Phim kinh dị có thể khiến bạn hoảng loạn đến mức nào?

Khoa học chỉ ra phim kinh dị mang tới những khoái cảm cho người yêu thích thể loại này. Song, nỗi sợ hãi trong phim cũng có thể để lại những tổn hại tiềm tàng cho tâm lý khán giả.

Khi Halloween tới gần, nhiều người thường thích ngồi nhà hoặc đến rạp trải nghiệm cảm xúc hoảng loạn, sợ hãi với những bộ phim kinh dị. Vậy, bạn hiểu những gì về phim kinh dị?

Các nhà nghiên cứu khoa học khẳng định phim kinh dị có tác động tâm sinh lý tới não bộ con người theo hai hướng tích cực và tiêu cực. Mức độ ảnh hưởng tỷ lệ thuận với tính chân thực của bộ phim. Nhiều cuộc thí nghiệm quy tụ tình nguyện viên xem phim kinh dị, sử dụng phương pháp quét sóng não bộ và đo nhịp tim. Kết quả cho thấy khán giả sợ hãi nhất khi nhân vật kinh dị không lộ diện trực tiếp.

Đây cũng là lý do nhiều tác phẩm thể loại này thường lấy yếu tố “Dựa trên chuyện có thật” để kích thích khán giả. Bởi lẽ, chúng ta bị thu hút bởi các yếu tố khiến bản thân sợ hãi, miễn là những mối đe dọa này được giữ trong phạm vi an toàn. Nỗi sợ “nhân tạo” trên màn ảnh là ví dụ điển hình.

Theo nghiên cứu mới nhất của Broadband Choices, Sinister (2012) là tác phẩm kinh dị nhất mọi thời đại dưới góc nhìn khoa học.

Sự ám ảnh “gặm nhấm” tâm lý con người

Nhịp thở và nhịp tim của con người do hệ thống thần kinh tự động kiểm soát. Đây là cơ quan có các trung tâm não, dây thần kinh và chất dẫn truyền riêng. Trong đó, Amygdala là trung tâm thần kinh có công dụng điều tiết cách chúng ta phản ứng với trước và sau khi tiếp nhận nỗi sợ.

The Ring là một trong những tác phẩm kinh dị kinh điển. Ảnh: IMDb.

Tiến sĩ Feisal Subhan, chuyên gia tâm lý Đại học Plymouth, giải thích: “Từ thời tiền sử, những phản ứng này đã có mặt để giải cứu chúng ta trong các tình huống nguy hiểm. Trước khi xem phim, nhịp tim tăng nhẹ. Trong những đoạn rùng rợn, nhịp tim có thể gia tăng đến 42% – dao động khoảng 78 đến 110 nhịp/phút”.

Tiến sĩ Subhan ví cảm giác của khán giả khi xem búp bê Annabelle trên màn bạc giống với phản ứng tâm lý của tổ tiên loài người khi đối mặt với động vật hoang dã. Điều khác biệt là bỏng ngô chưa xuất hiện ở thời đồ đá.

“Nhịp tim tăng nhằm thúc đẩy sản sinh cơ chế phản ứng, đối phó tình huống. Biểu hiện thường thấy ở khán giả là dừng xem phim, che mắt hoặc đối mặt với sự sợ hãi”, vị tiến sĩ nói tiếp. Ngoài ra, mức độ phản ứng cũng còn phụ thuộc vào các yếu tố như môi trường, tần suất xem hay độ tuổi.

Giáo sư Lauri Nummenmaa, Trung tâm Turku PET, cũng đưa ra kết quả nghiên cứu tương đồng với Subhan. Mặt khác, ông còn phân loại hai kiểu sợ hãi mà người xem trải qua khi thưởng thức phim kinh dị, đó là “nỗi lo lắng khi dấu hiện của thế lực siêu nhiên xuất hiện” và “sự phản ứng bản năng ở khoảnh khắc hù dọa bất ngờ (jumpscare)”.

Sau một cú sốc đột ngột, hoạt động xử lý cảm xúc của não trở nên nhạy cảm hơn để đánh giá các mối đe dọa và cho phép phản ứng nhanh. Phim kinh dị đã khai thác điều này một cách chuyên nghiệp để nâng cao sự phấn khích của người xem.

Trong quá trình thưởng thức các phân cảnh rùng rợn trên phim, cơ thể cũng tăng cường giải phóng dopamine – chất dẫn truyền thần kinh chỉ có khi con người có cảm giác thỏa mãn, khoái cảm.

Những người xem phim kinh dị có xu hướng thích thể loại này vì nhiều lý do. Theo đó, sự rùng rợn trong phim có khả năng đem đến tác động tích cực cho người “hâm mộ” nỗi sợ.

“Với những bệnh nhân mắc chứng rối loạn lo âu hoặc ám ảnh cưỡng chế, phim kinh dị trở nên hữu ích khi kích thích khả năng đối mặt với sợ hãi của người bệnh và gia tăng sự tin tưởng vào thực tế” – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tâm lý Truyền thông Pamela Rutledge cho biết.

Paranormal Activity khai thác nỗi sợ của khán giả từ những yếu tố mang tính hù dọa. Ảnh: IMDb.

Tuy nhiên, trong quá trình xem phim kinh dị, nỗi sợ khiến các cơ và hệ xương bị đặt vào trạng thái phòng bị chiến đấu. Đồng thời, dòng lưu thông của máu cũng bị tái phân bổ để tập trung vào những gì quan trọng, gây mất ổn định cấp tính.

