Quả cọ – nơi “Đầu lưỡi gặp quê hương”
Quả tro (cọ) bùi bùi thơm thoáng như ô liu lại ngậy tựa trám đen ngâm mắm.
Bạn gái quê ở Nghệ Tĩnh, ra Hà Nội làm việc, gọi điện bảo tôi hãy tới nơi cô ở “để lấy quà về, thưởng thức cái món quả của quê em!”. “Rồi anh không thể nào quên đâu!” – cô nhắn thêm…
Trời se lạnh. Mưa lây phây phủ trên phố phường, như màn sương trắng miên man bay trên mặt hồ Gươm im sóng. Nghe em tả mà tò mò quá, tôi phóng tới trung tâm phố cổ Hà Nội, kệ mưa và gió.
Thấy tôi đến. Cô gái xăng xái chạy ra đón, dẫn ngay tôi tới cái bàn mà ở đó có một thùng giấy bên trong đựng đầy những âu nhựa nhỏ, trong mỗi âu chứa một loại quả màu tím xám, ngâm trong thứ nước màu cà phê. Cô gái trẻ, không nói không rằng, tủm tỉm cười mở hộp nhựa, nhón một quả và nhẹ bửa, lộ ra thứ thịt quả màu hồng hồng. Dường như để giới thiệu cho người bạn biết nó hấp dẫn như thế nào, cô đưa ngay lên môi cắn ngon lành và tha thiết nói: “Thử nếm đi, đây là quả tro của quê em!”.
Quả tro ư? Tên gì lạ thế! Tôi đã đi Đông và Tây, thế mà chưa từng biết thứ quả này. Tôi cũng nhón lên một quả và đưa lên miệng, rụt rè cắn.
Thứ quả chạm đầu lưỡi, ở chót môi cho tôi cảm được thứ hương vị lạ, nó làm tôi chợt nhớ tới ô liu của châu Âu; cái vị béo và bùi khi chầm chậm thưởng thức làm tôi nhớ tới mấy quả trám ngâm mắm ngày áp tết năm nào ở nhà nhà văn Đỗ Chu. Quả lạ này không có vị chát của trám trắng om cá, nó bùi bùi thơm thoáng như ô liu lại ngậy tựa như trám đen ngâm mắm. Thịt tro ngâm mềm, hồng sậm, gợi thịt quả hồng xiêm vừa chín tới, bùi, béo, ngậy và còn ngòn ngọt trong họng…
Quả tro nom giống quả trám, song không phải là trám; hạt trám xám ánh nâu, sọc gân nhỏ sần lên, thuôn nhọn hai đầu; hạt tro màu trắng ngả vàng, thon thon tròn bầu dục, như quả trứng chim cút nho nhỏ, lại nhẵn thin thín.
Cô gái gốc Nghệ Tĩnh nhìn gã đàn ông bôn ba tứ xứ mà chưa một lần ăn tro, đôi mắt đăm đăm chờ một lời cảm thán. Tôi khen thật thà: “Chà ngon, ngon lắm và lạ lạ thế!”… Chỉ có vậy mà mắt cô bạn tôi sáng rực lên. Quen nhau lâu mà cô ít khi nào vui tới thế. Mắt cô mở to rõ đẹp, nâng cái hộp đựng tro lên, hớn hở như đứa trẻ và kể về thứ quả quê cô…
Quả tro (cọ) không có vị chát của trám trắng om cá, nó bùi bùi thơm thoáng như ô liu lại ngậy tựa như trám đen ngâm mắm
Tro chính là họ cọ. Bắc gọi cọ, miền Nghệ Tĩnh gọi tro. Tro hay cọ cho lá lợp nhà, thường phân bổ nhiều trên trung du, phía Bắc và Trung Bộ. Hoa tro tới mùa trỗ thành buồng tựa như hoa cau, màu trắng hơi đổ ngà vàng. Dân gian chia làm hai thứ, có tro nếp và tro tẻ. Loại cọ dầu, không ăn được, có muối, ninh hay làm gì cũng cứng, chát sin sít. Tro nếp mọc nhiều ở Nghệ Tĩnh. Quả tro chín, chim chóc tới ăn thịt rồi tha đi, để hạt vương vãi mọc nên cây tro mới, hay khi chín rũ rụng xuống đất núi, có nơi mọc rậm như rừng.
