Ở nơi nhiều người Mường nhất Thủ đô

“Trước, gia đình nào có người ốm phải làm cáng, 5 – 6 người thay nhau công kênh xuống bệnh viện huyện cũng mất nửa ngày trời. Bây giờ, đường liên xã, liên thôn đã được nhựa hóa, bêtông hóa, mất chưa đầy một giờ đồng hồ… Bà con chúng tôi mừng lắm, cứ ngỡ đó là giấc mơ”.

Đó chỉ là một trong những “tình tiết” rất nhỏ mà chúng tôi ghi nhận được khi về Tiến Xuân, Yên Trung – hai xã trước kia thuộc huyện Lương Sơn (Hòa Bình) sau đó sáp nhập về Hà Nội. Đó cũng là “thủ phủ” nhiều công dân Thủ đô là đồng bào dân tộc người Mường nhất.

“Lột xác!”

Tiến Xuân, Yên Trung, Yên Bình là ba xã phía Nam của huyện Lương Sơn (tỉnh Hòa Bình) được sáp nhập về Hà Nội từ năm 2008 theo chủ trương mở rộng địa giới hành chính Thủ đô. Thấm thoát đã nửa thập kỷ trôi đi, thế nhưng, những đổi thay tại ba xã vùng núi nghèo gần như nhất huyện Lương Sơn thuở ấy, chính những người dân bản địa cũng không khỏi ngỡ ngàng.

“Cắt” từ biển giao thông “Yên Bài 9km” trên Đại lộ Thăng Long chừng 3km, trung tâm hành chính xã Tiến Xuân khang trang đã hiện ra trước mắt. Cánh đồng vụ chiêm xuân của xã đang sắp vào đòng, xanh bời bời. Sóng lúa dào dạt xô nhau tưởng như không có điểm dừng.

Trực cơ quan là ông Bùi Văn Sơn – dân tộc Mường, Phó Chủ tịch xã Tiến Xuân. Cấp trưởng của ông đang đi nghỉ mát cùng với đoàn cán bộ các xã do huyện Thạch Thất tổ chức.

Tiến Xuân có 18 thôn, bản, đồng bào dân tộc Mường chiếm gần 70%. Kinh tế chính của xã là nông nghiệp, trồng rừng, 100% bà con không có nghề phụ. Trước khi “về Thủ đô” thu nhập theo đầu người của bà con tròm trèm 8 triệu đồng/người/năm. Sau 5 năm, cũng vẫn đất ấy, người ấy, con số này được nâng lên 14 triệu/người/năm, chỉ tiêu phấn đấu trong năm tới sẽ nâng lên con số 16 triệu.

“So với GDP theo đầu người của Hà Nội, chúng tôi mới bằng hơn 50%, nhưng so với các “xã bạn” ngày trước cũng trực thuộc huyện Lương Sơn thì xã chúng tôi đã “chạy marathon” quá nhanh. Năng suất lúa trước kia chưa bao giờ vượt quá 50 tạ/sào, bây giờ là hơn 60 tạ rồi. Không còn hộ nào thiếu ăn mùa giáp hạt, không còn nhà tạm, nhà dột. Cả xã còn 5,8% hộ nghèo vì “chuẩn nghèo” của Hà Nội ở mức cao nên chưa hết… Nói chung, đời sống người dân nâng cao rõ rệt!” – Phó Chủ tịch xã Tiến Xuân phấn chấn. Câu chuyện của ông Sơn có rất nhiều con số, nhưng tựu trung, tất cả những con số ấy nó đang phản ánh một bức tranh sáng sủa của xã miền núi vùng sâu, vùng xa sau 5 năm về Hà Nội: Giao thông, thủy lợi, điện đường trường trạm; áp dụng khoa học kỹ thuật tiến bộ, cây trồng, vật nuôi… trong phát triển kinh tế hộ gia đình đã làm thay da đổi thịt đời sống bà con nơi đây như một phép màu.

Ông Bùi Văn Sơn

“Ngày xưa, bà con mùa giáp hạt thiếu ăn, nhiều nhà phải bán cả bộ cồng chiêng – tài sản của cha ông để lại cho để lấy tiền mua gạo. Giờ, cái đói bị đuổi đi rồi, cả xã thôn nào cũng xây dựng được đội văn nghệ, có 6 đội cồng chiêng, phòng trào văn nghệ, thể dục quần chúng được đẩy mạnh… Chúng tôi nghiệm được một điều, kinh tế phát triển, đồng bào Mường chúng tôi càng giữ được bản sắc”.

Trong hồi ức của ông Sơn, độ trước khi chưa có đường nhựa, đường bê tông dẫn đến từng thôn, từng hộ gia đình, nhà nào có người ốm 5 – 6 người phải thay nhau cáng người bệnh ra bệnh viện huyện. Cả đi cả về mất hai ngày trời. “Có khi đến bệnh viện, người bệnh thêm ốm vì quãng đường vất vả. Giờ, trạm y tế xã khang trang có bác sỹ, y tá, trang thiết bị hiện đại… đủ để chăm sóc bà con những bệnh thông thường. Những ca khó, trước khi chuyển lên tuyến trên, cán bộ y tế xã cũng đã đảm bảo công tác chăm sóc ban đầu.

