Phạt nguội: Lãng phí vì đầu tư chồng chéo và thiếu cơ chế

Do vương măc vê cơ chê, dư an giam sat, xư ly vi pham qua camera theo hinh thưc xa hôi hoa, nha đâu tư đa phai thao dơ thiêt bi, một số dự án khac đâu tư chông cheo rất lãng phí…

Công ty FPT tháo dỡ thiết bị giám sát xử “phạt nguội”

Nhà đầu tư phải thao thiêt bi hàng chục tỷ

Năm 2015, Ủy ban ATGT Quốc gia, Công ty CP Công nghệ FPT và Công ty TNHH MTV Hanel xây dựng Đề án thí điểm hình thức “phạt nguội” vi phạm giao thông qua hệ thống camera quan sát trên hai tuyến cao tốc Nội Bài – Lào Cai (đoạn Nội Bài – Phú Thọ) va cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ – Ninh Bình. Đây là hai dự án đầu tiên về giám sát xử lý vi phạm tại Việt Nam được Bộ GTVT triển khai theo hình thức xã hội hóa với mục đích nâng cao ý thức của người tham gia giao thông.

Triên khai dư an trên cao tốc Nội Bài – Lào Cai, FPT đa ứng trươc toàn bộ 60 tỷ đồng kinh phí lắp đặt đã hoàn thiện, đưa vào vận hành thử nghiệm từ năm 2016. Sau 3 thang vân hanh thư, từ giưa năm 2016 đa thí điểm “phạt nguội” vi phạm giao thông qua hệ thống camera giám sát trên tuyến cao tốc nay.

Thơi điêm đo, ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Công nghệ FPT hao hưng chia se, sau 2 tháng thi điêm, hệ thống đã tự động phát hiện, ghi hình trên 800 trường hợp vi phạm trật tự ATGT trên đường cao tốc kèm theo hình ảnh, video đủ chứng cứ để lập biên bản vi phạm hành chính, phù hợp với tiêu chuẩn của Bộ Công an. Tuy nhiên, trong suôt thơi gian đó đên thang 7/2018, do không xác định được cơ chế và nguồn vốn, nên nha đâu tư la Công ty CP FPT đa phai xin dưng thi điêm va thao dơ thiêt bi khoi tuyên cao tôc nay.

Trao đôi vơi Bao Giao thông, ông Nguyễn Toàn Thắng, Phó giám đốc Công ty Giải pháp công nghệ FPT cho biêt, vướng mắc lớn nhất là không tìm được nguồn hoàn vốn lắp đặt hệ thống nên không thể ký hợp đồng với chủ dự án là TCT Đầu tư và phát triển đường cao tốc VN (VEC). Điều này khiến nha đâu tư không thê tiêp tuc vận hành va phai tháo dỡ thiêt bi.

“Đâu tiên, nguôn vôn cho dư an đươc xac đinh trích một phần từ nguồn thu phí sử dụng đường bộ cao tốc Nội Bài – Lào Cai thanh toán cho nhà đầu tư theo hình thức thuê dịch vụ CNTT đúng với tinh thần của Nghị quyết 36a của Chính phủ. Tuy nhiên, phia VEC không đông y vơi ly do tiên thu phi chưa đu đê tra nơ phần vốn vay ADB cho dự án. Tiêp đo, nguôn vôn đươc chuyên sang lây tư Quy Bao tri đương bô, nhưng do không đung muc đich cua quy nay nên không thưc hiên đươc. Lân thư 3, nguôn thu cho dư an đươc xac đinh trich tư nguôn xư phat, nhưng theo Luât Ngân sach tiên nay phai nôp vao Kho bac Nha nươc nên không thưc hiên đươc”, ông Thăng noi.

Cũng theo ông Thắng, vi điêu nay khiên FPT phai dưng thi điêm, thao dơ thiêt bi. Toan bô gia tri thiêt bi đa đâu tư vơi sô tiên hang chuc ty đông do nha đâu tư tư chiu vi sau 3 năm thiêt bi đa hêt khâu hao không sư dung đươc nưa.

Ba Phan Thi Thu Hiên, Pho tông cuc trương Tông cuc Đương bô VN cho biêt, căn cư vao quyêt đinh phê duyêt, điêu chinh, bô sung dư an thi điêm hê thông giam sat xư ly vi pham tuyến cao tốc Nội Bài – Lào Cai, Tông cuc Đương bô VN đa thông nhât chu trương dưng thi điêm dư an vơi điêu kiên Công ty FPT phôi hơp vơi cac bên liên quan chu đông thao dơ thiêt bi, tư chiu kinh phi thao dơ va không tranh châp vê măt phap ly vơi cac bên liên quan.

Một dự án thí điểm khác trên tuyến cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ – Ninh Bình do Công ty TNHH MTV Hanel làm chủ đầu tư với tổng số vốn hơn 150 tỷ đồng. Ban đâu, hình thức thu hồi vốn của nhà đầu tư cũng sẽ được áp dụng tương tự như việc thu hồi vốn tuyến cao tốc Hà Nội – Lào Cai. Tuy nhiên, dự án do Hanel làm chủ đầu tư không áp dụng đươc theo hình thức này nên đên nay vân “giâm chân tai chỗ”.

