Pẻng tải – Món ăn đặc sắc của người Tày – Nùng

Pẻng tải – món bánh gai đen – là món ăn quen thuộc trong đời sống của người Tày – Nùng. Vào giữa tháng 7, người Tày – Nùng thường làm bánh này đê cúng tổ tiên, tặng, biếu người thân trong gia đình.

Đã trở thành truyền thống, cứ vào dịp rằm tháng 7, người dân Lạng Sơn lại cùng làm bánh pẻng tải, bánh rợm. Những chiếc bánh gai màu đen đã có từ thời xa xưa, gắn liền với truyền thuyết đánh giặc hào hùng. Truyện kể rằng vào thời vua Lý Thái Tông, khi giặc Tống sang xâm lược nước ta, Nùng Trí Cao – thủ lĩnh của các dân tộc ở khu vực tỉnh Cao Bằng thời bấy giờ đã chỉ huy mọi người đánh giặc.

Để có lương thực đánh giặc dài lâu, người dân nơi đây đã làm một loại bánh gói trong lá chuối, đem cho các chiến binh mang ra trận. Đó chính là bánh pẻng tải. Những chiếc bánh được xâu thành từng cặp, đeo ở bên người cho tiện. Cũng bởi thế mà bánh pẻng tải có tên gọi khác là bánh đeo.

Pẻng tải gắn liền với truyền thuyết lịch sử của người dân tộc Tày – Nùng. Ảnh: didulich.net

Để làm bánh, người ta phải chuẩn bị các nguyên liệu chính gồm gạo nếp, lá gai, đậu các loại, mè… Người Tày – Nùng quan niệm để dâng lên tổ tiên, biếu cha mẹ, nuôi lớn con trẻ, các nguyên liệu làm bánh đều có sẵn trong vườn nhà và tự trồng, thu hoạch được mới gọi là đáng quý.

Những nguyên liệu làm nên món pẻng tải. Ảnh: baolaicao.vn

Gạo để làm loại bánh này phải là loại nếp ngon, không lẫn tẻ, có vậy bánh mới mềm và dai, ăn không cứng. Nếp được ngâm chừng một buổi cho no nước, xay trong cối đá hoặc xát bằng máy thành một thứ bột đặc sánh, đựng trong túi vải, treo lên cho róc nước. Lá gai đã được hái về sẵn từ trước, tước bỏ gân lá, phơi khô. Lá khô đem ninh, khi đun bỏ thêm chút vôi tôi cho mau nhừ sau đó rửa sạch, vắt khô, thái mịn. Đường phên – loại đường làm thủ công từ cây mía được thái nhỏ. Người ta nhào đường này, lá gai với bột cho đều rồi đem giã trong cối đá cho thật nhuyễn.

Bột nếp, lá gai, đường phên được đem đi giã nhuyễn. Ảnh: 24h.com.vn

Khâu gia bôt bánh là khâu mệt nhất, mọi người thay nhau dã bôt. Lam bôt nhanh va hiệu quả là giã bằng côi đap chân. Bôt gai đạt chất lượng là sau khi giã xong sẽ cho ra một hỗn hợp bột deo quanh, màu đen mịn, mui thơm hoa quyên ca bột nếp, lá gai và mật đường phên.

Bột gai sau khi được giã xong. Ảnh: baotintuc.vn

Nhân bánh nếu làm từ đậu phộng được đem rang lên giã trộn đường. Các loại nhân đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen muốn ngon mềm, bùi mà không nhão thì phải ngâm nước nóng khoảng 2 giờ rồi đem hấp chín. Sau đó, thêm đường vào đảo sơ trên bếp, dùng chày giã mịn và vo viên.

Nhân bánh được giã mịn sau đó vo thành viên. Ảnh: sendo.vn

Bánh pẻng tải đều được gói bằng lá chuối phơi khô, hấp trong khoảng 30 phút là chín. Sau khi hấp chín, người ta lấy tăm tre xâu bánh thành từng đôi, treo lên sào nứa nơi góc nhà thoáng mát, để được 3 – 5 ngày không hỏng mốc, ôi thiu. Bánh có vị ngọt thanh của đường, sự dẻo thơm của nếp và ngọt bùi của nhân đậu. Khi để lâu mà bánh bị khô lại có thể đem nướng sơ trên than hồng hay rán lại cho bánh mềm, thưởng thức thêm được một vị ngon riêng khó tả.

Những chiếc bánh pẻng tải được đem đi hấp chín. Ảnh: youtube.com

Khi ăn, phải tước lá chuối gói bánh thành từng sợi nhỏ vì bánh dễ bị dính theo lá. Lớp bánh sau khi bóc xong sẽ có màu đen nhánh, mềm mượt, dẻo thơm, ăn rất ngon mà không hề ngấy. Bánh có thể bảo quản được lâu ngày mà không sợ hỏng. Nếu để lâu, có thể đem bánh hấp lại trước khi ăn hoặc đem rán lên ăn cũng rất ngon.

Khi ăn phải tước lá chuối gói bánh thành từng sợi nhỏ. Ảnh: vietravel.com

Pẻng tải không bị âm ướt co thê giư đươc rât lâu. Trong vòng 1 tuần banh vân ngon, rên như mơi hâp xong, khoang 1 tháng hoặc hơn bánh se bi khô cứng, nhưng ban đưng lo, hấp lại vân ngon lanh. Dân sanh ăn cho banh vào chảo, cho mỡ ran khiên bề mặt chín phồng lên, mềm lại ăn cũng khá lạ. Thông thương banh chât lương cao la banh đê lâu ma không chay nươc.

Bánh pẻng tải có thể giữ rất lâu. Ảnh: eva.vn

Ai đã từng một lần thưởng thức bánh pẻng tải – món ăn đặc sản của người Tày – Nùng, chắc hẳn không thể quên được hương vị đặc trưng của nó. Lại được thưởng thức món bánh dân dã ấy giữa cảnh sắc tự nhiên của đất trời, giữa sự dung dị hồn hậu của đồng bào dân tộc Tày – Nùng, mới đặc biệt, vì sao nhiều người lại lựa chọn món bánh pẻng tải trong thế giới bao la của nghệ thuật ẩm thực Việt.

Theo Thể Thao Việt Nam