NSƯT Thanh Quý phiêu lưu trong từng vai diễn

NSƯT Thanh Quý tâm sự chị luôn thích được biến hóa trong các vai diễn bởi mỗi một dạng nhân vật là một cuộc phiêu lưu của người diễn viên.

BƯỚC CHÂN VÀO TRƯỜNG ĐIỆN ẢNH LÀ NGHỀ CHỌN MÌNH

NSƯT Thanh Quý tên thật là Vũ Thị Quý, sinh năm 1958 tại làng Yên Thái (nay thuộc phố Thụy Khê, quận Tây Hồ, Hà Nội), trong một gia đình có 8 anh chị em. Thuở nhỏ, chị mê đọc sách, nhất là những câu chuyện về phiêu lưu nên có ước mơ trở thành nhà địa chất để ngao du đây đó. Nhưng cuối cùng, bà lại lựa chọn đi theo nghệ thuật – một con đường mà lúc ấy chị không thể hình dung ra được nó sẽ như thế nào.

Nhớ lại ngày trẻ, khi mới 15 tuổ.i, NSƯT Thanh Quý tình cờ được đạo diễn Lê Đăng Thực gợi ý đi thi tuyển diễn viên điện ảnh tại trường Trung học Điện ảnh Việt Nam. Vào phòng thi, chị được yêu cầu diễn tiểu phẩm nhưng với NSƯT Thanh Quý khi ấy, chị chẳng biết tiểu phẩm là gì. Rồi chị lại được yêu cầu hát nhưng cũng chỉ hát vài câu là quên lời, sau đó chạy thẳng về nhà.

“Đến một ngày, giữa trưa nắng gay gắt, đạo diễn Lê Đăng Thực vào nói chuyện, đả thông tư tưởng rồi vẽ ra nhiều viễn cảnh. Sau đấy, chú có lên nhà vài lần và cho địa chỉ để tôi xuống nhà chú chơi. Chú đưa tôi đến hãng phim truyện, đến kịch đoàn điện ảnh, đó là lần đầu tiên tôi thấy các diễn viên ngoài đời thực, cảm thấy lạ lắm và xúc động. Dần dần, nhờ chú Lê Đăng Thực, tôi được tiếp xúc, gần gũi với điện ảnh, được chú cho đi xem phim, giải thích mọi thứ nên cũng thấy thích điện ảnh. Tôi nói với mẹ thì mẹ bảo: Thôi nhà đông con quá thì đi cho nhà trường nuôi đỡ, rồi sau này có công ăn việc làm. Ngày xưa, chuyện công ăn việc làm là cả một vấn đề nên được Nhà nước lo cho là mừng lắm. Thế là tôi đi thi” – NSƯT Thanh Quý nhớ lại.

Nhan sắc thời trẻ của NSƯT Thanh Quý

Cơ duyên đến với điện ảnh của NSƯT Thanh Quý là thế. Ngày thi vào trường điện ảnh, NSƯT Thanh Quý vẫn còn rất trẻ. Chị kể khi ấy chị cảm thấy rất vui khi lần đầu tiên được sống cuộc sống tập thể. Lúc bấy giờ, chị mới biết thế nào là tập kịch, thế nào là âm nhạc, thế nào là múa… Với nữ nghệ sĩ khi ấy, cuộc sống trong trường điện ảnh rất sinh động và rất vui.

Ngày đó, NSƯT Thanh Quý là người trẻ và xinh đẹp nhất lớp. Chị được các bạn học nhận xét luôn luôn là một người sống rất chân thành, hết lòng vì bạn và thẳng thắn, luôn nhường nhịn để bạn vui, để mọi thứ được tròn trịa. Ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, Thanh Quý đã có vai diễn đầu tiên trong phim Hai bà mẹ. Nhớ lại khi ấy, chị cảm thấy bỡ ngỡ và run, hai hàm răng cứ va vào nhau lập cập bởi chỉ nghe thấy tiếng máy quay thôi là đã thấy sợ.

“Khi bước chân vào trường điện ảnh, với tôi không phải là sự chọn lựa mà là nghề chọn mình. Nếu là ước muốn từ lâu thì còn đỡ bỡ ngỡ. Học trong trường thấy mọi người diễn rất giỏi còn mình cứ lơ ngơ nên tôi luôn tự nhắc bản thân cố lên” – NSƯT Thanh Quý tâm sự.