Mỗi năm hoa trổ một lần, cũng chín vào cuối năm, khi những đợt gió lạnh từ phương Bắc tràn về, mưa lâm thâm là lúc thu hoạch tro. Đi chọc tro chín rất vất vả, mưa cũng cực mà nắng oi mồ hôi ra chan chứa. Người đi lấy tro, tìm hai sào tre buộc làm thang, leo lên cao tít dùng liềm cắt cả buồng tro rồi loại lấy quả chín, đóng vào túi mang về chà cho hết lớp vỏ mỏng bên ngoài. Quả tro làm món muối ngâm nước dưa chua nói trên hay ám cá hoặc muối để dành ăn dần tới tận ngoài tết âm lịch.
Qua lời kể của người bạn, tôi hình dung những rừng cọ miên man cao vun vút, lô xô trên các triền đồi trung du phía Bắc mà tôi từng hành quân qua ở thời trai trẻ. Lại những cây cọ nhỏ trong chậu nhiều gia đình trồng làm cảnh cho màu lá xanh non tơ nõn nường phá cái thế xi măng hóa đô thị. Tôi hình dung những chùm quả cứng xanh chi chít, lúc lỉu ở một vùng nắng chan chứa và gió lào thổi quàn quạt cứ mỗi ngày vươn ra thành buồng, qua nắng gió lớn dần tới lúc chín.
Tôi hình dung ra cô gái nào đó, da rám nắng, cái miệng cũng chúm chím và luôn tươi nở nụ cười mọng đỏ – như cô bạn của tôi đang ngồi ở Hà Nội đây – bẻ tro cho tôi ăn. Cô gái nhỏ kia len lỏi giữa rừng cọ miền Trung bất chấp mưa và gió, nắng lóa trời đi chọc cọ gửi cho người quê nay ra xứ Bắc kiếm sống! Hóa ra cô em của bạn gái tôi đã về tận quê hương vào mùa thu hái tro, chiều chuộng bà chị, gom tro lại và gửi xe vài lần ô tô ra ga xép rồi về Vinh, để tàu hoả chuyển nắm quả tro tới anh xe ôm mà về nơi tòa soạn này cho người con gái xa quê được ăn món ăn đã gắn bó bao nhiêu với chị cô cả một thời nhỏ bé.
“Đây là tro om muối anh ạ. Quê em lấy nước cà pháo để muối loại quả này làm cho thơm mềm như thế này. Trước khi muối phải ngâm qua trong nước nóng già, chứ không được đun sôi luộc, thì thịt tro sẽ rất mềm và thơm như anh thấy. Ở quê còn có món tro ám cá, ăn cũng rất thú vị”. Mắt cô gái long lanh, khi người bạn phong trần thật lòng khen thứ quả quê cô. Tôi ví nó như quả ô liu ở châu Âu, tôi kể cho cô nghe chuyện nhà văn Đỗ Chu đã gìn giữ vườn trám trắng và đen quê hương bao năm nay, để mỗi dịp tết đến, có thứ quả đãi bè bạn nhâm nhi với rượu nếp nút lá chuối khô.
Những đứa em, đám tha hương ở tận đẩu tận đâu trở về nhà Đỗ Chu nghe đọc những đoạn văn tha thiết đậm văn hóa Kinh Bắc, vừa thưởng thức món ăn gắn bó với họ cả một thời, chả khi nào quên được. Hôm nay, không chỉ là quả lạ, anh còn biết thêm thứ tình quả, tình con người ta với thứ quả quê. Thứ sản vật mà ở đó có những điều chôn giấu trong thăm thẳm máu thịt, lặn lội qua cái xa xôi để cho người ra phố rồi, xa quê bao năm rồi, hay có xa nước, vạn dặm tha hương, nay gặp quả mà hong hanh có dịp nhớ về…
Mùa tháng áp tết bạn bè hay tụ bạ. Bữa tiệc chiều đó ở nhà nhà văn Ngô Thảo khá vui và tôi được ăn ngon lại được gặp nhà thơ Nguyễn Duy từ Nam ra. Vương Đức thì là dân làm phim cũng từng bôn ba, rồi Giáo sư Nam Giao, một người bạn văn mãi từ Canada vượt qua băng giá mà về quê. Tôi mang chuyện quả tro của cô bạn gái nhà báo đang ám ảnh tôi ra bàn tiệc.
