Quản lý mã số vùng trồng phải chính xác như quản lý phương tiện giao thông
Theo các chuyên gia nông nghiệp, việc cấp mã số vùng trồng (MSVT) cũng như số hóa MSVT rất cần thiết để bảo vệ thương hiệu cho các các sản phẩm nông sản, hướng đến thị trường xuất khẩu bền vững, hiệu quả.
Hỗ trợ nông dân số hóa mã số vùng trồng
Theo chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy, muốn có số hóa thì việc đầu tiên phải làm là phải tập trung vào tổ chức sản xuất.
Đối với ngành trồng trọt, chúng ta phải đảm bảo được diện tích từ 6-10ha, trồng một loại cây theo một quy trình và tiêu chuẩn của đơn vị đặt hàng hoặc là một thị trường. Từ đó, người nông dân, HTX, tổ hợp tác hoặc các trang trại mới có thể số hóa.
“Số hóa sẽ góp phần thực hiện truy xuất nguồn gốc, làm minh bạch về mặt tài chính và nó sẽ kết nối theo đường đi của sản phẩm. Qua đó giúp người nông dân làm có liên kết, HTX liên kết với nhau thành liên minh HTX, liên minh HTX liên kết với các tổ chức ngành hàng…” – ông Thủy nói.
Theo ông Thủy: “Nếu chúng ta không tổ chức lại sản xuất thì việc số hóa khó có thể thành công”.
Nông dân dùng điện thoại thông minh điều khiển hệ thống tưới chăm sóc vườn nhãn xuất khẩu ở xã Lóng Phiêng, huyện Yên Châu (Sơn La). Ảnh: Hải Đăng
Theo các chuyên gia, việc chủ động động số hóa MSVT, ứng dụng công nghệ để truy xuất nguồn gốc nông sản ngoài việc cung cấp cho người tiêu dùng về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm, còn là để bảo vệ chính doanh nghiệp khi có các sự cố như giả mạo thương hiệu, giả mại mã vùng trồng, mã cơ sở đóng gói…
Ông Hồ Xuân Hùng – Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nguyên Thứ trưởng Bộ NNPTNT, cho hay: Đặt ra MSVT là rất quan trọng.
Qua đó, chúng ta có thể giám sát được chất lượng hàng hóa và xuất xứ hàng hóa và thông qua mã số này sẽ quản lý được chất lượng, kiểm soát được cung, cầu.
Đặc biệt, thông qua MSVT giúp cho người sản xuất yên tâm và chịu trách nhiệm đến cùng. Nhưng cái khó là nhận thực của người dân chưa cao, điều kiện thực hiện chưa thực sự thuận lợi và hệ thống quản lý MSVT của Việt Nam chưa chuẩn.
“Bây giờ MSVT trên phạm vi quốc gia hay trên địa phương, vùng… thì chúng ta phải định hình rõ. Chúng ta thử hình dung trong giao thông, quản lý biển số xe dù khó như thế họ vẫn làm tốt” – ông Hùng nói và khuyến cáo các cơ quan chuyên môn nên chuyển hướng quản lý MSVT như quản lý phương tiện giao thông để chuẩn hóa MSVT.
Video đang HOT
Để làm được điều này, nguyên Thứ trưởng Bộ NNPTNT cho rằng, các cơ quan thực hiện phải xác định phần khung thuộc về nhà nước (không chỉ là các cơ quan Trung ương mà còn cả các địa phương, các cấp), phần nào thuộc về tổ chức, doanh nghiệp, HTX…
Theo đó, để hỗ trợ người dân thì các đoàn thể quần chúng, các cơ quan địa phương cần phải tuyên truyền giúp nâng cao nhận thức cho người dân về việc sử dụng hiệu quả MSVT đã được cấp.
