Núi lửa ngầm ở Nam Cực kích hoạt loạt 85.000 trận động đất

Một ngọn núi lửa dưới nước đã lâu không hoạt động gần Nam Cực nay chợt thức giấc, gây ra một loạt 85.000 trận động đất.

Ảnh minh họa: Getty Images

Theo trang livescience.com, loạt trận động đất bắt đầu vào tháng 8/2020 và giảm dần vào tháng 11 năm đó. Đây là hoạt động động đất mạnh nhất từng được ghi nhận trong khu vực. Nghiên cứu mới phát hiện ra rằng các trận động đất có thể là do một “ngón tay” magma nóng chọc vào lớp vỏ.

Đồng tác giả nghiên cứu Simone Cesca, nhà địa chấn học tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Địa chất Đức GFZ ở Potsdam, nói với Live Science: “Đã có những vụ xâm nhập tương tự ở những nơi khác trên Trái đất, nhưng đây là lần đầu tiên chúng tôi quan sát thấy ở đó”. Ông Cesca nói chứng kiến hiện tượng này là điều may mắn.

Loạt trận động đất xảy ra xung quanh núi ngầm Orca, một ngọn núi lửa không hoạt động cao 900 mét, trồi lên từ đáy biển ở eo biển Bransfield – một lối đi hẹp giữa quần đảo Nam Shetland và mũi tây bắc của Nam Cực. Trong khu vực này, mảng kiến ​​tạo Phoenix đang chìm xuống bên dưới mảng lục địa Nam Cực, tạo ra một mạng lưới các đới đứt gãy, kéo giãn một số phần của vỏ Trái đất và mở ra các vết nứt ở những nơi khác.

Các nhà khoa học tại các trạm nghiên cứu trên Đảo King George, một trong những đảo thuộc quần đảo Nam Shetland, là những người đầu tiên cảm nhận được tiếng động của những trận động đất nhỏ. Tin tức nhanh chóng được gửi lại cho ông Cesca và các đồng nghiệp trên khắp thế giới. Một số người trong số họ đang cộng tác trong các dự án riêng với các nhà nghiên cứu trên đảo này.

Nhóm nghiên cứu muốn hiểu chuyện gì đang xảy ra, nhưng Đảo King George ở xa, chỉ có hai trạm địa chấn gần đó. Vì vậy, các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ các trạm địa chấn đó, cũng như dữ liệu từ hai trạm mặt đất của hệ thống định vị vệ tinh toàn cầu, để đo dịch chuyển mặt đất. Họ cũng xem xét dữ liệu từ các trạm địa chấn xa hơn và từ các vệ tinh quay quanh Trái đất sử dụng radar để đo sự dịch chuyển ở mặt đất.

Các trạm gần đó khá đơn giản, nhưng có thể phát hiện tốt những trận động đất nhỏ nhất. Trong khi đó, các trạm ở xa hơn sử dụng thiết bị phức tạp hơn và do đó có thể vẽ một bức tranh chi tiết hơn về các trận động đất lớn hơn. Khi ghép những dữ liệu này lại với nhau, nhóm nghiên cứu đã có thể tạo ra một bức tranh về địa chất ngầm gây ra loạt trận động đất lớn này.

Hai trận động đất lớn nhất trong chuỗi là trận động đất độ lớn 5,9 vào tháng 10/2020 và trận động đất độ lớn 6,0 vào tháng 11/2020. Sau trận động đất tháng 11/2020, hoạt động địa chấn suy yếu dần. Nghiên cứu cho thấy các trận động đất dường như đã dịch chuyển mặt đất trên Đảo King George khoảng 11 cm. Chỉ 4% quá trình dịch chuyển đó có thể là do động đất trực tiếp gây ra. Các nhà khoa học nghi rằng sự di chuyển của magma vào lớp vỏ phần lớn là nguyên nhân dẫn đến mặt đất chuyển dịch mạnh mẽ.

Ông Cesca nói: “Điều chúng tôi nghĩ là trận động đất có độ lớn 6 bằng cách nào đó đã tạo ra một số vết đứt gãy và làm giảm áp lực của đê macma”.

Ông Cesca cho biết thêm rằng nếu có một vụ phun trào dưới nước ở núi ngầm Orca, nó có khả năng xảy ra vào thời điểm đó. Nhưng cho đến nay, không có bằng chứng trực tiếp về vụ phun trào.