Qua đèo Le ăn gà luộc, uống nước chè

Hồ Sĩ Bình10:29 23/05/2021

Đèo Le dài 6km, nằm trên tỉnh lộ 611, cách quốc lộ 1A khoảng hơn 20km về hướng Tây. Đây là địa danh khá nổi tiếng từ thời còn chiến tranh vì vị trí chiến lược của con đèo.

Đọc Tuyển tập Khương Hữu Dụng mới biết vào năm 1946, nhà thơ từng dựng một quán nhỏ gọi là “quán lưng đèo” giữa lau lách mà thực đơn chắc chắn không thể thiếu món gà nuôi ở lưng đèo.

Chủ quán kinh doanh theo cách của một nhà thơ: thơ của ông được dán ở hai đầu lên xuống đèo, bên Trung Phước, bên Quế Sơn:

Từ nay đường bớt quạnh hiu

Lại qua có “Quán lưng đèo” nghỉ chân

Quà ăn vài món thanh tân

Chỗ ngồi đơn giản một sân cỏ rừng.

Video đang HOT

Gà đèo Le nổi tiếng từ xưa đến nay. Thường là loại gà kiến (gà trống tơ) cỡ vừa ăn. Gà nuôi trên đèo, quanh quẩn triền dốc kiếm ăn nên thịt rất chắc (nhưng không dai), thơm và ngon lạ lùng. Có nhà thơ khi nếm thử, thấy khoái khẩu nên cũng “cường ngôn” rằng: “Gà đèo Le ngon vì thấm đẫm cả chất rừng núi trung du”.

Sinh thời, giáo sư Hoàng Châu Ký khi đã trên 80 tuổi, lần nào về quê (làng Trung Yên bên kia đèo) bậc thầy về tuồng đều dừng lại thưởng thức đặc sản đèo Le mà theo ông: “Món quê nhưng hương vị không nơi nào có được…”.

Lên tới đỉnh đèo Le, vượt qua một chặng đường khá dài, ai cũng có nhu cầu nghỉ ngơi, nên dừng lại bên hàng quán trên đỉnh đèo gọi một con gà. Trong khi chờ đợi chủ quán luộc gà, ra suối tắm một trận cho đã. Con suối nước chảy quanh năm mát rượi nên có tên là suối Mát, và các quán “chuyên trị” các món gà nằm dọc con suối này.

Nước suối Mát chảy từ trên núi xuống, qua những lèn đá, nước mát lạnh. Được giũ sạch bụi đường, tâm hồn thư thái, bụng vừa đói… quả là đúng lúc để tận hưởng món gà luộc vừa chín tới cùng nồi cháo gà đang bốc khói, thật không có gì sướng cho bằng!

Khách nhàn du có thể leo lên những tảng đá bằng phẳng như thạch bàn, bày gà ra lai rai với chút men nồng. Giữa gió núi mây rừng, ăn miếng gà luộc bóp muối tiêu, rau răm và một chút lá chanh, ôi sao mà ngon quá vậy! Xong bữa ăn, khách được chủ quán mời chén nước chè nấu bằng lá rừng, uống hạ nhiệt và dễ tiêu. Nên chi đã truyền miệng câu ca dao:

Ai lên Trung Phước đèo Le
Làm ơn cho gởi nắm chè mồng Năm…

Gà chỉ - đặc sản chưa ăn chưa biết Quy Nhơn

Những quán ăn dọc quốc lộ 1D ở khu Ghềnh Ráng nổi tiếng gần hai thập kỷ vì cho khách tự chọn gà.

Khoảng 2 km dọc quốc lộ 1D nối Bình Định và Phú Yên là nơi tọa lạc gần 20 quán ăn đặc biệt thu hút thực khách với các biển hiệu ghi chữ "gà chỉ". Đoạn đường này thường gọi là đường mới Quy Nhơn - Sông Cầu thuộc phường Ghềnh Ráng, TP Quy Nhơn.

Anh Nguyễn Phi Hồng, 43 tuổi, chủ quán gà Hữu Lai, cho biết gần 20 năm trước cha của anh là ông Hữu Lai mở quán ăn. Ông Lai thả gà ở vườn, khách đến thì lùa gà vào chuồng để họ chỉ vào con nào thì bắt con đó. Cách chọn gà này làm thực khách gần xa thích thú, gọi tên là "gà chỉ". Sau này, gà chỉ Hữu Lai được nhiều người biết đến, các quán ăn xung quanh mọc lên, kinh doanh theo mô hình tương tự. Tính theo hướng từ Phú Yên vào Quy Nhơn, quán Hữu Lai nằm đầu tiên và cũng mở lâu năm nhất khu vực này.

