.

Tình hình của Seychelles đang được cả thế giới quan tâm, bởi đây có thể là một ví dụ điển hình cho thấy hiệu quả của vaccine. “Nó cung cấp một trường hợp quan trọng để xem xét hiệu quả của một số loại vaccine và phạm vi mà chúng ta cần để đạt miễn dịch cộng đồng”, Yanzhong Huang, thành viên cấp cao về y tế toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) tại New York.

Ông Huang lưu ý rằng các quốc gia khác đã tiêm chủng phần lớn dân số, như Israel và Anh, đã chứng kiến xu hướng ca nhiễm mới giảm mạnh.

Sherin Francis, giám đốc điều hành của hội đồng du lịch Seychelles, nói vẫn có những bộ phận dân số chưa được tiêm chủng. Dữ liệu chính phủ công bố tuần này cho thấy trong số 1.068 ca nhiễm mới đang hoạt động, khoảng 65% liên quan tới những cư dân chưa được tiêm chủng hoặc chưa tiêm đủ hai liều vaccine.

Francis nhấn mạnh rằng ngay cả những người đã tiêm chủng vẫn có thể bị tái nhiễm. “Vaccine rất hiệu quả trong việc ngăn ngừa các bệnh nghiêm trọng và tử vong, nhưng kém hiệu quả hơn đối với việc ngăn ngừa lây nhiễm”, bà nói.

Cho đến nay, số người chết vì Covid-19 ở Seychelles tương đối thấp, với 28 ca trong tổng 6.000 ca nhiễm. Nhưng đợt bùng phát mới cũng có thể cho thấy vaccine đang được sử dụng trong nước có hiệu quả tương đối thấp.

Khoảng 60% liều vaccine dùng ở Seychelles là sản phẩm của công ty Trung Quốc Sinopharm sản xuất và được UAE tặng cho quốc đảo này. Số còn lại là vaccine do AstraZeneca phát triển và được Viện Serum của Ấn Độ sản xuất.

Hành khách rời chuyến bay từ Moskva tới đảo Male ở Seychelles hôm 2/4. Ảnh: AFP.

Các cuộc đàm phán vaccine của chính phủ Seychelles diễn ra khá nhanh chóng và thuận lợi, nhưng hai loại vaccine này được cho có hiệu quả chống Covid-19 kém hơn so với các loại khác.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) gần đây ước tính hiệu quả của vaccine Sinopharm chỉ ở mức hơn 78% đối với người trưởng thành dưới 60 tuổi, trong khi bệnh nhân cao tuổi lớn có rất ít dữ liệu chứng minh hiệu quả của chúng.

UAE đã yêu cầu một số người tiêm vaccine Sinopharm tiêm nhắc lại mũi thứ ba với lý do phản ứng miễn dịch thấp, dù giới chức cho biết nhóm này chỉ chiếm một lượng nhỏ.

Trong khi đó, các cuộc thử nghiệm của Mỹ cho thấy vaccine AstraZeneca có hiểu quả tổng thể 79%. Cả hai vaccine này đều có hiệu quả tương đối thấp so với các loại được Pfizer và Moderna phát triển dựa trên công nghệ mRNA, với tỷ lệ hiệu quả khoảng 95%.

Jennifer Huang Bouey, nhà dịch tễ học làm việc ở Rand Corp, ước tính chỉ có 49% dân số Seychelles có khả năng miễn dịch nhờ vaccine. “Chưa tới một nửa dân số được bảo vệ bởi vaccine. Tỷ lệ này thấp hơn nhiều mức yêu cầu để bảo vệ cho cả cộng đồng”, Huang Bouey nói.

“Không có gì ngạc nhiên khi họ không thấy ca nhiễm giảm. Nhưng điều khiến tôi ngạc nhiên là họ chứng kiến số ca nhiễm tăng mạnh kể từ cuối tháng 4″, Yanzhong Huang cho hay.

Đợt bùng phát mới của Seychelles đến sau khi quốc đảo mở cửa du lịch trở lại. Điều này khiến nhiều người lo ngại dù đến nay bằng chứng liên quan giữa hai yếu tố chưa rõ ràng.

Sau gần một năm kiểm soát biên giới nghiêm ngặt, Seychelles hồi đầu năm nay thông báo mở cửa trở lại cho khách du lịch kể từ ngày 25/3. Chính phủ nói rằng sẽ không yêu cầu du khách phải cách ly hoặc trình giấy chứng nhận tiêm chủng, nhưng cần phải có kết quả xét nghiệm âm tính với nCoV trong vòng 72 giờ trước khi đi du lịch.

Đây là một động thái quan trọng đối với Seychelles, với ngành du lịch chiếm 1/4 nền kinh tế quốc gia. Tốc độ tăng trưởng đã giảm 13,5% vào năm 2020, phần lớn do doanh thu du lịch giảm mạnh vì Covid-19, theo Ngân hàng Thế giới.

Trong khi số ca nhiễm mới hàng ngày tăng gấp đôi kể từ khi các biện pháp hạn chế du lịch được dỡ bỏ, chỉ 10% khách du lịch tới đảo quốc này dương tính với Covid-19, theo bà Francis. Dù vậy, làn sóng ca nhiễm mới tăng đe dọa đảo lộn kế hoạch mở cửa du lịch của Seychelles. Trong một cuộc tranh luận gần đây, khách du lịch người Israel đã được tiêm phòng công khai phàn nàn về các xét nghiệm “dương tính giả” khiến kỳ nghỉ của họ bị gián đoạn.

“Dù áp các biện pháp hạn chế, việc chăm sóc sức khỏe cho du khách cũng được thực hiện để đảm bảo kỳ nghỉ của họ ở Seychelles không bị gián đoạn”, Francis nói, thêm rằng đảo quốc có thể đảm bảo trả kết quả xét nghiệm PCR trong vòng 24 giờ.

Huang Bouey nói rằng dù vaccine có thể ngăn nguy cơ tử vong, ngày càng nhiều chuyên gia y tế đồng tình rằng riêng biện pháp này không thể ngăn chặn ca nhiễm mới hoặc các đợt bùng phát dịch.

“Cách ly, đeo khẩu trang và tránh tụ tập đông người nên là một phần của chiến lược y tế cộng đồng”, bà nói.

Khu phố mua sắm ở thủ đô Victoria của Seychelles đông đúc người qua lại hôm 2/4. Ảnh: AP.

Senaratne, giám đốc Eco-Sol, cảnh báo rằng đợt bùng phát hiện tại của Seychelles có thể sẽ khiến du khách tránh xa quốc đảo này và buộc chính phủ phải cân nhắc biện pháp cân bằng giữa lợi ích kinh tế và sức khỏe.

“Covid-19 đã cho thấy rõ ràng các điểm yếu của một quốc đảo phụ thuộc chủ yếu vào du lịch”, bà nói, thêm rằng quốc gia này nên đa dạng nền kinh tế. “Dù chúng tôi hy vọng đợt bùng phát sẽ được kiểm soát trong thời gian ngắn, chúng tôi không thể không lo lắng khi nhìn về tương lai”, Senaratne nói thêm