Phở ở trời Tây: Thử rồi thích, ăn rồi yêu
Không gì ngon và ấm lòng người xa xứ hơn một tô phở ở trời Tây. Thời tiết vào thu lành lạnh, mưa rơi rả rích hay mùa đông với cái lạnh thấu xương, thêm ngoài trời tuyết rơi trắng xóa, ăn một tô phở vào thì thôi rồi, bao ấm, bao ngon. Sướng.
Ngã bệnh, nằm thui thủi ở nhà, tôi mơ đến tô phở bò…
Tôi vốn thích đi du lịch, khám phá văn hóa, cảnh đẹp và ẩm thực. Tôi lên Google tìm món ăn đặc trưng và quán ăn có đồ ăn ngon trước hết. Thử món ăn mới và được ăn ngon đối với tôi là quan trọng hơn cả.
Ngày biết mình sẽ xuất ngoại trong một thời gian dài, đến một đất nước xa xôi, nền văn hóa ẩm thực có nhiều điểm khác biệt, tôi vừa háo hức vừa lo lắng.
Trong chuyến đi dài ngày hiện nay, sau những ngày đầu tiên thỏa mãn với các món ăn đặc trưng ở miền đất mới, tôi bắt đầu nhớ và thèm các món ở quê nhà. Thêm vào đó, một người vốn chỉ quen với cái nóng quanh năm ở TP.HCM, nay phải chống chọi với cái lạnh -22 độ C và một vùng tuyết trắng xóa, đã ngã bệnh.
Chồng đi làm, nằm thui thủi ở nhà, tôi mơ đến tô phở bò nghi ngút khói của tiệm phở Quỳnh gần nhà thờ Tân Phước (quận Tân Bình). Thỉnh thoảng thèm phở, sau khi tan lễ, chị em tôi vẫn thường ghé ăn.
Thế là: Google nào! Ồ, ở ngay khu trung tâm có ba tiệm phở này: Pho Viet, Viet Wok và Ha Noi Cousin.
Thành phố tôi đang ở là một thành phố nhỏ ở phía đông nước Đức, Chemnitz. Dân số chỉ khoảng 245.000 người, trong đó cộng đồng người Việt chiếm khoảng 1.000 người.
Sau hơn 10 năm sinh sống và làm việc ở đây, tôi nhận thấy ngày càng có nhiều quán Việt và đa phần đều có món phở trong thực đơn của mình.
Có lẽ người Đức ngày càng cởi mở hơn với văn hóa và ẩm thực nước ngoài. Thêm vào đó, phở là một món dễ ăn đối với người nước ngoài. Thử rồi thích. Ăn rồi yêu.
Phở ở một quán ăn Việt
Các món phở luôn ở trang đầu trong thực đơn bữa trưa, và ở trang đầu hay đầu tiên trong thực đơn chính trong mục món chính. Hầu hết trong thực đơn có món phở bò, phở gà, phở trộn, phở chay…
Video đang HOT
Tô phở luôn to, đầy bánh, thịt và một ít rau (chủ yếu là hành lá xắt nhỏ, hành tây và giá). Có nơi tô phở còn có thêm cà rốt hay tùy phiên bản biến tấu mà có tôm, cà ri, đậu hũ… Hương vị đã được sửa đổi sao cho hợp với cả khẩu vị của người Đức. Phong cách trình bày món phở cũng ngày càng trang trọng hơn, tinh tế hơn, ví dụ như nhà hàng Vietnamnam, Hoang 58…
Các bạn Tây không những thích ăn phở mà còn tự nấu để thưởng thức. Ông Karsten, một đồng nghiệp của chồng tôi, rất thích nấu ăn và thưởng thức các món ăn mới. Chúng tôi mời vợ chồng ông đến nhà chơi và ăn thử món phở của chúng tôi. Vợ chồng ông tấm tắc khen ngon và ăn hết một tô phở to.
Vào dịp Giáng sinh, chồng tôi tặng ông một chai nước mắm ngon. Ông đã lên mạng tìm hiểu công thức nấu phở, rồi nấu thử và chụp hình khoe với chúng tôi xem.
Còn tôi chưa bao giờ ra nhà hàng ăn phở cả, bởi vì nhà tôi đã có một đầu bếp chuyên nấu phở cho tôi ăn mỗi khi tôi thèm hay tôi bệnh, chứa chan tình cảm của người nấu. Đầu bếp ấy chính là chồng tôi.
Chồng tôi hay hầm xương ống bò hoặc đuôi bò để lấy vị ngọt và béo cho nước dùng. Phần thịt rải trên bánh phở thường là nạm, tái và bò viên. Hôm nào phần nạm có dính tí gân, tôi thích lắm. Ăn vào sừng sực, thấy thiệt là sung sướng.
Tô phở có gia vị như những công thức phở truyền thống khác: quế, thảo quả, hồi… và dĩ nhiên không thể thiếu nước mắm.
