Phương Thanh: Không bao giờ là tội đồ!

Dốc cạn kiệt mình cho âm nhạc, chân thành sống đến mức dằn vặt cả với những món nợ tưởng như rất nhỏ. Mong manh giữa ranh giới của mạnh mẽ và yếu đuối, cương trực và nhẫn nhịn, ồn ào và yên lặng. Sống để mà cho nhưng cũng biết nhận một cách tỉnh táo và chừng mực, nhất là trong bài toán được và mất của số phận…

Và cuối cùng, nếu tìm một điển hình của danh tiếng và nước mắt của làng ca nhạc ở cái thời nhạc Việt với những giọng ca đỉnh cao nhất, chắn chắn, ta không thể không nhắc đến cái tên gắn với những bài tình ca đau đớn một thời: Phương Thanh.

Như tạm tổng kết một chặng đời, Phương Thanh cười hồn nhiên mà rằng: tôi đã được sống để mà cho. Nhiều kẻ nhìn chị ái ngại rằng chị đã cho hết đến mức không còn gì cho mình, nhưng chị vẫn cái lý lẽ của người còn vốn liếng: tin tôi đi, tôi vẫn tiếp tục cho nữa. Vậy, Phương Thanh còn nhiều không, trong cái hành trình cho của tiếp theo?

Không bao giờ là tội đồ

- Mỗi lần nghe lại giọng chị thời vàng son với những Một thời đã xa, Xa rồi mùa Đông, Trống vắng… hơn 10 năm trước, chị có tiếc không?

Không. Tôi tự biết rằng không ai có thể vặn ngược được thời gian nên luyến tiếc cũng chẳng để làm gì cả. Tôi đã hát bằng hết cả tuổi trẻ với những yêu thương và buồn đau của những gì hồn nhiên nhất. Nhưng không có nghĩa là tôi của hôm nay đang là một bức tranh đối lập của ngày trước. Giọng tôi giờ chín chắn hơn, dù không còn mãnh lực để gào thét như tuổi trẻ thì tôi hát theo lối tâm sự nhỏ nhẹ. Đó cũng là cách tôi tải những uẩn khúc trong mình và làm nhẹ nó như mình đang chứa sóng ngầm vậy. Cái gì cũng thế, nói thẳng ra có khi lại không hay bằng nói thì thầm. Tôi đang thay đổi theo thời gian chứ không đi ngược lại với thời gian. Tôi sẽ hát lại những bài ca não nùng ngày cũ nhưng sẽ hát với một niềm tin khác, để thấy cuộc sống dù buồn đến mấy cũng phải có một lối thoát.

Bởi, lặp lại mình cũng chẳng phải là một điều hay ho.

- Gần đây, khi xem Phước Hạnh của chị trong “Hot boy nổi loạn”, không hiểu sao tôi vẫn liên tưởng đến thân phận của người nghệ sĩ về chiều. Có lẽ, nghệ sĩ và cô gái bán hoa, “vinh quang” rất khác nhưng tủi nhục phần nào rất giống…Cho hết khán giả tuổi xuân và sức lực, chị có chạnh lòng hụt hẫng về một cái kết nào đó sẽ đến với mình một ngày gần?

Thật sự ra nghệ sĩ đáng thương, đáng tội và đáng ghét. Con người ta, ai làm công việc nào cũng vậy, khi tham lam mặt sân si thì thấy ghét. Nhưng khi bình tĩnh để nhìn lại những cống hiến của họ cho công chúng, sẽ thấy đáng yêu. Người nghệ sĩ ai cũng muốn được sống lâu dài trong lòng công chúng dù là 70 hay 80 tuổi. Cho dù hát một câu ngẫu hứng trong một chương trình nào đó hay đóng một vai nhỏ về một cụ già, thì cũng là vui rồi. Người nghệ sĩ có những niềm hạnh phúc nhỏ là thế, nên dù ở tuổi nào, tôi cũng đều mỉm cười hạnh phúc về những gì mình làm được. Hay đúng hơn, tôi luôn biết cho từng thời điểm và cho một cách không tính toán, thế nên cũng chẳng bao giờ có chuyện than thân trách phận về những gì mình đã cho đi cả.

