Phá án bằng công nghệ kỹ thuật số điện tử – bí mật bây giờ mới kể

Thời hiện đại, các thiết kỹ thuật số điện tử phát triển chóng mặt. Đi cùng với nó là sự ra đời của loại tội phạm gắn với sự bùng nổ của công nghệ. Phá án bằng công nghệ kỹ thuật số điện tử vừa là thách thức, vừa là thành quả của lực lượng Khoa học hình sự.

1. Những vật lạ ai đó bí mật gắn lên cây ATM mà Công an TP Hồ Chí Minh thu được đóng gói gửi ra Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an. Các giám định viên chuyên ngành giám định kỹ thuật số điện tử “bóc” dần những lớp vỏ từ thô mộc đến tinh xảo và xác định, đó là những thiết bị điện tử siêu nhỏ. Nhưng cụ thể nó là thứ gì, chức năng, tác dụng, cách thức lưu trữ thông tin cũng như mục đích sử dụng, thời gian hoạt động như thế nào là những câu hỏi mà các giám định viên phải trả lời.

Tôi đến gặp Thượng tá Ngô Minh Dũng, Phó Trưởng phòng Giám định kỹ thuật pháp lý, Viện Khoa học hình sự vào cuối buổi chiều. Những câu chuyện của một giám định viên vốn là kỹ sư điện tử, Tiến sỹ công nghệ thông tin lôi cuốn tôi đến tận 7h tối. Các yêu cầu “gỡ rối” của cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát, Toà án… rất đa dạng. Nó cũng cho thấy, phá án trong lĩnh vực khoa học công nghệ tân tiến vừa gần với thực tế cuộc sống, vừa ly kỳ. Kết quả giám định chính là bằng chứng buộc tội hoặc gỡ tội. Nếu không có chuyên môn tốt, khó có thể đưa ra kết quả đúng. Đấy còn chưa kể, phải có tâm với nghề, phải “máu” nghề thì mới “tức khí” để chinh phục, để bắt những hình ảnh, âm thanh, dữ liệu được ghi, lưu, truyền tải trong các thiết bị kỹ thuật số phải “nói ra sự thật”.

Các giám định viên âm thanh đang hoạt động nghiệp vụ.

Trở lại yêu cầu giám định các thiết bị lạ, thu được ở cây ATM trên địa bàn TP Hồ Chí Minh để thấy, việc “bắt” các vật thể vô tri này “nói” đòi hỏi các giám định viên phải có kiến thức về thiết bị điện tử, kỹ thuật số (và trong nhiều trường hợp còn phải biết về âm thanh). Thiết bị gồm 2 mẫu vật. Mẫu vật 1 được xác định có chức năng và tác dụng ghi hình camera hình ảnh bàn phím của cây ATM nhằm ăn cắp mật khẩu của các thẻ ATM. Sau đó lưu trữ thông tin đó vào bộ nhớ của thẻ MICRO SD. Thời gian hoạt động của thiết bị này là 9 giờ vào 20 giờ. Mẫu vật 2 là các cổng vào ra thẻ giả để đánh lừa chủ thẻ đưa thẻ ATM vào, chúng đều được cấy thiết bị điện tử nhằm đọc trộm và ăn cắp thông tin của các thẻ ATM rồi lưu vào bộ nhớ của thiết bị. Không chỉ xác định được cơ chế hoạt động, giám định viên còn “lôi” được thông tin đã được các thiết bị điện tử này lưu trữ. Và trong vô số các bí mật của khách hàng khi vào rút thẻ ATM, mặt của đối tượng gắn thiết bị ăn cắp thông tin của các chủ thẻ cũng bị ghi lại…

Trong các vụ án đánh bạc, cơ quan điều tra thường thu được các thiết bị điện tử mini gắn ở các dụng cụ trong chiếu bạc. Giám định viên sẽ “bóc” cơ chế hoạt động của các thiết bị này. Từ đó, chỉ rõ mánh khoé bạc bịp của những tên tội phạm tổ chức đánh bạc. Rất nhiều trường hợp sau đó được công bố, các con bạc khát nước mới “vỡ lẽ” lâu nay mình toàn bị chơi bạc bịp. Đồng thời, cơ quan điều tra cũng có thêm căn cứ để kết tội những kẻ tổ chức đánh bạc.

2. Nhu cầu giám định âm thanh tăng đột biến. Trong 6 tháng đầu năm, đã có hàng trăm yêu cầu trưng cầu giám định được gửi đến Viện Khoa học hình sự. Vốn gắn bó lĩnh vực giám định âm thanh ngay sau khi tốt nghiệp khoa Kỹ thuật điện tử, Đại học Bách khoa năm 1984 từ đề tài “Nhận dạng lời nói” nên anh Dũng rất hiểu sự thăng trầm của nó. Việc nghiên cứu âm thanh được đồng chí Phạm Hồng Kỳ và anh phối hợp với các chuyên gia ngữ âm thực nghiệm của Viện Ngôn ngữ như Vũ Kim Bảng, Hoàng Cao Cương… thực hiện trong nhiều năm.

Tuy nhiên, có thời kỳ vấn đề này được gác lại do nhu cầu thực tế không nhiều. Từ năm 1993 đến nay, yêu cầu thực tiễn về giám định âm thanh xuất hiện và phát triển. Tuy nhiên, do sự phát triển của thiết bị điện tử, kỹ thuật số rất đa dạng, việc giám định âm thanh có khi không thể thực hiện một cách đơn lẻ nên đòi hỏi phải có sự đồng bộ. Cũng bởi vì thế nên yêu cầu về trình độ, kỹ năng của giám định viên phải cao hơn.

