Phù – dấu hiệu của nhiều bệnh

Người bỗng dưng nằng nặng, chân trở nên to hơn, mang giày dép khó, khi nhấn xuống, da lõm vào… đó là những dấu hiệu bị phù chân.

TS Phạm Văn Bùi – PGĐ BV Nguyễn Tri Phương TP.HCM cho biết: “Phù ở người lớn có nhiều nguyên nhân cụ thể ở tim, gan, thận”.

- Ở thận, thường gặp trong hai tình trạng bệnh lý. Thứ nhất, mất đạm qua nước tiểu có thể do chính bản thân bệnh của thận như: hội chứng thận hư hoặc một bệnh khác ảnh hưởng đến thận như tiểu đường. Thứ nhì, thận không thải được nước tiểu do tổn thương cấp hoặc mãn tính và bế tắc bài tiết nước tiểu của thận. Cả hai trường hợp, nước và muối không được loại ra khỏi cơ thể nên ứ lại gây phù. Biểu hiện ở bệnh nhân là đi tiểu ít và bị phù.

- Ở tim, thường gặp ở người mắc bệnh suy tim và tăng huyết áp.

Suy tim, tim co bóp yếu nên lượng máu chuyển đến thận không đủ. Thiếu máu khiến thận không hoàn thành nhiệm vụ, giữ muối lại khiến cơ thể bị phù. Đây là vòng luẩn quẩn khiến bệnh ngày trầm trọng hơn. Cụ thể nước và muối không được thải ra đã buộc tim làm việc nhiều hơn để máu đến thận nhiều hơn. Làm nhiều khiến tim suy nặng. Trong y khoa gọi là hội chứng tim thận hoặc ngược lại là hội chứng thận tim. Nếu như tim quy định màu da (tím, xanh do thiếu máu, thiếu oxy…) thì thận quyết định sức khỏe của tim.

Tăng huyết áp cũng có cùng khuynh hướng giữ muối do thận không hoàn thành tốt “công tác” thải muối nên gây phù, trường hợp này nếu kiểm soát huyết áp không tốt sẽ gây biến chứng tại thận.

- Gan: Thông thường, phù do bệnh gan chủ yếu nằm ở vùng bụng. Gan tổng hợp albumin, khi gan bị tổn thương không tổng hợp được sẽ gây phù. Trong trường hợp xơ gan tiến triển có tăng áp lực tĩnh mạch cửa sẽ khiến dịch thoát ra trong ổ bụng nhiều, gây ứ nước trong ổ bụng – gọi là báng bụng. Bệnh xơ gan sẽ thấy phù vùng bụng rõ rệt, còn phù chi thì nhẹ hơn.

Ngoài những nguyên nhân kể trên, phù còn gặp ở một số bệnh khác như: suy dinh dưỡng, thiếu chất đạm sẽ gây phù toàn thân. Các bệnh lý mạch máu như giãn tĩnh mạch chi dưới gây phù cục bộ hai chi dưới. Ngoài ra còn một số bệnh lý nội tiết cũng có thể gặp như suy tuyến giáp, suy polysacarit cũng có thể gây phù hai chân hoặc các bệnh nhiễm ký sinh trùng như: giun đũa làm tắc mạch bạch huyết, gây phù nặng chân to như chân voi (phù voi). Một số trường hợp khác như ung thư vùng chậu có thể di căn chèn ép mạch máu vùng chậu gây phù hai chi như: ung thư tiền liệt tuyến, ung thư tử cung, buồng trứng…

Bệnh nhân khi thấy có triệu chứng phù nên đi bệnh viện để bác sĩ xem xét và chuyển đến chuyên khoa điều trị. Để không bị phù, TS Phạm Văn Bùi hướng dẫn: “Phòng bệnh tim mạch, kiểm tra huyết áp, ăn nhiều rau củ, giảm mỡ động vật, ăn trái cây không ngọt. Có thể sử dụng thêm chất chống oxy hóa: sinh tố E, sinh tố C. Song, dù là sinh tố nhưng khi bổ sung vẫn cần ý kiến bác sĩ. Không hút thuốc, vận động thể lực từ 45 phút – đến một tiếng/ngày. Ít nhất năm ngày/tuần, nếu siêng năng cả tuần thì càng tốt. Hạn chế rượu bia, nếu buộc phải dùng thì nên chọn rượu đỏ… Khi có bệnh, cần điều trị tích cực theo hướng dẫn của thầy thuốc”.

Theo PNO