“Số hóa MSVT là việc rất khó đối với người dân nên rất cần các cơ quan quản lý nhà nước phải vào cuộc giúp bà con, nhất là về công nghệ. Trong đó, chúng ta phải tích cực triển khai các giải pháp hỗ trợ, tập huấn kiến thức… giúp người dân thì việc số hóa MSVT mới hiệu quả” – ông Hùng nói.
Địa phương cần chủ động xây dựng mã số vùng trồng
Đến nay, cả nước đã có 48/63 tỉnh, thành phố xây dựng được MSVT cho các loại cây trồng và hiện đã có tổng cộng 3.624 MSVT.
Các địa phương đã xây dựng được 2.821 MSVT cho 12 loại cây ăn trái, trong đó xoài và thanh long là hai loại trái cây có số lượng MSVT lớn nhất. Đồng thời, các địa phương cũng xây dựng 193 MSVT cho các loại rau gia vị, 389 MSVT cho cây cảnh, cây hoa xuất khẩu và 11 MSVT cho vùng sản xuất hạt giống ớt và cà chua.
Theo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NNPTNT), các nước như Mỹ, Úc, Nhật Bản đều đưa ra yêu cầu về MSVT và mã số cơ sở đóng gói đối với nông sản nhập khẩu.
Từ năm 2018, Trung Quốc cũng đưa ra yêu cầu các loại nông sản nhập khẩu vào nước họ phải có MSVT và mã số cơ sở đóng gói.
Do vậy, các địa phương cũng quan tâm xây dựng mã số cơ sở đóng gói và hiện ngành chức năng đã cấp 1.826 mã số cơ sở đóng gói cho các tổ chức, cá nhân tại 37 tỉnh, thành phố để đóng gói các loại rau quả tươi xuất khẩu sang các thị trường như Trung Quốc, Mỹ, Úc, New Zealand, Hàn Quốc và Nhật Bản.
Để phát triển MSVT và mã số cơ sở đóng gói, tới đây Cục Bảo vệ thực vật sẽ tiếp tục phối hợp các cơ quan có liên quan và địa phương đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn và xây dựng các tài liệu hướng dẫn cho cán bộ kỹ thuật địa phương, doanh nghiệp và người dân.
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác xây dựng, quản lý MSVT và mã số cơ sở đóng gói. Thường xuyên kiểm tra, giám sát các vùng trồng và cơ sở đóng gói đã được cấp mã số…
Theo kế hoạch chuyển đổi số nông nghiệp năm 2022, Bộ NNPTNT sẽ ưu tiên đồng bộ hóa dữ liệu ngành trồng trọt, chăn nuôi.
Để đạt được các mục tiêu đề ra, Bộ NNPTNT sẽ chỉ đạo các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ xây dựng các hệ thống dữ liệu của ngành, thực hiện số hóa trong từng lĩnh vực chuyên ngành: Đất nông nghiệp, cây trồng, vật nuôi, thủy sản, lâm nghiệp, chế biến, quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm, thủy lợi, phòng, chống thiên tai…
Trước mắt, ưu tiên xây dựng hệ thống dữ liệu phục vụ cấp và quản lý MSVT. Ban hành hướng dẫn cấp, quản lý MSVT. Số hóa quy trình cấp để triển khai cấp mã số trực tuyến (online); xây dựng cơ sở dữ liệu về thức ăn chăn nuôi và cơ sở chăn nuôi.
Đáng chú ý, theo kế hoạch, Bộ NNPTNT sẽ xây dựng và phổ biến từ 2 – 3 mô hình “mẫu” về sản xuất, kết nối nông nghiệp thông minh có quy mô vùng, chuyên canh, sản xuất quy mô công nghiệp.
Ứng dụng công nghệ số trong dự báo, cảnh báo thị trường, quản lý quy hoạch; ứng dụng công nghệ số để tự động hóa các quy trình sản xuất, kinh doanh, quản lý, giám sát nguồn gốc, chuỗi cung ứng sản phẩm, bảo đảm nhanh chóng, minh bạch, chính xác; xem xét thử nghiệm triển khai sáng kiến “Mỗi người nông dân là một thương nhân, mỗi HTX là một doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số”.
