Omicron: Nhìn châu Âu nghĩ đến châu Á
Thái Lan ghi nhận ca nhiễm cộng đồng đầu tiên với biến thể Omicron ngày 20-12. Dù kêu gọi người dân không nên lo lắng, bộ trưởng y tế Thái Lan cho biết sẽ đề xuất khôi phục quy định cách ly bắt buộc với du khách nước ngoài.
Trước thềm Giáng sinh, dịp mua sắm nhộn nhịp nhất năm nhưng trung tâm Rotterdam vắng lặng lạ thường hôm 19-12, ngày đầu Hà Lan phong tỏa cứng để ngăn sự lây lan của các ca nhiễm COVID-19 biến thể Omicron – Ảnh: AFP
Các nước châu Á khác như Nhật Bản, Singapore đã có ca nhiễm cộng đồng do biến thể Omicron. Trong bối cảnh biến thể này đang hoành hành dữ dội ở châu Âu và Bắc Mỹ, các nước châu Á cần theo dõi sát biến thể này để có đối sách phù hợp.
Lây nhanh phi thường
Ngày 19-12, xuất hiện trên truyền hình NBC, tiến sĩ Anthony Fauci, cố vấn về dịch bệnh COVID-19 của Nhà Trắng và là chuyên gia dịch tễ hàng đầu của Mỹ, cảnh báo biến thể Omicron có khả năng “lây lan phi thường”.
Ông Fauci nhận định nhu cầu đi lại trong kỳ nghỉ lễ Giáng sinh và năm mới chắc chắn sẽ góp phần làm tăng nguy cơ lây nhiễm, cả ở những người đã tiêm. Do đó, mùa đông năm nay sẽ ảm đạm.
Tại châu Âu, tình hình dịch bệnh còn nóng hơn. Sau gần hai năm phải đối phó với COVID-19 và một năm kể từ khi có vắc xin phòng bệnh, chẳng ai có thể hình dung ngày thoát khỏi đại dịch và lễ Giáng sinh năm nay lại có thể bị COVID-19 phá hoại.
Ngày 19-12, nước Anh ghi nhận 12.133 ca nhiễm biến thể Omicron, mức cao nhất theo ngày kể từ khi biến thể này xuất hiện ở quốc gia này. Tổng số ca nhiễm biến thể Omicron tại Anh hiện là 37.101 ca nhưng có thể số ca mắc trên thực tế cao hơn bởi nhiều người không làm xét nghiệm.
Trong khi đó, Ireland ghi nhận 5.124 ca mắc mới, hơn 50% trong số này là ca nhiễm biến thể Omicron. Việc biến thể Omicron chỉ mất chưa đầy hai tuần để trở thành biến thể thống trị tại Ireland cho thấy tốc độ lây nhiễm không gì cản nổi của biến thể này, điều đặc biệt đáng quan ngại với các chuyên gia y tế.
Biến thể này hoành hành trên toàn cầu, làm số ca nhiễm tăng ở toàn châu Âu – chuyện trở thành biến thể chủ đạo ở đây sẽ chỉ là sớm muộn.
Rút kinh nghiệm từ châu Âu?
Video đang HOT
Kinh nghiệm từ hai năm qua cho thấy dịch COVID-19 nổi lên ở nơi này rồi sau đó xuất hiện ở nơi khác.
Bây giờ dịch nổi lên ở châu Âu, có nghĩa là ở châu Á phải tranh thủ khoảng thời gian bình yên tạm thời này để tăng cường phòng bị, phân tích những biện pháp châu Âu đang làm để rút kinh nghiệm, tránh rơi vào bài học của sự tự mãn.
Về các biện pháp đang làm, các nước châu Âu và cả Bắc Mỹ đang ra sức kêu gọi và đẩy mạnh tiêm vắc xin gồm tiêm cho người chưa tiêm, tiêm liều bổ sung, tiêm cho trẻ em. Biện pháp này được Indonesia ủng hộ, đặc biệt là khi nước này đã có ca nhiễm biến thể Omicron đầu tiên.
Tuy nhiên, các chuyên gia, trong đó có tiến sĩ Fauci, đều khẳng định chỉ vắc xin hoặc miễn dịch có được do mắc COVID-19 và khỏi bệnh trước đó là không đủ để ngăn chặn sự lây lan. Dĩ nhiên, nó có tác dụng bảo vệ họ khỏi nguy cơ mắc bệnh nặng và tử vong.