Ông Bùi Văn Sơn – “Ngày trước, khi còn “ở Hòa Bình”, chỉ tiêu ngân sách, các khoản đầu tư… về địa phương căn cứ theo thực tế của tỉnh, dù mỗi địa phương một khác, nhưng quả thật, về Hà Nội bà con được hưởng lợi rất nhiều. Ngay như công tác văn hóa, một năm chi cho văn hóa – thể dục thể thao là 150 triệu, cao gấp 6 lần so với khi còn ở Hòa Bình”.

Đầu năm 2013, hệ thống loa truyền thanh đã được “phủ kín” 18 thôn bản trong toàn xã. “Cán bộ xã không phải đến tận từng thôn, từng nhà để tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng nữa. Phát thanh viên phụ trách ngày ba lần đọc loa cho bà con nghe, từ chuyện giáo dục dân số, KHHGĐ, chuyện xuống giống, gieo mạ, đổ nước, cày ải; chuyện đăng ký lịch cày bừa bằng máy để giải phóng sức lao động… đến chuyện có đoàn văn nghệ từ Thủ đô xuống biểu diễn cho bà con xem… Ở Thủ đô, ở các xã đồng bằng, nhiều khi người ta nghĩ cái loa làm phiền người dân, nhưng ở các xã miền núi như chúng tôi, đó là cả niềm mơ ước” – ông cán bộ xã người bản địa chân thật.

Về Thủ đô, điện về sau hai tháng

Cũng giống như Tiến Xuân, Yên Bình, Yên Trung là hai xã sáp nhập về Hà Nội cùng thời điểm, thuộc địa giới hành chính của huyện Thạch Thất. Yên Trung cách trung tâm xã Tiến Xuân 14km nhưng con đường nhựa phẳng lỳ rộng chừng hơn 7m khiến người dân hai xã đi đến nhà nhau chỉ mất chưa đầy nửa giờ đồng hồ.

Ông Hoàng Phương – Chủ tịch xã Yên Trung, người có thâm niên hơn 30 năm làm công tác quản lý tại địa phương chia sẻ thành thật: “Ban đầu, khi nghe thông tin sáp nhập về Hà Nội, chính những người làm công tác quản lý như chúng tôi cũng không khỏi băn khoăn, lo lắng: Về Thủ đô là một đơn vị hành chính mới, cách làm mới, không biết mình có đáp ứng được hay không? Bà con xã miền núi sâu xa như chúng tôi chỉ biết làm nông nghiệp, trồng rừng theo tập quán, phụ thuộc vào tự nhiên, ít va chạm với khoa học kỹ thuật, liệu có thích ứng được cung cách sản xuất mới hay không… Nhưng, những băn khoăn, lo lắng ấy rồi cũng mau qua đi…

Theo ông Chủ tịch xã: Tác phong làm việc của cán bộ xã cũng mau chóng phải thay đổi. “Công việc nhiều hơn, sát sao hơn, kỹ lưỡng hơn, thường xuyên “bị” kiểm tra hơn… Ngay như làm báo cáo, trước còn ở đơn vị hành chính huyện Lương Sơn, chúng tôi có thói quen viết báo cáo dài, nhiều chữ, ít số liệu. Giờ, báo cáo ít chữ hơn nhưng số liệu nhiều hơn… Ngay như cán bộ xã phải đi sớm về muộn, nếu gia đình có việc phải báo cáo để có cán bộ khác làm giúp phần việc của mình”.

Thời điểm Yên Trung “về Hà Nội”, hai thôn Hội, thôn Hương – thôn 135 của xã “lưu cữu” ở tình trạng nhiều năm không có điện. Thế nhưng, chỉ hai tháng sau, tháng 10/2008, đường dây điện được kéo về tận đầu cổng của 130 hộ dân. Lần đầu tiên thôn Hội, thôn Hương xóa được tình trạng “trắng điện”.

Có điện, đời sống người dân thay đổi bắt đầu từ trong nhận thức: Bà con được nghe những cái mới, cái tiến bộ… nên cái đầu nó cũng sáng ra nhiều. Hệ thống mương bai, đường giao thông thôn, bản được đầu tư xây dựng khang trang, dắt đàn bò đi thả trong đồi, vác cái cày, cái bừa ra ruộng… cũng đỡ vất vả…

Hạ tầng xã hội được đầu tư cải tạo, các lĩnh vực y tế, văn hóa, giáo dục… cũng được nâng cao rõ rệt ở xã vùng sâu Yên Trung.

Lấy thời điểm năm 2008 làm “cột mốc” để so sánh sự đi lên về kinh tế – xã hội của các xã Tiến Xuân, Yên Bình, Yên Trung, chính những người dân nơi đây cũng chưa hết bàng hoàng như một giấc mơ.

“Có thể, về lâu về dài chúng tôi cũng sẽ có những đổi thay nhất định về kinh tế, xã hội, hạ tầng… Tuy nhiên, không thể phủ nhận những “lợi thế” khi về Thủ đô, thời gian phát triển kinh tế, xã hội của địa phương chúng tôi được rút ngắn đi rất nhiều, mà sớm được chừng nào thì bà con được hưởng hạnh phúc sớm chừng ấy!” – bà Bùi Thị Êm, người dân xã Yên Trung phấn chấn.

Theo Linh Di (Giaothongvantai.com.vn)