Nhưng sự chuẩn bị tâm lý để đến lúc chiều xuống, thì mình phải tính một đường dài chứ không thể nói rằng, đằng nào mình cũng qua xuân sắc, chộp giật gì được thì chộp giật và đi một con đường ngắn ngủi. Sự tự trọng nghệ sĩ nằm ở đó. Bây giờ, Phương Thanh đã 40 tuổi và cô ta đã nhìn xa ra trong tương lai, cô ấy sẽ làm gì. Tôi sẽ giảm bớt những gì là số đông bởi nếu mình cứ bị cuốn theo những ồn ào mãi thì con đường đi sẽ rất ngắn. Bởi hát nhiều cũng sẽ chóng chán và xem nhiều cũng sẽ chóng nhàm. Đó là điều bắt buộc. Nhất là với những nghề sống bằng cảm xúc bởi chẳng có cảm xúc nào tải nổi chúng ta nếu chúng ta cứ cho một cách ồ ạt không tính toán.

Khi đứng trên đỉnh cao danh tiếng, tôi đã ý thức rằng, không phải lúc nào mình cũng là một ngôi sao hot mãi. Vấn đề là dù trên đỉnh hay dưới dốc, tôi vẫn luôn được là mình. Ai cũng có thời của họ và chắc chắn mọi thứ sẽ qua đi. Cái còn lại để đi tiếp, phải là mình thôi.

- Có một câu thoại rất hay trong bộ phim Midnight in Paris của đạo diễn Woody Allen khi nói về những vang bóng một thời: “Họ chưa chết và họ cũng chưa là quá khứ”. Nếu chị cứ nghĩ, ai cũng có một thời, thì sẽ có làm giảm đi sự kiêu hãnh ngày nào mà chị đã bất chấp để có nó hay không?

Tôi vẫn kiêu hãnh về những gì đàn bà nhất trong giọng hát của mình dù mỗi một giai đoạn nó sẽ được thể hiện ở những cung bậc khác nhau. Ngày xưa tôi theo thị trường, mà thị trường thì thuộc về số đông, nên mình phải dĩ hòa vi quý. Nhưng mỗi ngày ta lớn hơn thì những ồn ào dành bỏ lại và ta cũng không thể đứng giữa đám đông mà diễn đạt những gì không thuộc về họ. Tôi tính một con đường nhẹ nhàng thoải mái, vẫn để giọng hát mình lan tỏa. Nhưng, cái gì lan tỏa rộng thì dễ đi vào ngõ hẹp, tôi đã lan tỏa rộng và tự tôi thu lại chứ không để người ta thu mình vào.

- Như chị nói, người nghệ sĩ đáng thương, đáng ghét và đáng tội. Chị đã nếm hết cảm giác của những chữ “đáng” đó rồi ư?

May mắn là tôi đủ tỉnh táo để tự cứu mình không rơi vào hai chữ “đáng” ở phía sau bằng những gì chân thành nhất có thể. Tôi từ đầu đời đến cuối đời phấn đấu mình nằm ở phân khúc “đáng yêu”. Còn nếu tôi đẩy mình vào chỗ “đáng ghét” thì chắc chắn sẽ đẩy đến chỗ “đáng tội”. Tại vì khi người ta ghét mình, thì người ta sẽ thấy mình là một tội đồ. Mình làm sao để người ta vẫn yêu mến mình thì chỉ có khiêm tốn và tất cả mọi thứ bình hòa. Còn nếu mình tham vọng quá chắc chắn người ta sẽ ghét. Mình cứ nổi hoài, ai ngoi đầu lên là mình cứ kéo xuống, mình cứ đè mãi như thế, dìm người ta cho chết, bành trướng hoài, chắc chắn sẽ trở thành tội đồ.

- Dĩ nhiên, người chà đạp lên mọi thứ chẳng bao giờ có tên trong “từ điển người tốt”, nhưng người luôn làm cho mình đáng yêu, luôn làm cho mình vừa lòng hết thảy, thì cũng…

Tôi cũng chẳng dại dột để chọn như thế, vì nếu cố làm vừa lòng mọi người thì còn đâu là bản thân mình? Làm vừa lòng mọi người khác với thái độ sống chân thành. Tôi luôn chọn một con đường vừa phải, vừa với sức mình dù khi mình đứng trên cao hay ở lưng chừng. Có thể tôi cho hết khán giả trên sân khấu, nhưng ngoài đời, tôi phải sống sao để tôi còn cảm xúc, sức lực để cống hiến tiếp chứ không phải nhìn đâu cũng thấy thù hận, thấy đối thủ để tìm cách hãm hại người ta. Cuộc đời chỉ có ý nghĩa khi mình còn thấy ngày mai, chứ không phải mình đạp đổ tất cả để ngày mai mình chẳng còn gì. Bởi khán giả khi đã ghét mình rồi thì coi như mình sẽ mất hết.