Với cá nhân, các biện pháp bảo vệ bổ sung cần thiết bao gồm sử dụng khẩu trang đúng cách, giữ khoảng cách an toàn, đảm bảo thông gió cho không gian trong nhà, tránh các đám đông và vệ sinh tay.
Với cấp quản lý, có nhiều biện pháp tổng hợp được các quốc gia lựa chọn. Nhiều nơi tăng cường xét nghiệm tầm soát biến thể Omicron.
Các nước cũng quay trở lại với các biện pháp hạn chế đi lại, hạn chế sự kiện đông người, đóng cửa hoặc giảm hoạt động của các dịch vụ không thiết yếu. Người lao động được khuyến khích làm việc trực tuyến, trường học chuyển sang dạy trực tuyến – ít nhất trong thời gian số ca nhiễm có nguy cơ tăng cao.
Theo Hãng tin Reuters, các thành phố nhộn nhịp ở Hà Lan hiện như vào giấc ngủ đông do từ tối 18-12 đến 14-1 theo lệnh của chính phủ, nhà hàng, tiệm cắt tóc, bảo tàng, các nơi công cộng phải đóng cửa.
Các cuộc gặp gỡ tại nhà cũng chỉ cho phép tối đa 2 khách, riêng đêm trước Giáng sinh, ngày Giáng sinh và các ngày trong năm mới được 4 khách.
Không mạnh tay như Hà Lan, Đan Mạch, Ireland và một số nước khác chọn giải pháp mềm hơn. Các cửa tiệm và nhà hàng giới hạn số người phục vụ cùng lúc và đóng cửa theo quy định về giờ giới nghiêm. Ở Đan Mạch là 23h, ở Ireland là 20h.
Hủy các hoạt động mừng năm mới
Với quan điểm vui chi một phút chốc mà hậu quả lâu dài, các sự kiện chào năm mới ở nhiều nước cũng bị hủy. Ngày 18-12, Văn phòng thị trưởng Paris thông báo chương trình bắn pháo hoa và hòa nhạc tại đại lộ nổi tiếng des Champs-Elysées đêm giao thừa sẽ không diễn ra.
Thủ tướng Pháp Jean Castex cũng yêu cầu các thị trưởng khác xem xét hủy bỏ kế hoạch tổ chức lễ đón năm mới trong đêm giao thừa.
Tại châu Á, Malaysia khá tiên phong trong việc ủng hộ quyết định này. Theo đó, quốc gia này chỉ cho phép đón Giáng sinh và năm mới theo nhóm nhỏ. Riêng các sự kiện mừng năm mới hoành tráng sẽ không được cấp phép.
Tại sao Mỹ không phát hiện được sớm các ca nhiễm biến thể Omicron?
Các nhà khoa học Nam Phi, rồi châu Âu, châu Á đều thông báo tìm thấy ca mắc biến thể Omicron, nhưng ở Mỹ, các nhà khoa học vẫn tiếp tục tìm kiếm.
Phân tích mẫu xét nghiệm COVID-19 tại phòng thí nghiệm ở Houston, Mỹ. Ảnh: Getty Images
Theo tờ New York Times, ông Taj Azarian, nhà dịch tễ gien tại Đại học Central Florida, nói: "Nếu chúng ta bắt đầu nhìn thấy một biến thể xuất hiện ở nhiều quốc gia khắp thế giới, thì trực giác của tôi thường là biến thể đó đã có ở Mỹ".
Ngày 1/12, giới chức Mỹ mới thông báo các nhà khoa học đã tìm thấy biến thể Omicron ở một bệnh nhân California vừa trở về từ Nam Phi. Tới lúc đó, Canada đã phát hiện được 6 ca, Anh tìm ra hơn chục ca.
Ngày 2/12, Mỹ lại tìm thấy thêm các ca nhiễm Omicron ở Minnesota, Colorado, New York và Hawaii, cộng với thêm một ca nữa ở California, cho thấy có nhiều ca mắc biến thể này nữa đang ở đâu đó nhưng chưa được phát hiện sớm.
Từ đầu đại dịch, các nhà khoa học đã giải trình tự vật liệu gien từ mẫu virus để phát hiện đột biến và xác định các biến thể cụ thể. Khi thực hiện việc này với quy mô lớn, giải trình tự gien cho phép các nhà nghiên cứu theo dõi virus biến đổi và lây lan ra sao.
