Nơm nớp lo hồ vỡ

Gần 14 triệu m3 nước đang treo lơ lửng trên đầu hàng chục nghìn hộ dân 3 huyện Tam Đảo, Bình Xuyên và Tam Dương của tỉnh Vĩnh Phúc. Hồ Xạ Hương đã xảy ra sự cố nước thấm từ năm 2011, đến nay vẫn chưa được khắc phục, hiện mức độ thấm đã ở ngưỡng “báo động đỏ”. Mỗi trận mưa là hơn 60.000 hộ dân vùng hạ du lại nơm nớp lo hồ vỡ.

Thân hồ Xạ Hương chi chít những điểm bị thẩm lậu nước

Sợ nghe dự báo có mưa lớn

Hồ Xạ Hương có dung tích 13, 78 triệu m3, được xây dựng năm 1977, từ khi đưa vào sử dụng năm 1984 đến nay chưa một lần được nâng cấp, sửa chữa. Đây là một trong những hồ có thân đập bằng đất cao 41m; rộng 83ha, độ dốc lưu vực lớn, tập trung dòng chảy nhanh, tràn xả lũ một cửa (kiểu tràn xả sâu, van cung, đóng mở cánh van bằng tay). Hồ có nhiệm vụ cắt lũ và tưới cho 1.980ha diện tích đất sản xuất trên địa bàn Tam Đảo, Bình Xuyên, Tam Dương.

Theo thiết kế, hồ này không có đập tràn sự cố nên hồ không còn khả năng thoát lũ. Trên thực tế đã có nhiều sự cố xảy ra trong quá trình vận hành. Ông Văn Đăng Khánh – Giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy lợi Tam Đảo cho biết, Năm 2008, trận mưa, lụt lịch sử nước lên nhanh chỉ còn khoảng 30cm nữa là tràn đập, công ty phải xả lũ gấp khiến các hộ dân thuộc các xã Minh Quang, Hợp Châu (Tam Đảo) và nhiều xã ở huyện Bình Xuyên ngập từ 60cm đến 1m. “Sự cố nước thấm bắt đầu xuất hiện vào cuối mùa mưa bão năm 2011, chúng tôi đã làm báo cáo lên tỉnh xin kinh phí khắc phục khoảng 15 tỷ đồng, nhưng đến nay vẫn chưa được cấp vốn” – ông Khánh phản ánh.

Ghi nhận cho thấy, xung quanh khu vực hồ Xạ Hương đã được cơ quan chức năng đánh dấu bằng cờ đỏ, thân đập chi chít những vết rò rỉ, thẩm lậu nước. Thậm chí, có những điểm, mái kè võng, xệ xuống từ 50-60cm. Ông Nguyễn Văn Chính, Cụm trưởng Cụm đầu mối hồ Xạ Hương lo lắng: “Hiện có khoảng 500m2 thân mái hồ bị thấm nước, ở những vị trí này chúng tôi phải khoanh vùng đào rãnh, kê đá để nước chảy về mương tiêu mái hồ không loang ra thân hồ, nhưng vẫn không ngăn được”. Ngoài ra, do thân, mái hồ yếu, nên hai năm nay hồ chỉ tích nước ở cốt 87,5m, thấp hơn mức thiết kế 4m.

Anh Nguyễn Văn Hùng, thôn Xạ Hương, xã Minh Quang (Tam Đảo) cho biết, từ cơn bão số 5 đến nay, cứ nghe đài, ti vi báo có bão là ai cũng lo nơm nớp. Nhất là vào ngày 3-8 vừa qua, trong cơn bão số 6 đập Phân Lân 1 đã bị vỡ. Cơn bão số 7 được dự báo sẽ gây mưa lớn, nhân dân lại lo lắng, đứng ngồi không yên. Anh Hùng nói: “Đập Phân Lân 1 chỉ có 200.000m3 nước vỡ đã gây ngập lụt nhiều ngày nay, chứ nói gì đến hồ Xạ Hương nên chẳng ai dám hình dung hậu quả”.

Túi nước khổng lồ mất an toàn cao độ

Theo ông Đoàn Huy Dũng – Trưởng ban Quản lý dự án, Sở NN&PTNT Vĩnh Phúc, hồ Xạ Hương là công trình trọng điểm phòng chống lụt bão hàng năm của tỉnh. Đối với hồ chứa, thân đập là phần quan trọng nhưng do thời gian sử dụng quá lâu, lại chưa được củng cố, nâng cấp nên đã xảy ra hiện tượng thấm, rò rỉ có thể bục ra bất cứ lúc nào.

“Túi nước khổng lồ gần 14 triệu m3 này đang mất an toàn cao độ. Với thân đập bằng đất khi lượng nước tràn về quá lớn sẽ nhão ra và xệ xuống, thân đập khó có thể chịu được áp lực lớn. Chỉ một biến cố nhỏ cũng có thể khiến túi nước bị bục vỡ, xóa sổ cả vùng hạ lưu rộng lớn”. Tuy nhiên, việc nâng cấp hồ nước quá yếu này đang gặp khó khăn về vốn. Trao đổi với chúng tôi về kế hoạch sửa chữa, khắc phục sự cố hồ Xạ Hương, ông Nguyễn Văn Độ, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Vĩnh Phúc cho hay, kế hoạch đã được UBND tỉnh phê duyệt trình Bộ NN&PTNT từ năm 2011 nhằm sửa chữa 5 hạng mục song đến nay vẫn chưa được cấp vốn. “Đúng ra theo kế hoạch trước mùa mưa bão 2013, tỉnh sẽ nhận được 5 tỷ đồng và 10 tỷ đồng còn lại sẽ nhận vào năm 2014 để cải tạo hồ Xạ Hương, nhưng đến nay vẫn chưa thấy Trung ương cấp, nên chúng tôi vẫn chưa thể sửa chữa. Sở cũng đang dự kiến, nếu hết mùa mưa bão năm nay, không được cấp vốn, chúng tôi sẽ làm tờ trình xin vốn của tỉnh để khắc phục”.

Cũng theo thống kê của Sở NN&PTNT Vĩnh Phúc, hiện tỉnh có 209 hồ đập, trong đó có 27 hồ không an toàn, 83 hồ, đập hư hỏng, 33 hồ đập hư hỏng cống… trong đó có 4 hồ đập đang ở mức độ nguy hiểm gồm hồ Xạ Hương, Thanh Lanh, Làng Hà và Bản Long, đặc biệt là hồ Xạ Hương đang nằm trong tình trạng “báo động đỏ”. Các công trình này được giao có 4 công ty, gồm Công ty TNHH MTV Liễn Sơn, Tam Đảo, Lập Thạch và Phúc Yên quản lý và khai thác.

Hải Dương

Theo ANTD