Quả bóng vàng 2021 của Messi là sự phi lý?

Tranh cãi tiếp tục xảy ra sau khi Lionel Messi giành chiến thắng trong gala Quả bóng vàng 2021.

Quả bóng vàng là giải thưởng dành cho “người giỏi nhất thế giới” trong bóng đá. Tuy nhiên, bao nhiêu người biết được ý nghĩa thực sự của khái niệm “giỏi nhất thế giới”?

Những tiêu chí mơ hồ

Ai là cầu thủ nam hay nhất thế giới? Đây là câu hỏi mơ hồ và khiến cộng đồng người hâm mộ phân cực thành nhiều phe phái. Và đây cũng chính xác là điều France Football, một trong những tạp chí lừng danh về bóng đá trên thế giới, cố gắng tìm câu trả lời kể từ năm 1956.

Rạng sáng 30/11, tại Theatre du Chatelet ở Paris, France Football tìm ra được câu trả lời. Người được gọi tên là Lionel Messi, chủ nhân của giải thưởng “người giỏi nhất thế giới” năm 2021.

Làn sóng tranh cãi, như thường lệ, lập tức nổ ra. Từ nước Đức, truyền thông cho rằng Rober Lewandowski xứng đáng hơn Messi.

Tất cả đều có quan điểm riêng để ủng hộ ứng viên của mình. Cuộc chiến vì vậy không có hồi kết.

Nhưng điều chắc chắn chẳng ai hiểu được hết ý nghĩa thực sự của khái niệm “người giỏi nhất thế giới”. Thậm chí, 3 tiêu chí ban tổ chức đưa ra để các nhà báo bầu chọn Quả bóng vàng cũng mang tới sự mơ hồ và mâu thuẫn.

Messi có Quả bóng vàng thứ 7 trong sự nghiệp. Ảnh: Reuters.

Trong lĩnh vực điện ảnh, giải Oscar ở Hollywood được trao cho những nghệ sĩ có màn trình diễn tuyệt vời nhất. Với bóng rổ Mỹ, danh hiệu “Cầu thủ hay nhất” (MVP) được dành để vinh danh VĐV xuất sắc, tạo ra tầm ảnh hưởng cũng như có tác động mạnh nhất trong mùa giải NBA. Trong khi đó, giải thưởng Arjuna, do chính phủ Ấn Độ thành lập năm 1961, được trao cho VĐV có thành tích xuất sắc trong thể thao.

Còn giải thưởng Quả bóng vàng được bình chọn dựa trên 3 tiêu chí gồm: Thành tích cá nhân và tập thể (danh sách giải thưởng) trong năm được đề cập, thứ hạng của cầu thủ (tài năng và fair-play), sự nghiệp của cầu thủ.

Với tiêu chí “Thành tích cá nhân và tập thể”, người ta nhận thấy sự khó hiểu rất lớn.

Trong thi đấu thể thao, mục đích cao nhất của bất kỳ bộ môn nào vẫn là chiến thắng. Và để một cá nhân được công nhận, họ phải giành được những chiếc cúp. Lúc này, danh hiệu trở thành thước đo quan trọng để người bầu chọn đưa ra quyết định. Dù vậy, France Football không có quy định về mức độ quan trọng của mỗi chiếc cúp.

Trong hè 2021, Messi cùng tuyển Argentina vô địch Copa America, còn Jorginho lên ngôi tại Euro trong màu áo tuyển Italy. Để làm phép so sánh, giữa chiếc cúp Copa America và Euro thì danh hiệu nào quan trọng và cao quý hơn? France Football không hề có giải thích hay đặt ra mẫu số để tham chiếu.

Với tiêu chí thứ 2, đó là sự vô lý rõ ràng. Ai hiểu được chính xác về đẳng cấp, tài năng và tính công bằng trong lối chơi của một ứng viên?

Ví dụ, khi trận đấu bóng đá diễn ra, làm thế nào để so sánh được “sự đẳng cấp” của hàng tiền vệ đang thực hiện những pha đan bóng chất lượng với các tình huống cản phá thành bàn của hậu vệ? Việc lừa bóng qua 4 hay 5 cầu thủ hàng tuần có phải bằng chứng cho thấy “tài năng” của cầu thủ lớn hơn người ghi được những bàn thắng quyết định?

Ở tiêu chí sau cùng, tại sao France Football lại nhìn vào sự nghiệp tổng thể của một cầu thủ, để rồi lấy đó làm tiêu chí bình chọn?