- Chị sống chân thành, cho hồn nhiên, nhưng cho hết thì đâu dễ có ngày mai, vì ta đâu có còn gì… Phương Thanh ý thức được điều này hơn ai hết, nên chị đã tự trừng phạt mình bằng cách lui vào bóng đêm trong một thời gian khá dài, phải không?

Mọi người đã nhìn thấy Phương Thanh hát trống vắng ở cái thời giọng hát phải thuộc dạng “rừng rú” máu lửa. Nhưng bỗng dưng tôi tự nhiên mất giọng, không hát được và hát rất tầm bậy. Có một thời điểm tôi không kiềm chế được mình, giống như ai nhảy vào cổ họng tôi, hát mà mình cũng không chịu nổi, không thể nào đi vào nốt được, giọng cứ phân tán đi nơi nào đó, mỏng dính. Sau đó, tôi tự lui vào trong và tu (tu ở đây là tu tâm chứ không phải tu hình thức). Tôi tu để giải nghiệp cho mình, tĩnh tâm nhìn lại trong một thời gian rất dài và hôm nay, nhưng không phải là trừng phạt mình mà là tái tạo năng lượng. Giờ tôi bắt đầu hát lại được. Mọi thứ đã qua đi và tôi của ngày hôm nay, vẫn tiếp tục bình tĩnh để tu mình.

“Cho” là hạnh phúc

- Đốt hết mình cho sự nghiệp, dốc hết mình cho những người thân, tóm lại, chị là người khôn hay là người dại?

Tôi không khôn cũng chẳng dại, mà là người biết điều. Tôi luôn sống đúng với tính cách và bản chất của mình, cho đi một nụ cười là sẽ được tặng lại một nụ cười tặng cho người ta một hơi ấm thì mình sẽ được sưởi ấm. Ở đời, sống là phải được lo, được khổ. Nếu mình không làm được như thế, thì cuộc đời mình vô nghĩa lắm. Hãy xem đó là những cái “được”, được lo lắng cho những người xung quanh như một niềm hạnh phúc, chứ không phải là “bị”.

- Vậy, những lo lắng đó đến nay cho những người thân của chị, đã vơi hơn phần nào chưa?

Tôi vẫn thích được lo nữa. Nhưng cái lo mỗi ngày nhẹ hơn một tí vì những cái nặng đã qua rồi. Mình còn được lo là mình còn phấn đấu.

Thực ra, những cái khổ của tôi cũng không bằng cái khổ của mẹ khi lo cho những đứa con của mình. Dù gì, tôi cũng được sống cuộc sống của một người có danh, có phận và có tiền. Còn mẹ, lên voi xuống chó, gánh nào cũng nặng nhưng tất cả chỉ vì tình thương con thương chồng để rồi vun vén. Tới ngày hôm nay, tôi cũng không biết có nhiều cơ hội để lo cho mẹ nữa hay không.

- Mẹ cho chị vay, chị trả nợ lại cho con gái của mình, suy cho cùng đó cũng là luật vay trả của nợ đời truyền kiếp. Vậy, chặng đường mà chị “trả nợ” cho con gái mình, chị có hình dung ra không?

Đó là một chặng đường trắc trở vì bất cứ một người mẹ nào cũng phải học lại những gì mà con mình ngày một lớn lên. Sự hiểu biết về cuộc sống của ta thì hữu hạn mà sự phát triển của mọi thứ xung quanh thì vô hạn. Con gái tôi chỉn chu hơn tôi, và đẹp hơn tôi. Con tôi học giỏi, giờ giấc đàng hoàng trong khi mẹ thì giờ giấc lung tung lắm. Tuy nhiên có hai đặc tính mà bé được thừa hưởng là nóng tính như mẹ và…hay đánh nhau. Tôi biết, con gái tôi sẽ tốt số hơn tôi.

