Phát hiện dấu tích kiến trúc lạ tại Hoàng thành
Một dấu tích kiến trúc thời Lý, có thiết kế hao hao một đường dẫn nước, nhưng rất quy mô vừa được phát hiện tại phía bắc Đoan Môn, Hoàng thành Thăng Long. Các nhà nghiên cứu nhận định, hình thái kiến trúc này lần đầu tiên thấy tại Việt Nam.
Toàn cảnh khu di tích có từ thời Lý mới được công bố
“Đường nước” khổng lồ
Kiến trúc lạ này vừa được công bố vào sáng qua, 26-12. Trên diện tích khai quật rộng 500m2 phía bắc Đoan Môn, các nhà khoa học đã làm xuất lộ một “đường nước” được xây bằng gạch vuông, gạch bìa, cọc gỗ, phía dưới được lát gạch. Chỗ rộng nhất của “đường nước” này lên tới 2m, cao 2m. Cùng với “đường nước” này còn có cả dấu tích móng sành thời Lý rộng tới 1,6m. PGS. TS Tống Trung Tín, Viện trưởng Viện Khảo cổ học nhận định, kiến trúc gạch khổng lồ này chưa từng thấy trong bất cứ di tích khảo cổ học nào ở Việt Nam, kể cả khu vực 18 Hoàng Diệu. Các nhà khoa học đều có chung một nhận định, đây là một phát hiện quan trọng, góp phần cung cấp những nhận thức về không gian của các Chính điện trong Hoàng thành Thăng Long. GS. Nguyễn Quang Ngọc – Viện trưởng Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển, Chủ tịch Hội Sử học Hà Nội cho rằng, phát hiện này góp phần phản bác lại ý kiến của một số chuyên gia nước ngoài, rằng khu trung tâm Hoàng thành nằm ở khu vực 18 Hoàng Diệu (vì chưa từng tìm thấy di tích thời Lý ở khu vực Trung tâm Hoàng thành Thăng Long).
Với kích thước quá lớn, cùng cách xây dựng đặc biệt, nhiều nhà khoa học khẳng định, công trình kiến trúc này được xây dựng rất kỳ công, tuy nhiên, chức năng và quy mô thì vẫn là một bí ẩn. Hiện, phần lớn các ý kiến thiên về giả thiết, đây là một công trình dùng để dẫn nước hoặc thoát nước của khu trung tâm Hoàng thành. Tuy nhiên, giả thiết này cũng vướng rất nhiều phản bác của các nhà khoa học, bằng chứng bởi trong lòng của công trình kiến trúc được lát lớp gạch vuông, bao xung quanh là hàng gạch bìa với cọc gỗ chống lún. Xét trên tổng thể, tại vị trí này ít có khả năng là một đường cấp hoặc thoát nước. Bên cạnh đó, tại khu vực này, rất ít đồ gốm sứ được tìm thấy.
Hiện tượng này rất giống với hiện tượng khảo cổ kinh đô cổ Nara, Fujiwara, Kyoto-Nhật Bản… Như kinh nghiệm của các nhà khảo cổ học Nhật Bản, những khu vực có hiện tượng này thường là những cung điện quan trọng, liên quan đến nghi lễ đại triều, quốc gia. Bởi vậy GS. Nguyễn Quang Ngọc cho rằng, đây có thể là một phần dấu tích của Long trì. Tuy nhiên, ông Nguyễn Quốc Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu tôn giáo lại cho rằng đây là một loại “giếng nước”. Ông Tuấn cho biết, loại hình kiến trúc này rất giống với kiến trúc mà ông từng được thấy ở vùng núi Chí Dĩ Sơn, Thuận Thiên, Hàn Quốc. Bên cạnh đó, còn có những ý kiến cho rằng, đây là một con đường thoát hiểm của thời Lý, hay là một phần của kiến trúc với phần móng được phát hiện bên trên. Thậm chí, có người còn đặt vấn đề rằng đây là một bể chứa nước dùng trong sinh hoạt của Hoàng thành Thăng Long xưa. Song, tất cả mới chỉ là những giả thiết ban đầu, chưa đủ chứng cứ chặt chẽ.