Mã số vùng trồng là gì mà hễ nông dân nào của tỉnh Vĩnh Long làm thì đều bán trái cây ngon ơ?
Theo Sở NNPTNT tỉnh Vĩnh Long, truy xuất nguồn gốc sản phẩm đang trở thành xu hướng tất yếu, nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản trong thị trường nội địa và được xem là "tấm vé thông hành" với những mặt hàng xuất khẩu.
Trong đó, mã số vùng trồng là điều kiện cần thiết, bắt buộc cho việc truy xuất nguồn gốc.
Tuy nhiên, thời gian qua, việc xây dựng và quản lý mã số vùng trồng nông sản vẫn còn nhiều vấn đề cần quan tâm.
Mã số vùng trồng mang lại nhiều lợi ích
Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở NNPTNT), mã số vùng trồng là mã số định danh cho một vùng trồng trọt nhằm thuận lợi cho việc theo dõi và kiểm soát tình hình sản xuất, chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc cây trồng.
Theo đó, để được cấp mã số vùng trồng, nông dân phải sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn; ghi sổ tay canh tác hoặc nhật ký đồng ruộng trong quá trình canh tác,...
Các vùng trồng đủ điều kiện sẽ được cấp mã số và được giám sát, kiểm tra định kỳ; nếu không đáp ứng được các yêu cầu sẽ bị loại khỏi danh sách các vùng trồng được phép xuất khẩu và thu hồi mã số đã cấp.
Mã số vùng trồng là điều kiện cần thiết, bắt buộc cho việc truy xuất nguồn gốc nông sản.
Việc cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói hiện nay đang được triển khai thực hiện theo quy định của nước nhập khẩu, và cũng có thể xem đây là công tác tháo gỡ rào cản về kiểm dịch thực vật để mở cửa cho nông sản Việt Nam (đặc biệt là đối với các mặt hàng quả tươi) xuất khẩu chính ngạch ra thị trường nước ngoài.
Theo đó, việc cấp mã số vùng trồng không chỉ giúp người tiêu dùng và cơ quan chức năng dễ dàng truy xuất nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu thông qua việc sản xuất theo quy trình nhất định có kiểm soát dịch hại và đảm bảo vấn đề an toàn thực phẩm, mà còn giúp nông dân ý thức được vấn đề sản xuất liên quan chặt chẽ đến chất lượng và giá thành sản phẩm.
Có thể xem đây là chìa khóa trong việc xây dựng lòng tin về chất lượng, uy tín nông sản Vĩnh Long nói riêng và Việt Nam nói chung trên thị trường quốc tế cũng như lợi ích kinh tế của người nông dân.
Ông Nguyễn Ngọc Nhân- Giám đốc Hợp tác xã chôm chôm Bình Hòa Phước (Long Hồ), cho hay: Hợp tác xã chuyên sản xuất chôm chôm Java và chôm chôm Thái nghịch vụ với tổng diện tích 42ha và được sản xuất theo quy trình Global GAP, kiểm tra chặt chẽ từ khâu đầu vào đến đầu ra của sản phẩm. Theo đó, để đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, hợp tác xã đã thực hiện đăng ký mã số vùng trồng chôm chôm. Hiện thị trường chính là Trung Quốc, còn lại xuất sang Mỹ và châu Âu như Pháp, Hà Lan,... Số còn lại tiêu thụ trong nước.
"Hợp tác xã sản xuất với sản lượng 840 tấn/năm, năng suất trung bình 20 tấn/ha. Hợp tác xã tự tìm khách hàng thu mua cho thành viên, thông qua các doanh nghiệp bằng hình thức liên kết. Khi chưa được cấp MSVT, sản phẩm của hợp tác xã chủ yếu tiêu thụ ở thị trường tiểu ngạch của Trung Quốc và thị trường trong nước giá cả không cao. Từ khi được cấp mã số vùng trồng, chôm chôm của hợp tác xã có giá trị cao hơn"- ông Nhân cho biết thêm.