Hình ảnh chụp chi tiết các góc khác nhau mô tả hình ảnh của mẫu vật, bên trong mẫu vật màu xanh này được cấy bí mật 1 hệ thống thiết bị điện tử.

Là một đơn vị kinh tế tư nhân, được Nhà nước cho thuê đất để quản lý, khai thác, sử dụng nhưng lại cố tình vi phạm pháp luật. Quá trình điều tra, cơ quan Công an phát hiện dấu hiệu phạm tội trong quản lý tài chính của cơ quan này. Trong quá trình thu thập chứng cứ, cơ quan Công an thu giữ một ổ cứng lưu trữ tài liệu, trong một thư mục có chứa một file âm thanh. File âm thanh có chứa nội dung cuộc họp của các thành viên chủ chốt, trong đó, có những lời nói của người giữ chức vụ cao về việc thực hiện các quy định trái pháp luật về quản lý kinh tế. Để củng cố chứng cứ, cơ quan Công an trưng cầu giám định âm thanh mẫu vật này. Kết quả cho thấy, những nội dung trong file âm thanh không bị cắt dán. Giọng nói của người nói trong file âm thanh với mẫu đối chiếu là một. Như vậy, chủ trương làm trái pháp luật được thực hiện một cách có tổ chức. Nhờ kết quả giám định này, cơ quan điều tra có thêm căn cứ để xác định hành vi vi phạm quy định pháp luật của đơn vị này.Cho tôi xem những mẫu vật là thẻ nhớ, USP, CD, điện thoại…, anh Dũng cho biết, đây là những thiết bị điện tử lưu trữ thông tin về âm thanh mà các cơ quan chức năng trưng cầu giám định. Có rất nhiều cách ghi âm như: Ghi âm bằng điện thoại qua hội thoại, ghi âm bằng điện thoại khi người ghi đối diện trực tiếp, ghi âm bằng camera, ghi âm bằng máy ghi âm… Và nó cũng được người ta lưu trữ bằng đủ các loại thiết bị điện tử. Những mẫu âm thanh đề nghị giám định có thể là: giao dịch nhà cửa, vay nợ, hối lộ, tội phạm, tình ái… Có những mẫu âm thanh được chuyển giao nguyên gốc, nhưng có không ít mẫu được cắt dán, điều chỉnh… Thế nên, việc “dịch” nội dung các file âm thanh, nhận dạng lời nói cũng như sự thật, giả của file âm thanh đó không hề dễ dàng.

Anh chồng tải một đoạn clip, trong có hình ảnh “không mặc quần áo” của một phụ nữ và vài câu nói của cô này rồi vu đấy chính là vợ mình. Người vợ khóc tức tưởi và kéo cả anh chồng đến Viện Khoa học hình sự. Sau khi xem, thấy hình ảnh thì mờ tỏ, nhưng một vài câu nói rất rõ ràng, giám định viên bắt tay vào giám định âm thanh. Kết quả, giọng nói của cái cô trong clip với cô vợ không phải cùng một người. Hay trường hợp khác, cũng đoạn clip có hình ảnh người phụ nữ ở trần và anh chồng vu vạ đó là vợ mình. Sau khi gặp giám định viên, được các anh hướng dẫn cho vài cách nhận dạng để đối chiếu cái cô trong clip với vợ mình, anh chồng “một đi không trở lại”. Cái tâm của người làm giám định kỹ thuật số điện tử đã giúp các cô vợ được minh oan, tổ ấm của họ được giữ yên.

Mặc dù chỉ là việc trong gia đình nhưng khi thực hiện giám định file âm thanh của hai chị em ruột ở Hà Đông, đồng chí Dũng không khỏi ngậm ngùi. Việc “củ đậu, nấu đậu” phải nhờ đến cơ quan giám định để xác định người chị chính là chủ ngôi nhà đã cho người em mượn nhưng người này không muốn trả lại cho thấy, tình ruột thịt bị xem nhẹ.

3. Thú vị, thách thức là những trải nghiệm của các giám định viên kỹ thuật số điện tử. Mặc dù chia nhỏ ra các lĩnh vực: âm thanh; kỹ thuật số; thiết bị điện tử nhưng trong nhiều trường hợp, phải giám định cả “3 trong 1″ hoặc “2 trong 1″. Chúng tôi được biết, Phòng Giám định kỹ thuật số điện tử đang trong quá trình được xây dựng trên cơ sở gộp cả 3 bộ phận giám định này. Trao đổi với Thiếu tướng Ngô Sỹ Hiền, Viện trưởng Viện Khoa học hình sự, chúng tôi được biết, Viện đang thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật số điện tử, trong đó có việc vẽ hiện trường bằng công nghệ 3D. Sau khi đề tài này được nghiệm thu, sẽ được phổ biến cho các đơn vị Kỹ thuật hình sự của Công an các tỉnh, thành. Từ đó, sẽ phục vụ tích cực trong việc điều tra, phá án.

Giám định kỹ thuật số điện tử góp phần không nhỏ trong đấu tranh phòng chống tội phạm, đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Với sự bùng nổ của công nghệ hiện nay, đòi hỏi các giám định viên phải không ngừng nâng cao trình độ, kỹ năng. Và đó cũng là điều mà chúng tôi đã ghi nhận được khi tiếp xúc với những chiến sỹ Cảnh sát công tác trong lĩnh vực Kỹ thuật hình sự.

Theo Công an Nhân dân