Hàng cọc chống lún ở hai bên “đường nước”
Video đang HOT
Tìm phương án bảo tồn lâu dài
Việc xác định “chức năng” của công trình này xem ra vẫn phải đợi mở rộng diện tích khai quật để tìm thêm những cứ liệu khoa học. Song, trong lúc chờ các cấp quản lý xem xét, phê duyệt, việc cần phải quan tâm hiện nay là công tác bảo tồn các di tích vừa được phát lộ tại khu vực khảo cổ này. Ông Tống Trung Tín cho biết, trong khi đợi các ý kiến chỉ đạo về kế hoạch bảo tồn, lộ trình nghiên cứu cụ thể sẽ cho bọc giấy Méc Nhật Bản và lần lượt lấp lại toàn bộ hố khai quật theo phương pháp khảo cổ học truyền thống. Đồng tình với ý kiến này, Tiến sĩ Khảo cổ học Lê Thị Liên, Viện Khảo cổ học cho rằng, trong trường hợp này việc lấp cát cũng có những ưu điểm riêng, như thực hiện chỉ mất khoảng 1 ngày. Trong khi chưa có kế hoạch bảo quản cụ thể, có thể sử dụng phương pháp này. Khi cần tiếp tục mở rộng nghiên cứu khai quật có thể lại mở lên trong thời gian ngắn (chỉ mất từ 2 đến 3 ngày).
Nhưng nhiều nhà khoa học lại cho rằng, lấp cát sẽ gây nguy hại đến hàng cọc gỗ chạy dọc hai bên lòng “đường nước” như một số trường hợp đã từng xảy ra với các di tích gỗ trước đây. Ông Nguyễn Văn Cường – Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia cho rằng, đây là một phát hiện quan trọng, việc bảo tồn cần cẩn trọng ngay từ những bước đầu tiên. Thay vì lấp cát như một giải pháp bất đắc dĩ, Bảo tàng Lịch sử quốc gia sẵn sàng phối hợp giúp xử lý bảo quản các di tích gỗ. Hoặc có thể tính đến phương án bảo quản lâu dài hiện đại như xử lý kỹ thuật, hút chân không và dựng kính chịu lực lên trên, đồng thời có thể tạo điều kiện cho người dân tham quan…
Có lẽ đã đến lúc chúng ta cần tính đến một phương án bảo tồn lâu dài chẳng hạn như kết hợp cho người dân vào tham quan như ông Trần Đức Cường, nguyên Phó Chủ tịch Viện Khoa học Xã hội Việt Nam nhận xét: “Vào khu di tích nổi tiếng mà không được nhìn thành quả của giới nghiên cứu thì thật tiếc, phải có cách bảo tồn như lắp kính, mái che để bảo tồn lâu dài. Lấp đất chỉ là biện pháp bất đắc dĩ. Di tích của chúng ta nằm giữa Thủ đô tại sao phải hạn chế cho người dân thưởng ngoạn?”.
Theo ANTD
Phát lộ đường nước khổng lồ dưới Hoàng thành Thăng Long
Gần cổng Đoan Môn, các nhà khảo cổ khai quật thêm nhiều di tích của các thời Lý, Trần, Lê, Nguyễn chồng xếp lên nhau. Đặc biệt có một đường nước bằng gạch khổng lồ chưa từng thấy trong di tích khảo cổ nào ở Việt Nam.
Theo khuyến nghị của UNESCO nên tiếp tục nghiên cứu khảo cổ Hoàng thành Thăng Long sau khi được công nhận di sản thế giới, các nhà khảo cổ đã khai quật 500 m2, hố đào sâu nhất là 4,2 m tại trung tâm Cấm Thành trong 6 tháng qua.
Theo kết quả khai quật của Viện Khảo cổ học công bố sáng 26/12, các di tích phát lộ cho thấy nhiều tầng văn hóa từ thời Lý đến thời Nguyễn đan xen nhau. Dấu tích kiến trúc thời Lý gồm đường nước lớn được xây bằng gạch vuông, gạch bìa và cọc gỗ chạy suốt chiều Đông - Tây, bề rộng 2 m, cao 2 m, cùng nhiều móng tường.
Dấu tích kiến trúc thời Trần gồm những dải trang trí hoa chanh nằm trên móng tường thời Lý, hệ thống cống thoát nước, gạch bìa hình chữ nhật. Các dấu tích thời Lê còn sót lại trên nền gạch vuông và gạch vồ ở phía tây của hố khai quật. Các nền gạch này cũng từng xuất hiện từ khu vực nền điện Kính Thiên đến Đoan Môn.