Tại Mỹ, hình thức giám sát gien diện rộng này bắt đầu rất chậm chạp. Mặc dù Anh đã nhanh chóng khởi động chương trình giải trình tự gien tăng cường trong hệ thống y tế, nhưng nỗ lực này ở Mỹ bị hạn chế, mang tính tạm thời, chủ yếu dựa vào phòng thí nghiệm các trường đại học.
Ngay cả sau khi Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) khởi động hệ thống giải trình tự gien hồi tháng 5/2020, nỗ lực giải trình tự gien vẫn bị ảnh hưởng do hệ thống y tế manh mún, thiếu tiền và nhiều thách thức khác.
Hồi tháng 1, khi các ca mắc COVID-19 tăng vọt, Mỹ giải trình tự gien chưa đầy 3.000 mẫu/tuần, chưa bằng 1% số ca mắc được ghi nhận. Tỷ lệ mà chuyên gia khuyến cáo phải là ít nhất 5%.
Gần đây, Mỹ đã khá hơn trong giải trình tự gien virus với số lượng 80.000 mẫu/tuần, khoảng 14% tổng số mẫu dương tính.
Vấn đề ở đây là quy trình này mất thời gian, đặc biệt là khi làm với số lượng lớn. Quy trình giải trình tự gien của CDC thường mất 10 ngày mới hoàn thành từ khi nhận mẫu. Ở một số bang, thời gian trì hoãn còn lâu hơn, có khi mất tối thiểu 3-4 tuần.
Tuy nhiên, khi đã biết phải tìm kiếm biến thể Omicon, các nhà khoa học có thể đẩy nhanh quy trình bằng cách ưu tiên giải trình tự các mẫu nhiều khả năng là Omicron nhất.
Nhờ đó, ca mắc Omicron đầu tiên ở California đã được phát hiện nhanh khi bệnh nhân vừa về từ Nam Phi, dương tính ngày 29/11 và tới ngày 1/12, được xác định mắc biến thể Omicron.
Dù hệ thống giám sát đã tốt hơn nhưng vẫn có những điều cản trở các nhà khoa học phát hiện thêm nhiều ca mắc Omicron ở Mỹ.
Phân loại mẫu xét nghiệm COVID-19 để giải trình tự gien tại Đại học Duke. Ảnh: Getty Images
Ông Massimo Caputi, nhà virus học phân tử tại khoa y Đại học Florida Atlantic, cho biết một số bang đang tụt lại phía sau. Trong 90 ngày qua, Vermont giải trình tự và chia sẻ 30% ca mắc COVID-19, Massachusetts làm được 20%, còn Kentucky, Pennsylvania, Ohio, South Carolina, Alabama và Oklahoma mới làm được chưa đầy 3%.
Ngoài ra, các nhà khoa học chỉ giải trình tự gien của các ca bệnh đã được phát hiện, còn những ca mắc chưa được xét nghiệm thì nằm ngoài tầm giám sát.
Tiến sĩ Eric Topol, Giám đốc Viện Tịnh tiến Nghiên cứu Scripps ở California cho biết: "Xét nghiệm là điểm yếu nhất trong phản ứng với đại dịch của Mỹ".
Mặc dù xét nghiệm đã có nhiều tiến bộ so với hồi đầu đại dịch nhưng vẫn không đồng đều. Xét nghiệm chậm khiến quá trình giám sát gien gặp khó khăn.
Hơn nữa, khi bộ xét nghiệm nhanh tại nhà càng phổ biến thì gien virus trong các mẫu bệnh phẩm tự lấy tại nhà sẽ không được giải trình tự gien ở phòng thí nghiệm. Do đó, xuất hiện các điểm mù trong hệ thống giám sát biến thể mới.
Cũng có khả năng bệnh nhân có triệu chứng nhẹ, không xét nghiệm và không được giám sát gien. Ngoài ra, còn có khả năng Omicron chưa lây lan mạnh ở Mỹ cho tới gần đây.
Mặc dù chưa rõ Omicron xuất hiện đầu tiên tại đây, nhưng các ổ dịch đầu tiên được phát hiện ở Nam Phi, từ đó lây lan rộng ra.
WHO: Châu Á-Thái Bình Dương cần chủ động đối phó Omicron Ngày 3-12, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) kêu gọi các quốc gia châu Á-Thái Bình Dương tăng cường năng lực chăm sóc y tế và tiêm vắc xin đầy đủ cho người dân. Ông Takeshi Kasai, giám đốc WHO khu vực tây Thái Bình Dương, cảnh báo việc cần chuẩn bị đối phó với những biến thể có khả năng lây...