Phẫu thuật điều trị bong võng mạc

Phẫu thuật điều trị bong võng mạc là loại phẫu thuật khá phức tạp và tốn kém nhằm đưa võng mạc về vị trí ban đầu giúp cải thiện thị lực. Nhưng để có kết quả tốt nhất, người bệnh cần hết sức lưu ý đến những chỉ dẫn sau phẫu thuật.

Nguyên nhân gây bệnh

Võng mạc là màng thần kinh mỏng nằm trong cùng của mắt. Chức năng của võng mạc giống như phim trong máy chụp hình, có tác dụng ghi lại những hình ảnh và sự vật bên ngoài, sau đó truyền lên não để nhận biết được thế giới xung quanh. Khi bị bong ra khỏi vị trí bình thường, võng mạc sẽ không được nuôi dưỡng, do đó chúng ta sẽ nhìn mờ. Tình trạng này được gọi là bong võng mạc.

Nguyên nhân gây bệnh do trên võng mạc vó một hoặc nhiều lỗ rách. Khi võng mạc bị rách nước từ trong mắt sẽ chảy qua lỗ rách đi ra phía sau võng mạc làm võng mạc bong ra. Khi võng mạc bị bong sẽ có những triệu chứng như: chớp sáng; ruồi bay (bệnh nhân nhìn thấy những đốm đen bay trước mắt); nhìn có một màng đen che trước mắt.

Những người có thể bị bong võng mạc bao gồm: người ở tuổi trung niên, người bị cận thị nặng; trong gia đình có người bị bong võng mạc; có tiền căn chấn thương.

Điều trị

Khi thấy xuất hiện những triệu chứng như trên, bệnh nhân cần đi khám ngay ở những cơ sở y tế có chuyên khoa mắt. Khi xác định bệnh nhân bị bong võng mạc, bác sĩ sẽ có những phương án điều trị. Cụ thể, bằng phương pháp laser, thực hiện khi có lỗ rách nhưng chưa bong võng mạc.

Phương pháp phẫu thuật được thực hiện khi ấn củng mạc (ấn độn) khi có bong võng mạc, dùng một chất silicon ép võng mạc trở lại vị trí ban đầu. Bên cạnh đó, phương pháp cắt pha lê thể thực hiện khi có bong khô và những phương pháp trên thất bại bác sĩ sẽ dùng những dụng cụ đặc biệt để cắt các dải xơ trong mắt để giữ võng mạc dính trở lại.

Kết quả sau khi mổ thị lực có thể tăng hoặc như cũ hoặc giảm tùy theo thời gian bị bong và tình trạng bong nặng hay nhẹ. Một số trường hợp do bệnh nặng nên cần phải mổ thêm một hoặc hai lần nữa. Và có khi phải sử dụng những loại thuốc đặc biệt bơm vào trong mắt để giữ võng mạc áp lại.

Chăm sóc sau phẫu thuật

Việc chăm sóc mắt sau phẫu thuật bong võng mạc cũng đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc phục hồi của võng mạc. Những điều bệnh nhân cần lưu ý trong giai đoạn này, như băng mắt trong ngày đầu. Tái khám sau 1 ngày, ngày thứ 2 bỏ băng sau khi tái khám và bắt đầu nhỏ thuốc. Các loại thuốc uống và nhỏ có trong toa thuốc sau mổ. Không được rửa mặt, gội đầu hay cho nước vào mắt để tránh tình trạng nhiễm trùng sau mổ ít nhất trong 4 tuần (có thể gội đầu ở tiệm).

Lịch tái khám bình thường 1 ngày, 3 ngày, 1 tuần, 2 tuần, 4 tuần, 3 tháng, 6 tháng, 1 năm sau mổ. Cần tái khám đúng hẹn để phát hiện các biến chứng sau mổ như bong tái phát hay nhiễm trùng. Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ sẽ hẹn thời gian tái khám ngắn hơn hoặc xa hơn. Trong trường hợp có bơm khí để dán võng mạc cần nằm sấp trong 1 tới 4 tuần tùy theo chỉ định của bác sĩ.

Bởi sau phẫu thuật bong võng mạc bạn cần giữ tư thế đầu cúi xuống vì bác sĩ đã bơm một chất khí bên trong mắt, khi cúi đầu xuống bóng khí sẽ nổi lên trên và ép vùng võng mạc bị bong trở lại vị trí ban đầu. Bác sĩ sẽ cho biết bạn cần nằm sấp hay cúi đầu bao lâu. Khoảng thời gian trung bình từ 3-6 tuần. Khí sẽ từ từ được hấp thu và được thay thế bởi dịch của mắt.

Điểm quan trọng khi nằm sấp, bạn cần nằm sấp liên tục trừ khi bác sĩ yêu cầu tư thế khác. Điều này có nghĩa bạn cần giữ tư thế cúi đầu khi đứng, khi ngồi, đi lại và cả ngủ. Nếu đi lại khó khăn có thể nhờ người trợ giúp. Kết quả phẫu thuật của bạn có thể không tốt nếu bạn không tuân thủ tư thế sau phẫu thuật.

Khi nằm sai tư thế bóng khí sẽ ép vào cấu trúc khác của mắt và gây nên các biến chứng sau mổ. Bạn cũng không nên đi máy bay cho đến khi nào bóng khí trong mắt đã được hấp thu hết. Sự thay đổi độ cao làm tăng áp lực trong mắt do khí bị dãn nở có thể gây các biến chứng nguy hiểm.

Hướng dẫn cách giữ tư thế cúi đầu dễ chịu: Khi ngồi, khoanh tay lên bàn và đặt trán của bạn lên cánh tay. Khi nằm, nằm sấp lên gối để phần mặt của mắt phẫu thuật ra ngoài mép giường. Điều này giúp giảm đau và không gây tăng áp lực lên mắt đã phẫu thuật. Những lúc khác có thể sử dụng các dụng cụ hỗ trợ để giúp việc nằm sấp hoặc nghiêng dễ chịu hơn.

Bạn có thể thuê hoặc mua các công cụ hỗ trợ như: ghế ngồi cúi mặt (giúp ngồi dễ chịu hơn có thêm tựa đầu và cổ). Bàn khoét mặt (thay cho tay không bị mỏi khi tựa trán quá lâu). Gối hỗ trợ nằm sấp (với thiết kế đặc biệt bởi bác sĩ mắt chuyên dụng cho bệnh nhân phẫu thuật bong võng mạc.

Bạn có thể sử dụng để nằm nghỉ, nằm ngủ sấp hoặc nghiêng hoặc khi ngồi trên bàn. Bạn có thể điều chỉnh kích thước cho phù hợp với khuôn mặt tạo cảm giác dễ chịu nhất cho mình). Ngoài ra còn có giường cúi đầu giúp cho người bệnh có thể thấy các vật trước mắt, trò truyện với người đối diện hay xem tivi.

Khi có các triệu chứng ruồi bay hoặc chớp sáng nên đến các cơ sở y tế có chuyên khoa mắt khám ngay. Những bệnh nhân cận thị nên đi khám mắt định kỳ 6 tháng/lần. Khi một mắt đã bị bong võng mạc thì phải kiểm tra mắt còn lại ngay để phát hiện sớm những tổn thương mới để dùng tia laser điều trị.

BS. Đoàn Hồng Dung, nguyên Phó trưởng Khoa đáy mắt, Bệnh viện Mắt TPHCM

Theo SGGP