Trả cho mẹ ư, tôi không thể trả được bằng tiền mà phải trả lòng hiếu thảo. Tôi có hiếu đó, nhưng một chặng đời dài tôi rất hay cãi mẹ mà giờ tôi làm mẹ rồi, tôi thấy cãi mẹ là không đúng. Trả ơn cho mẹ cũng chỉ trả được vật chất và những động viên tinh thần, chứ không trả được tuổi thanh xuân mà mẹ đã hy sinh hết để lo cho chị em tôi. Khi bố tôi mất, tôi còn bé lắm. Tôi không hiểu hết được nỗi cô đơn của mẹ khi thiếu người đàn ông như thế nào. Lúc đó, mẹ tôi tính đi bước nữa nhưng chúng tôi đã cản. Tới bây giờ, đó cũng là điều tôi ân hận khi mình trải qua một cuộc sống cần người đàn ông bên cạnh, đành biết nói với mẹ hai từ “giá như”. Bởi khi tôi có gia đình, có cuộc sống riêng, thì tôi hiểu những lo toan của chị em tôi đối với mẹ cũng không thể bằng một người đàn ông kế bên mẹ.

Anh nói rất đúng, trả nợ cho con, cũng là trả những gì mình đã vay của mẹ. Bao giờ mẹ cũng muốn tôi ổn định, cháu trưởng thành thì mẹ mới yên lòng được vì tôi hiểu, cuộc đời của mẹ tôi cũng gặp rất nhiều khổ hạnh. Nhưng, mẹ nhìn cách tôi chăm con là mẹ hiểu được sự vay trả trong kiếp người. Tôi biết, tôi không thể bù đắp cho mẹ hết được những mất mát nhưng không vì thế mà tôi không bù đắp dù chỉ là một câu nói rất tình cảm.

Tôi còn nợ một người đàn ông

- Từng được mệnh danh là “cỗ máy kiếm tiền” của một thời, giờ cảm giác của chị về đồng tiền như thế nào khi còn và khi không còn đứng trên đỉnh cao danh vọng?

Những lúc tiền nhiều nhất là những lúc tôi khổ nhất. Tiền vừa phải thì cuộc sống tôi yên bình hơn. Tiền nhiều, rồi đầu tư cho nghề nghiệp cũng hết. Danh tiếng lẫy lừng rồi cũng là tiền, mình phải phấn đấu để giữ nó, mệt lắm, lúc nào đầu cũng căng ra. Bây giờ, tôi nghĩ về tiền như thế này, có, thì đầu tư cho nghề nghiệp, không có cũng không sao, để sống cho thanh thản. Ngày xưa khi còn trẻ, tôi luôn chăm chắm một câu: phải làm cho bằng được. Nhưng bây giờ, tôi chấp nhận: có những điều có thể làm, nhưng có những điều phải dừng lại, để cho mình nhẹ nhàng chứ không phải cuốn mình đi như một cơn bão. Làm tiểu gia hay thiếu gia bao giờ cũng khỏe hơn đại gia.

- Vậy, tiền lái chị hay chị lái tiền trong suốt cả quãng đời qua, từ khi còn là một vận động viên vất vả đến cả khi là một ngôi sao số một của làng nhạc?

Tôi không lái tiền mà tiền tự tới, nhưng tiền không lái được tôi. Nếu tiền lái tôi, tôi đã trở thành một kẻ nhẫn tâm trong giới showbiz và chà đạp lên tất cả để giữ danh tiếng. May mắn của tôi là ở cái lứa tuổi đẹp nhất của một đời người, tôi đã được cháy theo âm nhạc và cứ thế tiền tài cũng đến theo. Cái cảm giác của một ngôi sao với danh tiếng và tiền bạc tôi đã có, cần là có và tôi biết thế nào là đủ. Con người ai cũng trải qua những nỗi khổ, không ai hơn ai được cả.

- Gần như chị là một tổng hợp điển hình về một ngôi sao Việt với danh tiếng, tiền bạc, vay nghiệp, trả nghiệp…

Nếu tôi được phép làm một bộ phim về bản thân tôi, tôi chỉ làm về tình yêu thôi, thế thôi cũng đủ để lý giải mọi thứ. Tình yêu của tôi khá lạ lùng và gần như các cuộc tình của tôi chỉ đẹp khi gắn với mệnh ly biệt.