DIỄN MÀ NHƯ KHÔNG DIỄN, BIẾN HÓA TINH TẾ TRONG TỪNG DẠNG VAI

Lớp diễn viên điện ảnh khóa 2 trường Trung cấp Điện ảnh Việt Nam đã thu hút nhiều tên tuổ.i theo học. Cùng với nghệ sĩ Thanh Quý, còn có các nghệ sĩ khác như: Minh Châu, Diệu Thuần, Phương Thanh, Ngọc Thu, Bùi Bài Bình, Bùi Cường, Đào Bá Sơn, Vũ Đình Thân. Thanh Quý tuy trẻ tuổ.i nhất lớp nhưng với nhan sắc trời ban đã được giao nhiều vai diễn ngay khi còn đi học. Sau khi tốt nghiệp, họ đều về đầu quân cho Hãng Phim truyện Việt Nam. Nghệ sĩ Thanh Quý cũng là nữ diễn viên có nhiều vai diễn nhất trong thời kỳ ấy.

Từ năm 1976 – 1992, năm nào, chị cũng có một vai diễn trên màn ảnh rộng. Những bộ phim ghi lại dấu ấn, tên tuổ.i nghệ sĩ Thanh Quý có thể kể đến như: Chuyến xe bão táp, Những người đã gặp, Không có đường chân trời, Tình yêu và khoảng cách, Phút 89, Người đàn bà bị săn đuổi, Cây xương rồng trên cát…

Từng đóng chung với NSƯT Thanh Quý trong 3 bộ phim thời kỳ đó – Chuyến xe bão táp, Những người đã gặp và Ngõ hẹp, NSƯT Vũ Đình Thân nhận xét bạn diễn của mình là một diễn viên rất giỏi và đa năng, đóng được rất nhiều loại vai, vai nào ra vai đó.

“Chúng tôi học về điện ảnh nên tính chân thực và sự giản dị trong diễn xuất là yếu tố hàng đầu. Quý là người điển hình về điều này. Sự tinh tế và tiết chế trong diễn xuất của chị mang đến cảm xúc rất nhiều cho khán giả. Tôi còn nhớ khi đóng phim Ngõ hẹp, tôi với Thanh Quý đóng một trường đoạn hết một hộp phim 120m. Diễn cảnh đó phải nói là thót tim. 120m mà bị vấp hoặc làm sao đó thì cả một hộp phim ‘ăn đòn’ đủ. Kỹ thuật làm phim thời đó khó khăn, tạo cho chúng tôi sức ép lớn” – NSƯT Vũ Đình Thân kể lại kỷ niệm diễn chung cùng NSƯT Thanh Quý.

Là bạn học 4 năm trong lớp diễn viên điện ảnh và cũng cơ hội đóng 2 phim với NSƯT Thanh Quý, NSƯT Nguyễn Đăng Khoa cảm nhận được tinh thần làm việc của NSƯT Thanh Quý là hết mình. Những đóng góp cho nghệ thuật của nghệ sĩ Thanh Quý ai nấy đều rất trân trọng.

Nhận xét về NSƯT Thanh Quý, NSƯT Thanh Tú khen ngợi: “Đây là một trong những nghệ sĩ điện ảnh Việt Nam tôi thích nhất vì diễn mà như không diễn. Bộc lộ được nội lực, nội tâm ra bên ngoài mới là khó. Cái đó mới là một nghệ sĩ biết diễn, có nghề”.

Bất cứ dạng vai nào, NSƯT Thanh Quý cũng có thể diễn như không diễn

Ghi dấu ấn với nhiều dạng vai trên phim truyền hình những năm gần đây như: Hôn nhân trong ngõ hẹp, Người phán xử, Cả một đời ân oán, Nàng dâu order, Hoa hồng trên ngực trái, Thương ngày nắng về, NSƯT Thanh Quý biến hóa rất “ngọt” trong từng vai diễn. Đạo diễn – NSƯT Vũ Trường Khoa bày tỏ sự nể phục với nữ nghệ sĩ trong cả 3 bộ phim anh được cộng tác cùng: “Tôi rất may mắn thời gian vừa rồi được hợp tác với chị trong rất nhiều phim, như: Cả một đời ân oán, Hôn nhân trong ngõ hẹp, Hoa hồng trên ngực trái. Tôi rất nể phục chị. Mỗi bộ phim là một nhân vật khác nhau, mỗi nhân vật lại có một tính cách, lý lịch, hoàn cảnh khác nhau, bản thân chị Thanh Quý đã thể hiện rất rõ từng nhân vật đó”.

