Quảng Ngãi: Săn nhum biển làm thành đặc sản “mắm nhum”

Nhum biển, hay còn gọi là cầu gai, nhím biển được ví như “nhân sâm” của biển, đặc sản của vùng ven biển Sa Huỳnh (thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi). Người dân nơi đây đã chế biến nhum biển thành đặc sản “ mắm nhum” mà chỉ có ở Sa Huỳnh.

Kéo dài từ tháng 4 đến tháng 6, ngư dân ven biển xã Phổ Châu (thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi) vào mùa săn nhum biển trên gành rạng. Nhum thường xuất hiện ở khu vực gành Trọc, gành Nhu – hai lũy đá ở hai đầu bãi biển thôn Châu Me là nơi “bám đá” của loài nhum biển.

Lúc này, ngư dân mang theo đồ nghề của một thợ lặn, tay cầm thêm một đoạn sắt dài khoảng nửa mét với một bên đầu được bẻ cong như lưỡi câu và đầu còn lại cắm vào cán gỗ dùng để nạy nhum khỏi đá.

Trung bình mỗi lần đi săn nhum, ông Nguyễn Chinh (thôn Châu Me, xã Phổ Châu) phải ngụp lặn liên tục từ sáng cho đến tận trưa nắng. Công việc vất vả, tiềm ẩn nhiều hiểm nguy khi dưới gành rạng phủ rêu trơn trượt, sơ sẩy thì chân liền giẫm phải những “quả cầu gai”, nhưng trong năm chỉ có một mùa khai thác, nên ai nấy đều dốc sức.

Vào mùa nhum, mỗi ngày ông Chinh có thể bắt được 3-4kg nhum. Giá nhum đầu mùa khoảng 350.000 đồng/kg ruột nhum thành phẩm. Mỗi kg ruột nhum tương đương với 100-120 con nhum đánh bắt, làm sạch và chỉ giữ lại ruột nhum.

Nhum biển được bắt về sau đó tách đôi để lấy ruột nhum. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Anh Hồ Văn Trọng (thôn Châu Me, xã Phổ Châu) hành nghề bắt nhum chỉ mới vài năm nay nhưng rất am hiểu về loài nhum. Anh cho biết, từ sau mùa đông thì dưới những gành rạng những con nhum bắt đầu mùa sinh sản. Trời mùa đông, biển động thuyền không thể ra gành rạng vì sóng lớn, phải qua hết mùa sinh sản, nhum dần “trưởng thành” thì ngư dân mới hành nghề bắt nhum.

“Nhum nhỏ như cái chén nhưng rất cứng phải dùng dao chặt ra vì Nhum không tự mở miệng được như sò. Lặn dưới nước không dùng bình hơi thì người bình thường chỉ lặn được khoảng 1 phút rồi ngoi lên, nạy đá từng con nhum, mỗi lần lặn có thể bắt được từ 5-7 con nhum”- Anh Trọng chia sẻ.

Mỗi ngày ngư dân thu nhập 1-1,5 triệu đồng từ việc bán nhum biển.

Chị Võ Thị Thanh Trúc bên đặc sản mắm nhum. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Một trong những đặc sản nhum là chế biến thành mắm nhum, chị Võ Thị Thanh Trúc chia sẻ bí quyết: “Nhum ở Sa Huỳnh rất ngon, có lẽ vì gặp dòng nước biển hợp nên nhum vừa béo ngậy lại vừa thơm. Sau khi bắt về, phải dùng muỗng nạo thịt nhum bên trong cho vào một cái chum lớn và bỏ muối vào tỷ lệ tương ứng, đậy thật kỹ khoảng 15-20 ngày, cho đến khi đặc sền sệt, thơm rưng rức. Mỗi 500ml mắm nhum có giá 150.000-180.000 đồng”.

Mắm nhum là thứ nước chấm ngon tuyệt và là đặc sản tiến vua của người dân Quảng Ngãi xưa. Cứ khoảng 100 con nhum được 1 kg thịt và đem ủ mắm, ngày nay lượng khai thác nhum không nhiều và chỉ vào mùa thì dưới gành đá mới tìm thấy nhum.

Bà Trịnh Thị Sương, Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Châu, cho biết: “Ngư dân các thôn Vĩnh Tuy, Châu Me, Tấn Lộc đều hành nghề săn nhum biển. Toàn xã có khoảng 30 ngư dân làm nghề săn nhum”.

Từ lâu nghề bắt nhum và làm mắm nhum đã trở thành đặc sản của người dân xã Phổ Châu. Cư dân ven biển xã Phổ Châu chỉ khai thác khi đúng vụ nhum từ tháng 4 đến tháng 6, riêng cả mùa đông là mùa sinh sản thì người dân không khai thác. Mỗi người dân ở đây đều tham gia bảo vệ sự sinh sản tự nhiên của nhum. Chính vì vậy, mỗi năm, nhum luôn xuất hiện dày đặc khi vào mùa khai thác.