Chúng tôi sẽ nói về những món ăn truyền thống mà Ngô Thảo làm đãi bạn hiền từ xa về, từ Nam ra, nói về quả tro quê hương Ngô Thảo, nói về những điều vùi ở trong tro, trong trấu cứ âm thầm cháy mãi chưa khi nào tắt ở những tâm hồn Việt. Hôm sau, chuyện trái tro xứ Nghệ – Tĩnh tới tai nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên. Ông ha hả cười rung mái đầu trắng như cước nhẩn nha kể: Chả thế có chuyện, năm nào khi đất nước còn chia cắt, những người Huế xa quê biền biệt trong một lần ra xứ Bắc gặp món ăn mắm chua Huế đã có người thốt lên trên bàn tiệc nhỏ bữa ấy, mấy câu thơ da diết:
Tôm chua thịt ba chỉ
Món ăn Huế bình thường
Nhắc thôi, mà gợi quá,
Đầu lưỡi gặp quê hương!
… Vâng, anh Nguyên ạ, khi anh đọc những dòng này thì tôi đã đi xa lắm rồi, bàn chân lại đạp trên những đám băng lạnh ngắt muốn rụng cả tai ở tận châu Âu; như cô gái Nghệ – Tĩnh rời quê ra Hà Nội… có những điều, khi ta đi xa lắm, vô tình nó chợt tới, và ta chạm vào gặp lại quê hương, chạm vào cái nỗi niềm thăm thẳm người Việt ta thường chôn giấu ở trong lòng, chẳng chịu mờ phai. Không biết sang bên kia địa cầu tôi có gặp quả tro không? Hay là thay vì nó, tôi từng cầm trên tay một cọng húng Láng, trong những ngày xa quê biền biệt mà cồn cào một nỗi nhớ để mong ngày gặp lại mỗi khi đầu lưỡi chạm lại nó gặp vị hương của quê nhà!
Theo 24h
Ngon lạ như gà bắp
Ấn tượng về thịt gà bắp lượng mỡ béo thanh đến bóng môi ngọt giọng, khác biệt hoàn toàn với gà công nghiệp thịt bở rệu, mỡ lạt lẫn tanh đến không chịu nổi.
Video đang HOT
Gà bắp da vàng đặc trưng - Ảnh: Tấn Tới
Chốn Sài thành hoa lệ, tấp nập sản vật vẫn thiếu con gà da vàng xịn. Đến phòng trà Da vàng, nghe nhạc rock Da vàng cho đỡ "vả" lại càng... ấm ức. Lập tức nhóm chúng tôi phát tín hiệu cần trợ giúp, bằng cách nhờ chiếc điện thoại di động hoặc "bắn" tin trên các trang mạng xã hội: ở đâu có con gà vàng da, làm ơn chỉ ngộ với! Ngộ chia cái mề! Vài người ở tận Km125, của Đồng Nai cho biết vùng họ có gà này. Nhưng do không có giấy kiểm dịch, nên họ ngại chuyển về. Mặc dù gà đang mạnh khỏe như ... trâu. Tiếc thay, niềm vui vẫn chưa trọn!
Đó là giống gà ta, nuôi thả rong, được cho ăn bắp từ nhỏ đến khi bị... "khỏa thân". Da gà vàng tự nhiên - không cần nhúng nước nghệ hoặc trà - vẫn căng bóng, lấm tấm mấy hạt mỡ cỡ hạt gạo tấm. Mới nhìn thôi, đã ngẹn ngào... cả suối nước bọt!
Chuyện gì cũng có đầu có... hẻm (đuôi) của nó. Cách nay gần 2 năm, trong một lần tham gia chương trình truyền hình nhân đạo ở vùng sâu thuộc Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai, chúng tôi được một người mẹ tốt bụng đãi nồi cháo gà nêm thật nhiều hành lá. Mưa rừng tháng bảy lúc ấy, đổ tối trời tối đất. Nhóm chúng tôi vừa phải leo đèo để quay phim tái hiện cảnh cũ, vừa chạy trốn mưa mệt muốn đứt hơi và lạnh tê tái.
Nồi cháo gà cỡ 2 lít nước, dán mỡ vàng ánh, lấp lánh hành tươi, ngát thơm và hấp dẫn làm sao!
Lẽ thường, khi đói người ta ăn gì chẳng thấy ngon. Song điều ấn tượng của tôi về những miếng thịt gà hôm ấy là, chứa lượng mỡ béo thanh, bóng môi ngọt giọng. Nó khác biệt hoàn toàn với gà công nghiệp thịt bở rệu, mỡ lạt lẫn tanh đến không chịu nổi.