Quả đúng như vậy, trong Cả một đời ân oán, NSƯT Thanh Quý hóa thân thành một bà mẹ ghê gớm, vụ lợi và thiên vị trong đối xử với con cái. Theo nhận xét của đạo diễn – NSƯT Vũ Trường Khoa, nhân vật bà Hảo – mẹ của Dung (Hồng Diễm) – với những khiếm khuyết như vậy đã được NSƯT Thanh Quý thể hiện một cách rất chân thực. Đạo diễn Vũ Trường Khoa cũng thấy khá bất ngờ trong những phân cảnh NSƯT Thanh Quý thể hiện sự ghê gớm của bà Hảo.

Ở bộ phim Hôn nhân trong ngõ hẹp, vai diễn của NSƯT Thanh Quý lại thay đổi hoàn toàn – đó là một người phụ nữ vì gia đình, tần tảo, chiều chồng, thương con, có sự sắc sảo của một người chủ trong gia đình, biết cân bằng mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình để làm sao cuộc sống của tất cả mọi người trong đại gia đình đó êm ấm, hạnh phúc nhất. Sang đến Hoa hồng trên ngực trái, dù NSƯT Thanh Quý không phải là tuyến nhân vật chính nhưng bản thân chị đã tạo nên ấn tượng rất mạnh với khán giả khi vào vai một người phụ nữ lớn tuổ.i rất yêu thương chồng con nhưng chính vì quá yêu thương nên trở thành một người ích kỷ và thậm chí trở thành một người cay nghiệt.

Hình ảnh mẹ chồng cay nghiệt của NSƯT Thanh Quý trong bộ phim “Hoa hồng trên ngực trái” từng khiến khán giả run sợ

“Kịch bản chỉ chung chung nhưng khi chị Thanh Quý thể hiện ghen tuông với con dâu vừa sống động vừa tạo nên ấn tượng rất mạnh. Tôi cho rằng một người đàn bà ghen được với cả con dâu mình thì nhân vật đó ở ngoài đời chắc là rất hiếm. Chị ấy thể hiện được một cái gần như không có thật ở ngoài đời nhưng lại tạo nên sức thuyết phục rất lớn để người ta ấn tượng rất mạnh về một người phụ nữ rất đặc biệt như thế. Đấy chính là những điều tôi thấy rằng sức sáng tạo, tư duy và thái độ làm việc của một người nghệ sĩ thể hiện ra bởi từng nhân vật mà chị Thanh Quý đã thể hiện. Tôi rất ấn tượng và cảm ơn chị Thanh Quý đã dồn hết sức cho một vai diễn như thế” – đạo diễn Vũ Trường Khoa nể phục tài năng của NSƯT Thanh Quý.

Mỗi lần làm việc với chị Quý tôi đều cảm thấy rất thú vị. Có những lúc chị ấy phải thể hiện một người đàn bà ghê gớm, nanh nọc, đầy sự ác tâm đối với con dâu của mình. Khi tôi nhìn cách diễn của chị Quý, nhiều lúc tưởng rằng chị ý bị điên thật khi diễn cảnh vừa la hét vừa đán.h co.n dâu.

Đạo diễn, NSƯT Vũ Trường Khoa

Mới đây nhất, NSƯT Thanh Quý tiếp tục ghi điểm với khán giả khi đảm nhận vai bà Nga béo trong Thương ngày nắng về. Nhiều khán giả nhận xét vai diễn này nếu không dành cho NSƯT Thanh Quý thì sẽ không là một ai khác. Ngay cả chính các diễn viên trẻ được đóng chung với NSƯT Thanh Quý cũng phải bất ngờ và kính nể năng lực diễn mà như không diễn của nữ nghệ sĩ.

“Chàng rể” Đình Tú dù không có nhiều cảnh quay cảm xúc với NSƯT Thanh Quý nhưng khi xem NSƯT Thanh Quý diễn, cũng như lúc xem các tập phim phát sóng, cũng cảm thấy dường như bà Nga chính là NSƯT Thanh Quý ngoài đời thực, diễn mà như không diễn. “Con gái” Huyền Lizzie cũng dành tới “mẹ” Thanh Quý sự ngưỡng mộ khi “sức diễn của mẹ vô cùng lớn đến vậy”.