Tuy nhiên, đặc sản này không ra đời ở Quy Nhơn mà đã phổ biến ở thị xã Sông Cầu (Phú Yên) từ trước. Gà ta ở Sông Cầu nổi tiếng vì thịt dai, thơm, không bở như gà công nghiệp, do được thả vườn, ăn thóc, cám, rau và côn trùng tự nhiên. Các quán gà chỉ ở Quy Nhơn đều mua gà từ Sông Cầu.

"Vốn là giống gà thả tự do, nếu nuôi nhốt lâu gà sẽ bị ốm, thịt không ngon. Do vậy vào dịp cuối tuần và mùa cao điểm du lịch đông khách, tôi mới bắt thêm gà từ Phú Yên chứ không nuôi nhiều tại chỗ", anh Phi Hồng giải thích cho những vị khách thắc mắc khi thấy chuồng gà lác đác vài con.

Hiện hình thức chỉ tay chọn gà ít được thực hiện, vì tốn thời gian của chủ quán lẫn thực khách nếu quán đông. Thời gian chế biến từ gà sống thành món lên bàn ít nhất 30-45 phút. Khách quen thường gọi điện trước, nhờ chủ chọn gà và chế biến sẵn, để họ vừa đến quán là gà đã lên mâm nóng hổi.

Nếu khách không yêu cầu tự chọn gà, nhân viên phục vụ sẽ đến tận bàn gợi ý. Gà luộc, hấp, nướng là các món phổ biến, bên cạnh bóp gỏi, kho mắm, chiên mắm, xào sả ớt, xáo măng, nấu cháo... Đi kèm còn có bộ gia vị chấm để thực khách tùy ý kết hợp. Muối tiêu chanh, muối hột ớt xanh, muối ớt đỏ, sốt mặn ngọt được mang lên sẵn trước khi món chính ra, vừa bắt mắt vừa khơi dậy vị giác.

Con gà nặng 1,6kg được chế biến thành 3 món hấp, nướng và xôi chiên lòng gà, vừa cho 2 - 3 người ăn. Ảnh:Tâm Linh

Chị Hải Ly, du khách từ Hà Nội, nhận xét gà chỉ lạ miệng bởi cách chế biến và gia vị. Một con gà có thể chế biến thành vài món khiến bữa ăn ngon, không ngán.

Còn anh Huy Hoàng, hướng dẫn viên du lịch từ TP HCM, luôn gợi ý đặc sản gà chỉ cho du khách đến Quy Nhơn theo kiểu tự túc, di chuyển bằng xe máy hay ô tô nhỏ, vì hầu hết quán ăn trên cung đường này không thích hợp để dừng đỗ xe chở khách đoàn lớn.

Các quán gà chỉ đều nằm giữa không gian sân vườn, cho khách ngồi bệt trên chòi bằng tre hay bê tông cao hơn mặt đất, hoặc ngồi bàn ghế dưới lán mái tôn, tạo cảm giác dân dã. Lối phục vụ này một phần do địa hình lưng đèo nơi đây sẵn có nhiều cây xanh cao lớn tỏa bóng mát, không thích hợp xây dựng công trình khang trang.

Hầu hết quán gà chỉ mở cửa từ 7h sáng đến khoảng 21h, phục vụ người địa phương, khách du lịch và một số nhà xe ghé vào nhận chuyển phát gà đi nơi khác. Gà chỉ có giá khoảng 330.000 đồng/kg, mỗi con nặng khoảng 1,4-1,8kg.

"Con đường gà chỉ" nằm trong khu vực Ghềnh Ráng - Tiên Sa, nơi tập trung các bãi biển đẹp gần trung tâm Quy Nhơn, gần đại lộ khoa học đầu tiên ở Việt Nam và làng phong Quy Hoà. Do đó du khách có thể kết hợp tham quan trong ngày.

Đừng luộc gà nữa, kết hợp với thứ quả đang mùa làm theo cách này, nghe lạ lùng mà ngon nhức nhối Gà luộc, hấp hay nướng đã xưa rồi, thử kết hợp gà cùng quả dưa hấu xem sao, nghe thì lạ mà thành quả lại ngon vô đối. Trên diễn đàn về ẩm thực, chị Gấm Hương chia sẻ với chị em cách nướng gà cùng với quả dưa hấu. Nghe qua món ăn rất lạ nhưng khi thực hiện lại đơn giản...