Bà Bùi Thị Hải Yến, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Hanel cho biêt, Hanel là công ty Nhà nước nên khi đầu tư dự án vẫn phải theo đúng quy trình đầu tư dự án công. Hanel không thể thỏa thuận với VEC để làm chủ đầu tư dự án vì nếu làm như vậy sẽ sai quy chế tài chính. Theo quy định của quản lý nhà nước, khi Hanel đầu tư dự án thì phải căn cứ vào quyết định cụ thể và ghi rõ nguồn vốn chi trả.

Công ty FPT tháo dỡ thiết bị giám sát xử phạt nguội trên cao tốc Nội Bài – Lào Cai

Đâu tư chông cheo, thiêu kêt nôi

Từ năm 2010 đến nay, nhiều tỉnh, thành trên cả nước đã triển khai hàng loạt dự án ứng dụng hệ thống giao thông thông minh (ITS) để quản lý giao thông. Tuy nhiên, viêc đâu tư chông cheo, không có sự kết nối và chưa có một tiêu chuẩn chung dẫn đến không phát huy hết hiệu quả to lớn của ITS.

Năm 2015, hệ thống ITS trên cao tốc TP HCM – Trung Lương được Bô GTVT đưa vào hoạt động vơi 38 camera theo dõi giao thông được lắp đặt suốt 40km cao tốc. Tuy nhiên, đến tháng 12/2016, Cục CSGT đã đưa vào vận hành hệ thống giám sát xử lý vi phạm trật tự ATGT trên tuyến cao tốc nay với 15 camera được lắp đặt dọc tuyến để phạt trực tiếp hoặc “phạt nguội”. Hệ thống camera giám sát của Cục CSGT lại tồn tại độc lập, gần như không tích hợp vào với hệ thống ITS của tuyến cao tốc TP HCM – Trung Lương.

Theo quy hoạch, hệ thống ITS của các đoan tuyến đường cao tốc sẽ được tích hợp tại Trung tâm ITS khu vực phía Nam để thuận tiện điêu hanh giao thông. Tuy vậy, việc kêt nôi dư liêu cac tuyên cao tôc đến nay vẫn còn trở ngại. Bà Nguyễn Thị Hoài Phương, Phó giám đốc Công ty CP Dịch vụ kỹ thuật đường cao tốc VN (VEC) cho biết, do hệ thống ITS của cao tốc TP HCM – Long Thành – Dầu Giây đang trong giai đoạn bảo hành, chưa bàn giao về cho VEC quản lý nên việc kết nối liên thông chưa thể thực hiện được. Phải đến sau năm 2019, khi dự án hết bảo hành, bàn giao cho chủ đầu tư, lúc đó mới tính đến việc có kết nối được hay không.

Tuy nhiên, bà Phương cũng băn khoăn, sự khác nhau về công nghệ giữa các hệ thống sẽ ảnh hưởng đến việc kết nối. Cùng đó, nguồn kinh phí để tích hợp ai sẽ chịu; đơn vị nào sẽ vận hành hệ thống sau khi tích hợp?

Đúng như lo lắng của bà Phương, hiện nay, các hệ thống ITS được đầu tư với những công nghệ khác nhau, bởi phần lớn phụ thuộc vào nguồn vốn của các nhà đầu tư. Chẳng hạn, hệ thống ITS cao tốc TP HCM – Long Thành – Dầu Giây sư dung vôn vay ODA tư Nhât Ban nên được đầu tư theo công nghệ nươc nay. Tương tư, cao tốc TP HCM – Trung Lương đầu tư theo công nghệ Hàn Quốc.

Ông Nguyễn Văn Thành, Cục trưởng Cục Quản lý đường bộ 4 (Tổng cục Đường bộ VN) cho biết, do hệ thống ITS cao tốc TP HCM – Trung Lương được đầu tư theo công nghệ Hàn Quốc, nên khi muốn thay bất cứ thiết bị nào, chẳng hạn các con chíp ở trong máy, phải sử dụng thiết bị của nhà thầu Hàn Quốc. Nếu mua ở bên ngoài vào, không tương thích với toàn bộ hệ thống.

Đánh giá về thực trạng này, TS. Vũ Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu GTVT Việt Đức cho rằng, vấn đề cốt lõi của hệ thống ITS là sự đồng bộ, kết nối, ăn khớp của tất cả các ứng dụng. Hâu hêt cac tuyên cao tôc đa đươc đâu tư hệ thống ITS nhưng lai đang dùng cac công nghệ khác nhau dân đên kho kêt nôi liên thông. “Nguyên nhân khiến các dự án giao thông thông minh vẫn đang “giậm chân” tại mức thí điểm, đề án chính là thiếu nguồn vốn đầu tư và những bất cập trong “câu chuyện” quản lý giao thông. Trong bối cảnh ngân sách còn khó khăn, lại phải dàn trải cho nhiều lĩnh vực cấp thiết nên khó có thể ưu tiên cho đầu tư phát triển ITS”, ông Tuân noi.

Cũng theo TS. Tuấn, điêu quan trọng của phát triển ITS nằm ở các cơ quan quản lý nhà nước. Cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền các thành phố phải có một quy hoạch chung về quản lý giao thông. Trên cơ sở đó là các giải pháp về chính sách thu hút vốn đầu tư mơi giai quyêt đươc tinh trang hiên nay.

Nhom PV

Theo Laodong