“Mỗi khi Huyền được diễn với u Quý đều cảm thấy mình được nâng lên rất nhiều. Không hiểu sao u diễn rất đời, luôn luôn tạo được cảm xúc cho các bạn diễn của mình. Mỗi lần diễn với u, Huyền luôn cảm thấy cảm xúc đong đầy nhất. Chính vì thế, đối với Huyền, bây giờ u là một tượng đài diễn xuất. Lúc nào Huyền cũng mong muốn sẽ có cơ hội được quay lại làm việc tiếp với u Thanh Quý. Cảm giác trên phim trường cũng như ở ngoài đời u lúc nào cũng gần gũi, quan tâm đến tất cả mọi người” – Huyền Lizzie tâm sự.

Diễn xuất đỉnh cao của NSƯT Thanh Quý trong “Thương ngày nắng về” nhận được nhiều lời khen ngợi của khán giả – quá đời, quá thật và quá gần gũi

Đóng nhiều dạng vai là thế nhưng người nghệ sĩ tài năng vẫn có một ước muốn được một lần vào vai những người bán hàng gánh gánh gồng gồng, đi sớm về khuya. “Nhiều khi đi ra ngoài chợ, nhìn những bà, những chị, những cô ngồi bán, gánh gánh gồng gồng, đi sớm về khuya, tôi rất thích được đóng những vai diễn như thế. Tôi luôn luôn thích được biến hóa trong các vai diễn, không muốn định hình trong một vai diễn nào cả. Mỗi một dạng nhân vật là một cuộc phiêu lưu cho người diễn viên” – NSƯT Thanh Quý bày tỏ.

Mỗi một dạng nhân vật là một cuộc phiêu lưu cho người diễn viên

NSƯT Thanh Quý

LUÔN ĐẶT CẢM XÚC LÊN TRÊN HẾT

Trong suốt những năm tháng hoạt động nghệ thuật, gia tài vai diễn của NSƯT Thanh Quý có tới khoảng 20 bộ phim nhựa và gần 40 bộ phim truyền hình. Vai diễn nào cũng được nữ nghệ sĩ chăm chút. Khi về hưu, chị vẫn dành thời gian tham gia những dự án phim truyền hình để thời gian không trôi qua một cách vô ích, để đầu óc được hoạt động, không bị trì trệ. Với NSƯT Thanh Quý, chị luôn đặt cảm xúc trên hết mọi thứ. Đó chính là bí quyết khiến cho vai diễn nào của nghệ sĩ Thanh Quý cũng để lại ấn tượng cho khán giả.

“Nghĩ cho cùng khi về hưu rồi thì lửa ít đi nên có việc thì mình cứ làm. Thời gian không bị trôi qua một cách vô ích. Mình đi làm để đầu óc được hoạt động, không bị trì trệ. Khi nhận một vai diễn, bao giờ cũng phải xem nhân vật đấy như thế nào, nắm được tinh thần, cốt cách của nhân vật, những mối quan hệ, những bước thăng trầm của nhân vật. Khi chưa quay, mình nghĩ sẽ xử lý tình huống thế này thế nọ nhưng tôi luôn thiên về cảm xúc của nhân vật. Khi đã nắm chắc về nhân vật thì cảm xúc sẽ đưa đẩy sao cho đúng với hoàn cảnh. Tôi đề cao tính tưởng tượng về nhân vật, tức là mỗi người diễn viên sẽ tưởng tượng về nhân vật của mình theo cách riêng. Tôi cũng làm như vậy và để cảm xúc của nhân vật dẫn dắt mình đi” – NSƯT Thanh Quý tiết lộ bí quyết giúp chị diễn nhân vật nào ra nhân vật ấy.

Nếu trong phim, NSƯT Thanh Quý tạo được nhiều sắc thái tình cảm cho khán giả – khi yêu thương, lúc cảm thông, chia sẻ và đôi khi ghét cay ghét đắng – thì ngoài đời, lúc nào chị cũng được bạn bè dành cho một thứ tình cảm duy nhất là sự yêu quý không giới hạn. Bởi chị luôn là người hết lòng vì mọi người và luôn chân thành với đúng cảm xúc. Dù đã ở đỉnh cao nhất của nghệ thuật nhưng NSƯT Thanh Quý không bao giờ đán.h mất mình.

Tôi trân trọng Thanh Quý bởi khi cô ấy đã đến đỉnh cao nhất của nghệ thuật thì không bao giờ đán.h mất mình. Quý vẫn là cô Vũ Thị Quý ngày xưa trong một gia đình đông con. Sống như thế nào, quan hệ với anh chị em trong nhà như thế nào, quan hệ với đồng nghiệp ra sao thì đến ngày hôm nay, Quý vẫn là con người như thế. Không đán.h mất mình khi được đề cao không phải là dễ. – NSƯT Thanh Tú