Để món phở tròn vị và có mùi thơm đầy đủ của một tô phở bò, hành tây, hành lá, tiêu và tối thiểu phải có rau ngò gai được phủ lên trên cùng của tô phở.
Tôi còn học được công thức làm sốt chấm thịt bò và bò viên. Một ít tương đen Hoi Sin Sauce, một chút tương ớt Sriracha và một ít nước cốt chanh, rồi khuấy đều lên.
Nước chấm phải có đủ vị ngọt, chua, cay lấn át vị mặn. Chồng tôi rất thích nước chấm này, và tôi là người pha nước chấm ngon hơn. Vì vậy mỗi lần nấu món phở, chàng nấu, thiếp làm nước chấm, hòa tấu, làm cho món phở thêm vị hạnh phúc.
Không gì ngon hơn và ấm lòng người xa xứ khi được ăn một tô phở ở trời Tây. Thời tiết vào thu lành lạnh, mưa rơi rả rích hay mùa đông với cái lạnh thấu xương, thêm ngoài trời tuyết rơi trắng xóa, ăn một tô phở vào thì thôi rồi, bao ấm, bao ngon. Sướng.
Giữ 'linh hồn' phở
Những cây viết nổi tiếng về Hà Nội không "thần thánh hóa" món phở như một món ăn khó nấu, khó thực hiện và chỉ dành cho lớp nhà giàu, sành điệu.
Phở đã trở thành tinh hoa của ẩm thực Việt Nam - Ảnh: NAM TRẦN
Ngược lại, họ cho rằng giữ lại những nét tinh túy nhất và để phở dung nạp những sáng tạo mới như hàng trăm năm phát triển của phở.
Phở - món ăn có "mã nguồn mở"
Nhà báo Phạm Trung Tuyến - phó giám đốc kênh VOV Giao thông - được xem như một KOL luôn có góc nhìn độc đáo. Anh mê "xê dịch", mê những cung đường và món ăn dân dã, có thêm danh xưng Bếp Phạm và hàng nghìn bài viết về những món ăn ở khắp mọi miền, đủ mọi trường phái, phong cách.
"Bếp Phạm" gọi phở là Uptopia food - món ăn cộng đồng. Anh thích đọc văn của các cụ Nguyễn Tuân, Băng Sơn, kính nể các cụ nhưng lắc đầu với cách mà các cụ thần thánh hóa món phở. Đọc tùy bút Phở của cụ làm người ta thèm nhỏ dãi! Thế nhưng nếu phở "cao siêu" như cụ miêu tả thì cánh bình dân, cần lao chắc chỉ dám ước và nuốt nước miếng cho đỡ thèm. Phạm Trung Tuyến cho rằng nếu "thần thánh" như vậy thì phở không thể có sức sống mạnh mẽ như bây giờ.
"Điều tuyệt vời của phở, theo mình, bởi nó là một món ăn có "mã nguồn mở", một nền tảng để bất cứ ai cũng có thể mặc sức sáng tạo ra một bát phở theo sự tưởng tượng của bản thân. Dù có khác nhau thế nào thì chúng vẫn là phở" - anh nói.
Một tô phở nhiều thịt, nhiều hành cho buổi sáng mùa thu dịu ngọt - Ảnh: NAM TRẦN
Theo cây viết có hơn 24.000 người theo dõi trên Facebook này, phở của người Nam Định có từ địa đầu Móng Cái đến mũi Cà Mau, nơi nào cũng có. Phở Nam Định mang mùi nước mắm đặc trưng của món ăn đồng biển. Nhưng bát phở không có nước mắm vẫn cứ là phở! Thậm chí, món thịt bò xào chan nước dùng của nhà cụ Thìn cũng chẳng ai bảo không phải là phở.
Đến món bánh đa chan nước luộc thịt lợn ở chợ Mèo Vạc mà mấy chàng trai Mông mua về để trộn cơm nguội cũng vẫn là phở! Ai cũng nấu được phở, cứ có bánh gạo, có thịt, có hành và chan ngập nước là thành phở!
"Vậy tại sao một món ăn dễ dãi, tùy tiện như thế lại trở thành trân bảo của ẩm thực Việt Nam, được thế giới công nhận hẳn hoi? Câu trả lời thực ra không nằm ở phở mà nằm ở người ăn phở. Dù có người "ăn phở không bao giờ thấy ngon" như nhà văn Trương Quý thì anh ta vẫn ăn phở ngay khi có cơ hội. Dù có người ăn phở ngay sau khi cai sữa như nhà biên kịch Phạm Ngọc Tiến hay như tôi thì cũng luôn vui vẻ ăn phở mỗi khi lỡ bữa!" - Tuyến cười.
Phở đã có hàng trăm năm phát triển. Từ món xáo trâu ăn với bún rồi chuyển thành xáo bò ăn với bánh cuốn thái nhỏ và bây giờ là phở. Từ phở bò cổ xưa đến phở gà, phở heo, phở vịt, phở thịt quay... phở dung nạp mọi nguyên liệu để chiều khẩu vị của đông đảo thực khách ở từng vùng miền khác nhau.