Gà bắp "nặng nợ" với rượu bưởi! - Ảnh: Tấn Tới
Hỏi ra mới biết, đó là giống gà tam hoàng được thả lang và cho ăn bắp đỏ. Và tôi chợt nghĩ, nếu nuôi gà ta theo mô hình này thì chất lượng thịt sẽ tuyệt vời hơn nhiều.
Gần đây, có dịp gặp một số chuyên gia gà, từ miền Đông, TP.HCM, họ đều công nhận gà ăn bắp ngon "số zách"! Cho nên, khát khao "đụng chạm" da thịt con gà sinh thái này thêm cháy bỏng! Nào ngờ, trời cao không phụ người... mê món lạ! Trong một lần đi rong về làng bưởi Tân Triều, dạo vườn chú Năm Huệ, được ngắm bưởi chùm, ăn bưởi hấp, xào... đủ kiểu. Nhờ tật... chuyện nhiều, con gái chú Năm mới cho hay: "Ở đây cũng có gà bắp. Tìm đông, kiếm tây chi cho thêm mệt vậy!" Được biết, nguồn gà này gia chủ thu mua từ các huyện Định Quán, Tân Phú thuộc tỉnh Đồng Nai.
Vậy là hí hửng đặt hàng ngay, nhanh chân tìm chổ đủ ánh nắng chiều, để chụp lại khoảnh khắc "trần trụi" của cái con từng ước ao! Mùi mỡ gà thơm ngất ngát và thanh thoát. Nó nhởn nhơ đùa giỡn cùng mấy làn gió sông La Ngà mát rượi, lúc con nước lớn gần mấp mé bờ. Nó tra tấn... không thương tiếc khứu giác nhạy cảm của người cầm máy. Đúng là vật "ác nhơn"!
Cháo lòng gà bắp thật bổ dưỡng. Sớ thịt gà ngon thường có màu trắng đục.
Gà bắp nặng từ 1.7kg trở lên mới thật săn chắc - Ảnh: Tấn Tới
Gà nặng gần hai ký, mình luộc, còn bộ lòng và huyết gửi vào thố cháo đậu xanh bốc khói với nhiều khúc hành gốc trắng xanh và tiêu giã lấm chấm đen tỏa hương thơm la đà! Ban đầu, ngỡ năm đứa chúng tôi "xử" không hết còn gà mập mạp, nào ngờ lại thiếu! Bởi trước đó khoảng 2 giờ, chúng tôi đã ăn trưa căng bụng. Vốn thân quen, nên chúng tôi không ngại lau tay thật sạch, thong dong điều khiển "đội quân" năm ngón mới đúng điệu. Bởi ông bà ta từng dạy: "Thịt gà, cơm nếp, đàn bà, cả ba thứ ấy đều là dùng tay" (Thành ngữ)! Thú ăn bốc còn gợi nhớ thời ấu thơ lém lỉnh, hễ hôm nào mẹ nấu món gì ngon thì lẻn nhanh vào bốc vụng nhưng lại không biết cách chùi mép... "triệt để".
Da gà khá dày, giòn sừn sựt lẫn beo béo càng ăn càng mê mẩn. Vị béo tạo cảm giác thanh ngọt nơi vòm họng, khiến những mảnh da gà bắp thêm... mong manh! Còn những sớ thịt gà màu trắng hơi đục, đó là điểm phân biệt rõ ràng giữa thịt gà ngon với gà công nghiệp (trắng phau). Chúng đầy đặn, bóng mỡ vàng tươi, mềm dẻo, ngọt bùi đến khó quên! Rau ăn kèm, chỉ là thân cây chuối hột non xắt mỏng, ngâm qua nước muối, rửa lại nước sạch. Dân dã vậy mà hấp dẫn "thấu trời"! Rau chuối giòn rào rạo lẫn ngọt thanh, "tiễn đưa chị" gà bắp béo thật mượt mà.
Lúc "sinh thời" gà thường nương náu trong mấy bụi chuối, khi bới hang giun tìm ổ mối, lúc tránh cái nắng oi bức hoặc lơ đễnh xòe cánh ngủ trưa. Nay cũng chuối "tống tiễn" gà cùng bầu rượu bưởi chân quê mới chứa chan tình nghĩa "xóm giềng"!