Nếu dựa vào yếu tố này, Quả bóng vàng sẽ mãi thuộc về Cristiano Ronaldo và Messi, bởi họ đã thống trị giải thưởng danh giá suốt một thập niên qua. Nói cách khác, những cầu thủ có bản lý lịch hoành tráng từng chiến thắng ở nhiều giải thưởng cá nhân, như Ronaldo và Messi, được hưởng lợi nhiều.

Lewandowski được cho là xứng đáng giành QBV hơn Leo Messi. Ảnh: Reuters.

Quả bóng vàng cần được cải tổ

Với bóng đá, môn thể thao có những vị trí và vai trò hoàn toàn khác nhau, sẽ rất không công bằng khi chọn ra cầu thủ xuất sắc, bất kể họ chơi ở đâu. Nhưng France Football chỉ có giải thưởng được dành để tôn vinh thủ môn xuất sắc. Lúc này, từ thủ môn tới hậu vệ, sau tiền vệ đến tiền đạo, tất cả đều được gộp chung vào hạng mục nhằm cạnh tranh giải thưởng “Cầu thủ giỏi nhất”.

Điều này dẫn đến tiền vệ tấn công và tiền đạo luôn chiếm ưu thế trong cuộc bình chọn. Trong thế kỷ 21, chỉ có một hậu vệ giành Quả bóng vàng là Fabio Cannavaro, thủ quân tuyển Italy vô địch World Cup 2006. Trước đó, Lev Yashin là thủ môn duy nhất giành chiến thắng suốt lịch sử Quả bóng vàng. Sự kiện ấy diễn ra vào năm 1963.

Năm 2019, ở đêm gala Quả bóng Vàng, hậu vệ Virgil van Dijk về nhì sau Lionel Messi, dù anh chơi tốt so với đối thủ ở các giải đấu quan trọng nhất châu lục. Trước đó, thủ thành Manuel Neuer cũng ngậm ngùi lỡ cơ hội giành Quả bóng vàng 2014. Đây là mùa giải anh giành chức vô địch World Cup cùng tuyển Đức.

Năm 2013, Franck Ribery cũng “mất” Quả bóng vàng. Anh gọi đây là “sự bất công”. Khi ấy, Bayern Munich của tiền vệ người Pháp giành chức vô địch Champions League. Ribery cũng có những màn trình diễn ấn tượng.

Lời giải thích được đưa ra cho “sự cố của Ribery”. Đó là Ronaldo tích lũy được số bàn thắng và kiến tạo nhiều hơn. Nhưng tới năm 2018, Luka Modric giành chiến thắng, dù Messi sở hữu số pha lập công và kiến tạo tuyệt vời.

France Football thật sự tạo ra những tiêu chí phi lý trong cuộc bình chọn Quả bóng vàng. Kéo theo đó, các CLB cũng khởi động chiến dịch để quảng bá cho ứng viên của họ. Ví dụ, theo dõi các trang mạng xã hội thuộc Bayern Munich, họ “thản nhiên” quảng cáo ủng hộ Lewandowski.

Những điều này dẫn đến hệ quả rằng các cầu thủ bị ám ảnh bởi việc giành Quả bóng vàng hơn là tìm kiếm những chiếc cúp cho đội bóng của họ. Cụ thể, Ronaldo không hề giấu giếm việc giành nhiều Quả bóng vàng hơn Messi.

Bóng đá ngày nay dựa nhiều vào sức mạnh tập thể thay vì cá nhân. Vì vậy, France Football phải nghiên cứu kỹ lại những tiêu chí bình chọn Quả bóng vàng.

Giải thưởng này sẽ công bằng hơn nếu nhận được sự giúp sức từ đối tác chuyên thống kê đáng tin cậy. Đơn vị này sẽ xem xét dữ liệu, phân tích nâng cao về màn trình diễn của từng ứng viên (đây có thể là cách khách quan nhất để phân tích hiệu suất cầu thủ) từ đó tạo ra phép tính chiến thắng.

Bóng đá thay đổi theo thời gian. Vòng chung kết Euro cũng có thể thức mới khi tăng số đội tham dự, động thái mang tới sự công bằng cho những đội bóng nhỏ.

Giải thưởng Quả bóng vàng cần “cuộc cách mạng về tiêu chí bình chọn”. Còn không, người ta nên bỏ luôn nó bởi sau mỗi đêm gala, những tranh cãi kiểu “Tại sao là Messi, không phải Lewandowski” luôn xuất hiện và chẳng có lời giải thích nào thỏa đáng.