Nước Mê Kông thấp đáng quan ngại vì thủy điện Trung Quốc

Giữ nước tại các thủy điện thượng nguồn, Trung Quốc không chia sẻ dữ liệu thủy văn khiến hạ nguồn lao đao vì nước sông Mê Kông thấp kỷ lục.

Reuters dẫn thông cáo của ủy ban liên chính phủ sông Mê Kông (MRC) hôm 12/2 cho biết, đoạn sông Mê Kông chảy dọc theo biên giới Thái Lan – Lào đang chuyển màu xanh thay vì màu nâu đỏ phù sa vốn có. Đây là dấu hiệu cho thấy nước xuống thấp và ít phù sa.

Đoạn sông Mê Kông trên biên giới Lào – Thái Lan nhìn từ hướng Thái Lan. Ảnh: Reuters

Ủy ban này cho hay tình trạng trên một phần là do Trung Quốc khống chế lượng nước chảy khỏi đập Cảnh Hồng ở tỉnh Vân Nam.

Giám đốc Winai Wongpimool của Bộ phận Hỗ trợ Kỹ thuật Ban Thư ký MRC cho hay: “Đã xảy ra tình trạng nước dâng lên và hạ thấp đột ngột ở đoạn dưới đập Cảnh Hồng và kéo dài đến Vientiane (Lào).”

Tình trạng biến động như thế ảnh hưởng đến hoạt động di chuyển của cá, nông nghiệp và giao thông của gần 70 triệu con người ở khu vực hạ nguồn sông Mê Kông, đe dọa sinh kế và an ninh lương thực.

Quan chức MRC tiếp tục kêu gọi Trung Quốc và các nước ở hạ vùng chia sẻ kế hoạch xả nước cũng như các biện pháp khác cho quản lý rủi ro một cách hiệu quả nhất.

MRC cho hay có thể hy vọng khôi phục tình trạng con sông như bình thường nếu Trung Quốc xả hồ chứa nước của các con đập ở thượng nguồn.

Không chỉ ghi nhận tình trạng nước sông trên một đoạn của Mê Kông mà công cụ Theo dõi đập trên sông Mê Kông (MDM) do Mỹ tài trợ cũng xác nhận đã xảy ra tình trạng dao động hằng ngày về khối lượng nước xả từ đập Cảnh Hồng trong tháng 2.
Trung Quốc hồi năm ngoái cam kết chia sẻ dữ liệu về các con đập với các nước thành viên MRC, bao gồm Lào, Thái Lan, Campuchia, Việt Nam. Tuy nhiên, vào đầu tháng 1, Bắc Kinh giữ yên lặng về việc giữ nước ở hồ chứa của đập thủy điện Cảnh Hồng, cho đến khi MDM có thông báo.

Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động mạnh mẽ nhất của việc nguồn nước sông Mê Kông bị giảm đi đáng kể do việc trữ nước ở các thủy điện trên thượng nguồn tại Trung Quốc. Hạn trên sông và xâm nhập mặn đã khiến tình hình tại ĐBSCL thêm khốc liệt.

Số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy, xâm nhập mặn đã ảnh hưởng trực tiếp đến 10/13 tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Hạn Đối với vụ đông xuân 2019 – 2020, diện tích lúa bị ảnh hưởng khoảng 41.900 ha/1.541.000 ha tổng diện tích gieo trồng toàn vùng (chiếm tỷ lệ 2,7%).

Riêng diện tích cây ăn quả bị ảnh hưởng do khô hạn, xâm nhập mặn khoảng 6.650 ha. Trong đó, thiệt hại mất trắng khoảng 355 ha. Ngoài ra, hạn, mặn còn khiến khoảng 96.000 hộ gia đình bị thiếu nước sinh hoạt, các con kênh khô cạn khiến nền đất ven bờ bị ảnh hưởng gây ra hiện tượng sụt lún nghiêm trọng.

Tổng cục Phòng, Chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) dự báo, mùa khô 2020-2021, xâm nhập mặn gay gắt nhất có thể xảy ra ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) từ ngày 9-15/2, trùng với dịp Tết Nguyên đán, có thể dẫn đến thiếu nước ngọt.

Dự báo năm 2021 hạn hán và xâm nhập mặn có thể xảy ra gay gắt.

Ông Vũ Đức Long – Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, hiện dòng chảy thượng nguồn về ĐBSCL suy giảm, xâm nhập mặn ở ĐBSCL có xu thế gia tăng trong tháng 2/2021.

Mực nước các sông ở các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị, Ninh Thuận, Bình Thuận có thể thấp hơn cùng kỳ năm trước 20-50%. Nguy cơ thiếu nước và hạn hán có khả năng xảy ra ở các tỉnh Nghệ An, Ninh Thuận, Bình Thuận và các tỉnh Tây Nguyên từ tháng 3 đến tháng 4, sau đó lan ra các tỉnh miền Trung khác.

Ủy ban Sông Mê Kông quốc tế cũng cho biết tổng lượng dòng chảy trong tháng 2 từ thượng nguồn sông Mê Kông ở Campuchia đến vùng đồng bằng sẽ ít hơn từ 5-15% lượng trung bình và từ tháng 3 đến tháng 5, dòng chảy sẽ đạt lượng trung bình.