Phim “Mùi cỏ cháy”: Ký ức bi thương, khúc tráng ca kiêu hãnh về Thành cổ Quảng Trị

Trong dòng phim chiến tranh Việt, có những tác phẩm không chỉ kể chuyện mà còn khắc sâu như lời nhắc nhớ.

Nếu gần đây khán giả rưng rưng với bộ phim “Mưa đỏ”, thì hơn một thập kỷ trước, bộ phim “ Mùi cỏ cháy ” (2012) đã trở thành dấu mốc khó phai, vang vọng 81 ngày đêm máu lửa ở Thành cổ Quảng Trị.

Những người lính sinh viên – chân dung một thế hệ bất tử

Kịch bản của “Mùi cỏ cháy” do nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm viết, dựa trên tác phẩm “ Mãi mãi tuổi hai mươi ” của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc, đã dựng nên hình ảnh bốn chàng trai sinh viên Đại học Tổng hợp Hà Nội: Hoàng, Thành, Thăng, Long. Họ rời giảng đường, gác lại những giấc mơ riêng, bước thẳng ra chiến trường theo lệnh tổng động viên năm 1971.

Tuổi mười chín, đôi mươi, cái tuổi đáng lẽ dành cho tình yêu, cho giảng đường, cho những ước mơ trong veo lại trở thành tuổi của bom đạn, của hy sinh. Trong bốn người, ba đã nằm lại nơi đất đỏ Quảng Trị, chỉ còn Hoàng may mắn sống sót để trở về sau ngày toàn thắng 30/4/1975.

Những nhân vật ấy không chỉ là nhân vật phim, mà còn là bóng dáng của cả một thế hệ thanh niên thời chiến: mang trong tim lý tưởng trong trẻ o, tình bạn son sắt, và khát vọng sống mãnh liệt, dù cái chết luôn cận kề.

Bốn chàng trai ” Hoàng – Thành – Thăng – Long” là những sinh viên Thủ đô gác lại những giấc mơ riêng, bước thẳng ra chiến trường theo lệnh tổng động viên năm 1971. (Hình ảnh trong phim)

Khi “mùi cỏ cháy” trở thành ký ức

Cái tên “Mùi cỏ cháy” nghe vừa mộc mạc, vừa ám ảnh. Nó gợi ra hương khét của chiến trường, của bom đạn thiêu rụi cỏ cây, nhưng đồng thời cũng là mùi của ký ức – thứ ký ức nhức nhối mà cả dân tộc không thể nào quên.

Trong từng thước phim, khán giả thấy máu tan vào dòng Thạch Hãn, thấy khói bom bít lấp bầu trời, và thấy những nhánh cỏ cháy vẫn xanh trở lại sau tàn lửa. Ở đó, cái chết không bi lụy, không tô hồng, mà hiện lên tự nhiên như sự cắt ngang phũ phàng của tuổi trẻ. Nhưng chính từ mất mát ấy, người ta cảm nhận rõ sự bất tử: bất tử của lý tưởng, của tình đồng đội, của những trái tim đã hiến trọn cho Tổ quốc.

Đạo diễn chọn khắc họa số phận con người hơn là những chiến công. Vì thế, “Mùi cỏ cháy” chạm đến trái tim khán giả bằng nỗi đau thật, nụ cười thật, những mối tình dở dang, và tình bạn thiêng liêng. Khi bi thương được nâng lên thành giá trị nhân văn, nỗi đau ấy hóa thành niềm kiêu hãnh.

“Mùi cỏ cháy” chạm đến trái tim khán giả bằng nỗi đau thật, nụ cười thật, và nét diễn tự nhiên. (Hình ảnh trong phim)

Những nhân trong phim là bóng dáng của cả một thế hệ thanh niên thời chiến: mang trong tim lý tưởng trong trẻo và khát vọng sống mãnh liệt. (Hình ảnh trong phim)

Cao trào – khi một thế hệ ngã xuống

Khán giả khó quên cảnh những người lính trẻ vượt sông Thạch Hãn trong mưa bom bão đạn. Long hoảng loạn rồi ngã xuống, Thăng hy sinh khi cố nối lại đường dây liên lạc, Thành ngã xuống trong nỗ lực ngăn giặc cắm cờ trên Thành cổ. Mỗi lần một người bạn mất đi, tượng cô gái trong công viên Thống Nhất – nơi bốn chàng trai từng chụp chung bức ảnh kỷ niệm lại rơi lệ bằng máu.

“Bốn người đi, vì sao chỉ có một người trở về?” – câu hỏi ấy ám ảnh, day dứt, để rồi đọng lại thành nỗi xót xa trong lòng khán giả.

Hoàng trở về, sống thay cho cả những người đã nằm xuống. Anh mang trong mình không chỉ ký ức, mà còn trách nhiệm kể lại câu chuyện của Thành, Long, Thăng – những người không bao giờ được thấy ngày đất nước toàn thắng, nhưng chính sự hy sinh của họ đã góp phần làm nên ngày lịch sử ấy.

“Bốn người đi, vì sao chỉ có một người trở về?” – câu hỏi ấy ám ảnh, day dứt, để rồi đọng lại thành nỗi xót xa trong lòng khán giả. (Hình ảnh trong phim)

Lê Chí Kiên vào vai Đại đội trưởng vừa thể hiện sự nghiêm khắc, vừa thể hiện tấm lòng nhân hậu. (Hình ảnh trong phim)

Di sản để lại cho hôm nay

Hơn một thập kỷ đã trôi qua, nhưng “Mùi cỏ cháy” vẫn còn nguyên sức nặng. Phim khiến khán giả khóc vì sự thật giản dị: độc lập, hòa bình hôm nay được đánh đổi bằng máu xương của bao thế hệ tuổi đôi mươi. Và trong mỗi hình ảnh, dòng Thạch Hãn đỏ máu, cỏ cháy, những bức thư chưa kịp gửi, người ta tìm thấy sự nhắc nhớ: hãy trân trọng hiện tại và biết gìn giữ tương lai.

“Mùi cỏ cháy” không chỉ là phim. Nó là tiếng gọi lặng lẽ từ quá khứ, là khúc tráng ca bi thương mà kiêu hãnh, nhắc ta rằng hòa bình hôm nay chính là di sản vô giá của những tuổi xuân đã nằm lại nơi Thành cổ Quảng Trị.

“Mùi cỏ cháy” (2012) của đạo diễn Nguyễn Hữu Mười đã để lại một dấu mốc khó phai như tiếng vọng từ 81 ngày đêm máu lửa ở Thành cổ Quảng Trị. (Hình ảnh trong phim)