Thời Nguyễn còn để lại dấu ấn với những cống thoát nước, gồm 2 thành cống được xếp bằng đá xanh và gạch vồ xám.
Các nhà khoa học khảo sát đường nước khổng lồ trong khu vực khai quật. Ảnh: Đoàn Loan.
Theo PGS. TS Tống Trung Tín, Viện trưởng Viện Khảo cổ học, trước đây đã có nhiều giả thiết khu vực khảo cổ là không gian của chính điện Thiên An thời Lý - Trần và chính điện Càn Nguyên thời Lý. Trong các hố đào năm 2011 mới phát hiện dấu tích móng trụ của nền điện Kinh Thiên, còn khu vực nền điện thì vẫn là bí ẩn.
Với lần khai quật này, các nhà khảo cổ đã phát hiện sân nền gạch vồ lát từ khu vực Đoan Môn lan rộng trên toàn bộ không gian lớn đến điện Kính Thiên. Ngoài ra, còn có cấu trúc móng "Ngự đạo" của thời Lê với nhiều mảnh gốm thời Lê Sơ và Lê Trung Hưng. Phát lộ khảo cổ cũng cho thấy quá trình xây móng tôn nền sân Đại triều thời Lê Sơ ở bên dưới lớp gạch vồ.
Các nhà khảo cổ cũng tìm thấy dấu tích kiến trúc thời Lý ở khu vực bắc Đoan Môn với đường nước lớn xây bằng gạch vuông. Song song với đường nước này có dấu tích móng sành của móng tường thời Lý rộng 1,6 m. Đường nước rộng 2 m, cao 2 m, có cắm cọc gỗ để gia cố. Đây là đường nước khổng lồ xây bằng gạch chưa từng thấy trong bất cứ di tích khảo cổ nào ở Việt Nam.
PGS. TS Tống Trung Tín nhận định có khả năng đường nước này dùng để thoát nước trong Cấm thành thời Lý hoặc là dấu tích tâm linh liên quan đến phong thủy trong trung tâm Hoàng cung thời Lý.
Về hướng bảo tồn khu vực phát lộ, ông Tống Trung Tín cho rằng, để không hư hỏng các di tích thì sẽ phải lấp đất, song cũng có ý kiến nên để cho người dân xem khu vực khảo cổ để làm giàu vốn văn hóa tại trung tâm Hoàng thành.
Nhiều chuyên gia sử học đã đưa ra phán đoán về đường nước ngầm và đề nghị bảo tồn các hố khai quật bằng cách lắp kính hoặc có mái che để người dân được tham quan. Theo GS Nguyễn Quang Ngọc, Chủ tịch hội Sử học Hà Nội, trước đây trung tâm Hoàng thành không tìm thấy dấu tích thời Lý song hiện đã tìm thấy đường nước thời Lý nên khả năng vua Lý Thái Tổ xây dựng điện Càn Nguyên ở khu vực này cùng với sân Long Trì. Để làm rõ hơn chính điện cần mở rộng khai quật ra phía đường Nguyễn Tri Phương.
"Chúng ta có thể nhận diện đây là khu chính điện của Hoàng thành, nên khu vực khảo cổ nên giữ lại cho mọi người đến xem cũng là một hình thức giữ lại di tích này", ông Nguyễn Quang Ngọc phát biểu.
TS Trần Đức Cường, nguyên Phó chủ tịch Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, cho rằng đường nước lớn có thể là đường dẫn nước, song cũng có thể là nơi chứa nước hay một công trình phong thủy. "Vào khu di tích nổi tiếng mà không được nhìn thành quả của giới nghiên cứu thì rất tiếc, nên phải có cách bảo tồn như lắp kính, mái che để bảo tồn lâu dài. Lấp đất là biện pháp bất đắc dĩ. Di tích của chúng ta nằm giữa thủ đô nên không có gì phải hạn chế cho người dân thưởng ngoạn", ông Trần Đức Cường nhận xét.
Theo VNE
Phát lộ bí mật tại Hoàng thành Thăng Long Lần đầu tiên phát hiện kiến trúc thời Lý tại Trung tâm Hoàng thành Thăng Long và là kiến trúc chưa từng phát hiện tại Việt Nam, gồm: Dấu tích công trình nước rất lớn và dấu tích móng tường chạy song song với đường nước. Đó là công bố của Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội và...