Có những điều có sẵn, tôi cố vùng vẫy mà đâu có thoát ra được. Gặp người ta, đều không tới được với người ta. Lúc người ta đến với tôi chân tình nhất thì danh tiếng và công việc đã cuốn tôi đi. Lúc mọi thứ chững lại thì ai cũng đã yên thân người đó. Người chồng của tôi bây giờ cũng là một mệnh biệt ly ghép lại, từ năm 97 đến 2007, 10 năm tròn. Để bây giờ, đến được với nhau, chia sẻ được với nhau mọi điều, duyên đấy, nhưng cũng là nợ đấy.

- Thời gian gần đây, chị chuyển sang làm bầu sô. Đó có phải là một cách dọn đường cho một ngày nào đó không hát nữa?

Tôi làm bầu nghiệp dư thôi, mỗi năm vài lần. Tôi cần được hát vì đối với tôi hát cũng là một cách giải tỏa những áp lực tình cảm cuộc sống, gia đình xã hội. Hát như để trút ra tất cả. Nhưng tôi sẽ hát một cách chọn lọc. Có gì mới mẻ, tôi sẽ hát còn nếu không, tôi vẫn kiên nhẫn chờ những điều mới hơn sẽ đến. Tôi bị tổn thương cảm xúc và sức khỏe một thời gian dài chính vì thế nên giọng hát cũng không hay được. Bây giờ, tôi đã tạm lấy được những gì đã mất.

- Như chị quan niệm, sống để mà cho, và cho là hạnh phúc. Vậy, với những người đàn ông đến rồi đi, đến rồi ở lại trong cuộc đời chị, hẳn họ nợ chị rất nhiều?

Ngược lại, tôi nợ nhiều người đàn ông lắm. Nhưng, người mà tôi nợ nhiều nhất mà không bao giờ trả được, là một người bạn giờ vẫn chưa lấy vợ vì tôi. Tuổi trẻ, cứ đùa đùa giỡn giỡn, cuối cùng ra nông nỗi đó. Tính tôi vốn nhiệt tình, đôi lúc hồn nhiên, lo lắng cho người ta để rồi gây ra những hiểu lầm trong tình cảm. Đầy lần tôi khuyên người ta hãy lấy vợ đi, mà người ta vẫn nói là không. Hình như tôi vướng nghiệp tình cảm. Khi người ta đã cảm mến thì một hành động nhỏ cũng dễ làm người ta hiểu khác. Hồi đó, tôi ngoài 20 tuổi, người ta khen tóc tôi thơm, và tôi hay đưa tóc cho người ta…ngửi. Có những điều nhẹ nhàng nhưng làm người ta chết rất lâu. Nó khác với những gì làm đau, qua cơn đau thì mọi thứ lại trở lại bình thường. Để rồi, mọi thứ đã diễn ra như tiểu thuyết và người ta vẫn cứ ở đó, qua tuổi 20, 30 và giờ thì ngoài 40…

- Sống cứ để mà lo toan và suy nghĩ đau đáu về những món nợ, thì bao giờ chị mới thanh thản, mới bình yên được?

Tôi theo đạo Phật và có pháp danh là Hương, thờ Phật tại tâm và tu tại gia. Hiện nay, tôi đang bình yên và bình ổn sau rất nhiều sóng gió mà không phải sóng gió nào tôi cũng nói ra được. Nhiều loại sóng, sóng người ta tự dội vào mình và sóng từ bên trong cuộc đời mình. Tôi bình tĩnh đón nhận, và bây giờ khi bình yên lại để nói chuyện, thì những con sóng đến và mình vững chãi được trước nó, cũng là một điều rất hay, giúp cho tôi bình tĩnh nhiều hơn và chịu đựng giỏi hơn.

Những ngày tiếp theo tôi sẽ đi lại tự nhiên như mình chưa biết gì và khám phá cuộc sống một cách nhẹ nhàng, trong trẻo. Dù trải qua mọi bầm dập nhưng tôi không bao giờ cảm thấy e dè với cuộc đời mà ngược lại, phải thấy ngày mai của mình là một ngày rất mới. Tôi sống hồn nhiên hơn, thoải mái hơn.

Theo Vnmedia