Hương vị rượu ngòn ngọt, chua chua có hậu the cay đặc trưng không lẫn vào đâu được, khiến thực khách thêm thèm ăn và giúp tiêu thực hiệu quả. Rượu được ủ từ nước cốt muối bưởi, loại vừa chín tới, và ít rượu nếp, khoảng 13-14 độ. Ướp lạnh hoặc rót vào cốc với nhiều viên đá nhỏ, như một dạng vang khai vị rất "bén" mồi. Song nếu bạn cứ uống tì tì suốt bữa ăn, có thể say lúc nào không hay.
Như đã nói, ăn gà bắp nghe nhạc rock Da vàng sẽ bị chỏi ngay! Nhạc Phạm Duy, với bài "Bà Mẹ Quê" sẽ sâu lắng hơn: "Vườn rau, vườn rau xanh ngát một màu/ Có đàn, có đàn gà con nương náu/ Mẹ quê, mẹ quê vất vả trăm chiều/ Nuôi đàn, nuôi một đàn con chắt chiu... Miệng khô, miệng khô nhớ bát nước đầy/ Nhớ bà, nhớ bà mẹ quê xưa ấy... Bà bà mẹ quê, chân bước ra đời rồi xa..."
Bắp là thực phẩm kinh tế với gia súc, gia cầm - Ảnh: Tấn Tới
Thành quả nào cũng "trần ai lai khổ" mới có được. Con gà bắp muốn ngon thuyết phục phải nuôi thả rong suốt 5 - 6 tháng trời mới ăn được. Điều này, không khó với những đôi tay quen tần tảo. Song đa số họ còn thiếu niềm tin với các chủ hàng quán: chưa có cam kết tiêu thụ! Một lái gà giàu kinh nghiệm cánh miền Đông còn tư vấn thêm rằng, coi chừng ăn nhằm "gà ngô". Đó là giống gà ta hoặc tam hoàng lai nuôi trang trại, được cho ăn thức ăn công nghiệp. Đến tháng cuối trước khi xuất chuồng, chủ sẽ "ép" gà ăn bắp cho thêm mập và da cũng vàng vàng. Mặt khác, hai cơn bão dịch bệnh H7N9 và H5N1 đang manh nha nổi lên ở Trung Quốc cũng như đã thẳng tay "vật chết" một số gà vịt nhỏ lẻ ở tỉnh Đồng Tháp và đàn chim én tại Ninh Thuận của nước ta, khiến không ít người nơm nớp lo sợ. Thêm một nguy cơ chóng vánh vỡ đàn gà bắp đáng quý, cánh miền Đông và Tây Nguyên, nếu gia chủ và bộ phận thú y địa phương không đẩy mạnh các biện pháp tiêm phòng kịp thời.
Một số người bạn "đạo" thịt gà ở TP.HCM còn dự đoán tình hình sẽ xấu hơn, vì gặp lúc giao mùa - nắng mưa bất chợt. Do vậy, họ tranh thủ rủ nhau đi "viếng" những điểm bán gà ngon, có giấy kiểm dịch, nhân dịp nghỉ lễ.
Không hẳn người nuôi mà người bán có lúc cũng ngậm ngùi với con gà bắp "đam mê". Như trường hợp anh Hải, chủ làng nướng Nam bộ, ở Q.3, TP.HCM. Anh không ngại liên hệ với hàng chục nhà cung cấp gà miền Đông, gạn hỏi, kiểm tra kỹ lưỡng chất lượng thịt lẫn sức khỏe. Kết quả, họ chỉ mang được khoảng 30 con đạt yêu cầu. Hàng không đủ bán, đùng một cái họ bảo... đứt hàng.
Xem ra, đường về phố thị của con gà bắp "nhà nghèo" còn không ít lắc lẻo, gập gềnh. Vẫn cần một tầm nhìn rộng cho loại gà... "khờ dại" này!
Theo SGAT
Ốc lác nướng tiêu xanh Đĩa ốc nướng nóng hổi, hương vị cay nồng của tiêu xanh cứ thoang thoảng làm bạn chỉ muốn ăn ngay. Thoạt nhìn hình dáng bên ngoài, ốc lác không khác gì ốc bươu, nhưng nhỏ hơn, vỏ có màu hơi đen và có những đường vân dọc thân vỏ. Ốc sống nhiều ở đồng ruộng, ao hồ hay các con lạch nhỏ...