Hơn nữa, khi bộ não liên tục dự đoán và chuẩn bị hành động ứng phó, cơ thể khán giả có thể rơi vào tình trạng mệt mỏi, căng thẳng. Tiến sĩ Pamela Rutledge cho rằng việc thưởng thức phim kinh dị không khôn ngoan có khả năng để lại những tổn thương tâm lý tiềm tàng cho người xem.

Sau khi xem phim kinh dị, một trong những ảnh hưởng phổ biến nhất ở người xem là tình trạng mất ngủ.

“Ở nhiều cá thể, cảm giác hưng phấn được kích hoạt sau khi thưởng thức một bộ phim kinh dị. Song, họ không nhận ra rằng cơ thể đang âm thầm bị ảnh hưởng bởi sự cưỡng chế vô hình. Ngay cả những người ưa trải nghiệm cảm giác rùng rợn, phim kinh dị vẫn khiến họ có phần khó ngủ hơn” – Rutledge khẳng định.

Theo cô, khó ngủ và căng thẳng là hai yếu tố gây tổn hại nghiêm trọng tới sức khỏe tâm lý con người. Đó là quá trình tích tụ lâu dài khiến người xem không nhận ra những tác hại tiềm tàng.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa phim kinh dị có hại cho sức khỏe. Nữ tiến sĩ đưa ra lời khuyên rằng khán giả nên xác định mức độ chịu đựng sợ hãi của bản thân, từ đó, lựa chọn cách thưởng thức khôn ngoan để giảm tải áp lực cho tim và não bộ trong quá trình thưởng thức tác phẩm thể loại này.

Trải nghiệm khi xem bộ phim đáng sợ nhất mọi thời đại

Ngày 21/10, Broadband Choices, nhà cung cấp dịch vụ cáp ở Anh, công bố kết quả nghiên cứu rằng Sinister là phim kinh dị đáng sợ nhất theo góc nhìn khoa học. Bộ phim có sự tham gia của tài tử Ethan Hawke – nam chính của loạt ba phim Before Sunrise, Before Sunset và Before Midnight.

Sinister là bộ phim kinh dị đáng sợ nhất theo nghiên cứu khoa học. Ảnh: Screen Rant.

Cụ thể, cuộc thử nghiệm gồm 50 tình nguyện viên, tham gia trải nghiệm “kinh hoàng” kéo dài 120 giờ đồng hồ để “tận hưởng” 50 tác phẩm kinh dị. Tiêu chí lựa chọn 50 mẫu phim dựa trên tổng hợp phân tích từ giới phê bình và bình chọn của khán giả trên các trang đánh giá nổi tiếng. Tác phẩm đáng sợ nhất được đánh giá dựa trên thông số nhịp tim và nồng độ máu.

Trải nghiệm của người xem với Sinister cho kết quả biến động cao nhất. Ban đầu, trung bình nhịp tim của nhóm tình nguyện viên khoảng 65 nhịp mỗi phút (bpm). Thông số trên tăng vọt lên mức 86 bpm xuyên suốt thời lượng bộ phim. Chưa hết, những lần chuyển cảnh hoặc khoảnh khắc jumpscare khiến nhịp tim khán giả tăng đột biến lên mốc 131 bpm.

Ra mắt năm 2012, Sinister là tác phẩm kinh dị siêu nhiên do Scott Derrickson đạo diễn và đồng biên kịch. Phim xoay quanh những hiện tượng kỳ lạ mà gia đình Ellison phải đối mặt khi dọn tới nơi ở mới. Trên gác mái, Ellison phát hiện bộ sưu tập các cuộn phim cổ, ghi lại những vụ giết người man rợ. Càng đi sâu tìm hiểu chân tướng sự việc, tổ ấm của Ellison càng bị đẩy vào vòng nguy hiểm.

The New York Times từng đánh giá về Sinister: “Với sự trợ lực từ kịch bản, Ethan Hawke hóa thân thành công hình tượng Ellision – nhân vật mắc hàng loạt sai lầm vụng về khi thực hiện nhiệm vụ mang tính cảm tử. Về phần đạo diễn, Derrickson khéo léo dẫn dắt người xem. Ông hé mở từ từ chân tướng sự việc khiến khán giả không ngừng suy đoán”.

Không chỉ nhận lời khen từ giới chuyên môn, Sinister còn là một thành công phòng vé khi thu về 82,5 triệu USD trong khi vốn đầu tư vỏn vẹn ở mức 3 triệu USD.

Insidious là tựa phim kinh dị ấn tượng năm 2010. Ảnh: Deadline.

Ngoài Sinister, Insidious (2010) cũng là tựa phim gây chú ý trong danh sách. Tuy đứng ở vị trí thứ hai, tác phẩm của đạo diễn James Wan lại có khả năng gây ra mức độ sợ hãi cao nhất cho người xem. Nhịp tim trung bình của khán giả xuyên suốt thời lượng phim là 85 bmp. Song, ở các khoảnh khắc jumpscare, thông số tăng lên mức 133 bmp.

Trên Rotten Tomatoes, Insidious và Sinister “cân tài, cân sức” với điểm số lần lượt là 66% và 63%. Tuy nhiên, khi xét khía cạnh doanh thu, dự án của James Wan có phần vượt trội. Dự án được “rót” vốn 1,9 triệu USD nhưng “bỏ túi” 99, 5 triệu USD từ rạp chiếu toàn cầu.

Nghiên cứu của Broadband Choices còn quy tụ loạt tựa phim nổi tiếng như The Ring (2002), Hereditary (2018), A Quite Place (2018). Kết quả nghiên cứu là nguồn tư liệu tham khảo thú vị cho những khán giả điện ảnh yêu thể loại kinh dị.

Mức độ đáng sợ của 50 bộ phim được chọn vào nghiên cứu của Broadband Choices. Ảnh: Broadband Choices