Cần khắc phục "rào cản"
Để đáp ứng nhu cầu thị trường và hướng tới việc xuất khẩu nông sản, việc gắn mã số vùng trồng hiện nay đang ngày càng được tỉnh Vĩnh Long quan tâm, tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân đăng ký.
Vừa qua, Sở NNPTNT đã có văn bản đề nghị UBND cấp huyện đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân, hộ nông dân đăng ký mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói cho nông sản trên địa bàn để thực hiện chuỗi liên kết bền vững giữa doanh nghiệp và nhà sản xuất, nhằm phục vụ nhu cầu thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.
Nhiều nông dân cũng cho hay, trước đây Trung Quốc được xem là thị trường xuất khẩu khá dễ tính. Song, do dịch COVID-19, sức tiêu thụ thị trường này gần đây bị giảm sút. Đồng thời, việc Trung Quốc đưa ra chính sách ưu tiên nhập khẩu chính ngạch, chỉ có các loại rau quả được Trung Quốc cấp phép, có đăng ký mã số vùng trồng mới được nhập khẩu, khiến rau quả Việt Nam càng khó vào thị trường này hơn trước đây.
Tuy nhiên, không ít nông dân cho rằng, quá trình triển khai đăng ký mã số vùng trồng trên địa bàn tỉnh còn gặp nhiều khó khăn, như: diện tích sản xuất tập trung chưa nhiều, trong khi (yêu cầu để được cấp mã số vùng trồng phải từ 10ha trở lên); chi phí cho việc cấp mã số vùng trồng tương đối lớn; vẫn còn không ít nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp chưa chú trọng việc xây dựng mã số vùng trồng cho nông sản,...
Bên cạnh đó, theo ông Nhân, thị trường xuất khẩu không ổn định, số lượng nhỏ lẻ, không liên tục. Trong khi, hợp tác xã chưa ký kết được hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Không chỉ vậy, quá trình quản lý hồ sơ mã số vùng trồng còn chưa rõ ràng, nên theo dõi và truy cập đôi lúc chậm và chưa chính xác. Đối với MSVT do hợp tác xã quản lý thì không biết cách định hướng và khai thác nên không phát huy được hiệu quả.
Việc đăng ký xây dựng mã số vùng trồng giúp nông sản nâng cao giá trị.
Phó Giám đốc Sở NNPTNT- Nguyễn Văn Liêm, cho biết: Để triển khai thực hiện xây dựng mã số vùng trồng cho nông sản, góp phần đẩy mạnh xuất khẩu, các doanh nghiệp, hộ sản xuất phải nâng cao chất lượng, tính an toàn của nông sản, đáp ứng tiêu chuẩn mà các nước nhập khẩu đặt ra. Đồng thời, cần sự thay đổi mạnh mẽ nhận thức của các hộ sản xuất, doanh nghiệp, từ cơ sở sản xuất và cơ sở chế biến, áp dụng truy xuất, khoa học công nghệ vào sản xuất.
Đến tháng 9/2021, Vĩnh Long có 59 mã số vùng trồng cây ăn trái với trên 730ha và 6 mã số cơ sở đóng gói đã được cấp mã số xuất khẩu sang các thị trường nước ngoài: Hoa Kỳ, EU, Úc, Trung Quốc và Newzealand.
Tỉnh đã đề nghị Cục Bảo vệ thực vật cấp mã số vùng trồng vùng nguyên liệu khoai lang tím với trên 1.100ha, xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
Thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản sang thị trường Trung Quốc Để thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho biết, Việt Nam tiếp tục đẩy nhanh quá trình đàm phán mở cửa thị trường các loại nông sản. Hiện, Việt Nam đã chuẩn bị đầy đủ hồ sơ về mã số vùng trồng, truy xuất nguồn...