Theo anh, tùy khẩu vị, thời tiết mà mỗi người có những chuẩn mực khác nhau về phở. Những bát phở có thể rất khác nhau về hình thức, chất liệu hay sự gia giảm nhưng rốt cuộc vẫn là các thành phần dinh dưỡng cơ bản ninh nhừ.
Tùy khẩu vị, thời tiết mà mỗi người có những chuẩn mực khác nhau về phở - Ảnh: NAM TRẦN
Sản vật từ rừng đến biển trong tô phở
Gia vị nấu phở - Ảnh: DUYÊN PHAN
Nói chuyện phở, nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến - tác giả của hàng chục đầu sách khảo cứu về Hà Nội - lại muốn xây dựng một tài liệu để khẳng định sự ra đời và phát triển của phở. Một cuốn biên niên kỹ lưỡng để bớt đi những tranh cãi về nguồn gốc, thậm chí là tranh cãi nguồn gốc với nước ngoài.
Ông cho rằng chủ đề của Ngày của phở 12-12 là "Tinh hoa hội tụ", muốn tôn vinh tinh hoa cũng cần xây dựng một cuốn biên niên để ngày của phở càng thêm ý nghĩa. Biên niên để khẳng định nguồn gốc món ăn của dân tộc, xuất phát từ cộng đồng và các mốc thời gian. Có thể mốc thời gian chỉ là "khoảng" nhưng cần khẳng định.
"Biên niên không khẳng định của ai mà khẳng định thời gian này, có món này bán ở đâu" - nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến chia sẻ.
Ông cho hay ông vừa hoàn thành bản thảo một cuốn khảo cứu về trang trại đầu tiên trồng cà phê ở Việt Nam. Những tư liệu liên quan trả lời được rất nhiều câu hỏi liên quan đến phở của ông.
Theo khảo cứu của Nguyễn Ngọc Tiến, cuối thế kỷ XIX người Pháp nuôi rất nhiều trâu ở Ba Vì. Họ cần sức kéo và cả phân bón cho đồn điền cà phê.
Ngày ấy đã có những chợ buôn bán trâu bò nổi tiếng như chợ Nghệ (Sơn Tây). Trâu rất đắt, nhất là sau những lệnh cấm giết mổ trâu để bảo vệ nguồn sức kéo. Còn bò thì ngược lại, xương bò bán rẻ như cho. Vì thế, những gánh hàng xáo trâu nhanh chóng chuyển sang xáo bò để đáp ứng nhu cầu no cái bụng của tầng lớp lao động ít tiền.
Rồi để cho tiện lợi, những người bán xáo bò thay bún ăn kèm bằng bánh cuốn thái nhỏ, rồi hình thành nên món phở. Thế nhưng nấu thế nào để không còn cái mùi ngây ngây của xương bò, thịt bò lại thành câu chuyện khác.
"Phở tinh tế ở chỗ là nó có đủ sản vật từ vùng núi, đồng bằng và miền biển. Ở miền núi là quế, hồi, thảo quả. Đồng bằng có thịt, có gạo, và miền biển có sá sùng, ngày trước còn có cá quả và bây giờ là nước mắm" - ông Nguyễn Ngọc Tiến giải thích.
Phở có nhiều biến thể theo nguyên liệu, vùng miền - Ảnh minh họa: NAM TRẦN
Phở có thể có nhiều "biến thể" từ nguyên liệu phở bò rồi sau này có phở gà, phở thịt quay... vào thời chiến tranh loạn lạc. Những người dân đô thị đi sơ tán, họ mang theo món phở về các miền quê. Nước dùng ít xương, không đủ ngọt, họ cho mì chính để đánh lừa cảm giác.
Phở ở miền Nam lại ngọt, họ cho đường, ăn với rau sống... nhà văn cho rằng có biến thể như vậy để phù hợp với văn hóa, khẩu vị, thói quen ăn uống của từng vùng miền. Tuy nhiên, trong bát phở cũng có quy luật "tương sinh, tương khắc, tương hòa".
"Nhiều loại gia vị, nhiều loại nguyên liệu có tính hàn, tính nhiệt khác nhau nhưng phải hòa trộn thế nào? Nấu ra làm sao để không bị cái này lấn át cái kia, hoặc lấy cái này để trung hòa cái kia, đó mới chính là bát phở ngon! Nguyên liệu có thể thay đổi nhưng cách nấu, cách để có nước dùng hợp với sợi phở chính là giá trị cơ bản của phở" - ông Nguyễn Ngọc Tiến nói.
Công thức nấu 4 món phở thơm ngon, cực chuẩn Nhiều người ví sự tinh túy của ẩm thực Việt gói trọn trong món phở. Có lẽ đó cũng là lý do khiến nhiều người mê mẩn món ăn này đến vậy. Nói đến phở trước hết cần nói đến phở bò. Bên cạnh đó, bạn cũng thường được thưởng thức những món phở khác ngon không kém như phở gà, phở lợn....