Nói, nhìn lẳng lơ cũng bị phạt

Hiêp định của Liên Hiêp Quôc và luât lê nhiêu quôc gia quy định rât cụ thê hành vi quây rôi tình dục từ lời nói, ánh mắt đên cử chỉ.

Luât không phân biêt giới tính, nghê nghiêp của người vi phạm và nạn nhân. Không chỉ người bị vi phạm mà người chứng kiên hoặc cùng chung đơn vị cũng có quyên tô cáo.

Ở các nước, tình trạng bị quấy rối tình dục (QRTD) có thể xảy ra ở bất kỳ công sở nào, với bất kỳ phụ nữ ở nhóm tuổi và tầng lớp xã hội nào. Nhiều nước đã có luật quy định những hành vi nào được xem là QRTD và quy định xử phạt từ bồi thường cho đến tù giam.

Quấy rối tình dục: Không phân biêt giới tính

Hiệp định Loại trừ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ của Liên Hiêp Quôc (LHQ) định nghĩa QRTD như sau: có lời nói hay hành động khiêu dâm và thể hiện nhu cầu tình dục, đụng chạm thân thể, có bình luận mang màu sắc tình dục. Các hành vi này có thể làm nhục, gây ra các vấn đề về sức khỏe và an toàn cho nạn nhân, đồng thời tạo ra môi trường làm việc thù địch nếu nạn nhân có lý do để tin rằng sự từ chối sẽ gây bất lợi cho công việc của họ.

Luật các nước nêu rõ người QRTD có thể là người có vẻ ngoài cùng giới tính với nạn nhân, thủ phạm hoặc nạn nhân QRTD đều có thể là nam giới lẫn nữ giới. Tuy thế, phần lớn các vụ QRTD được công khai thì nạn nhân là phụ nữ.

Nói, nhìn… cũng là quây rôi

Định nghĩa QRTD của mỗi nước có khác nhau nhưng có điểm chung được chia làm hai nhóm hành vi:

Lời nói: Bình luận không đứng đắn về hình thức cơ thể nạn nhân, quần áo tra hỏi hay bình luận về đời sống tình dục kiên trì tán tỉnh và yêu cầu hẹn hò dù đã bị từ chối nhiều lần yêu cầu cho quan hệ tình dục hứa hẹn hay đe dọa về điều kiện làm việc nếu được hoặc không được cho quan hệ tình dục.

Hành động: Nhìn chòng chọc vào cơ thể nạn nhân trưng bày hình ảnh tươi mát cho nạn nhân thấy gửi hình ảnh, từ ngữ gợi dục qua thư điện tử, tin nhắn mở các bài nhạc kích dục đụng chạm thân thể cản trở di chuyển dùng sức mạnh để động chạm, ôm ấp, vuốt ve, hôn nạn nhân tấn công tình dục cưỡng hiếp.

Cô Anucha Browne Sanders (áo trắng, giữa) rời Tòa án Manhattan sau khi tòa tuyên cô được bồi thường 11,6 triệu USD. Ảnh: NEW YORK TIMES

Không chỉ người bị QRTD mà những người chứng kiến hoặc nghe về vụ việc cũng có quyền tố cáo và khởi kiện người QRTD. Nếu nhân viên cảm thấy bất mãn vì sếp có quan hệ tình dục và ưu ái một trong số nhân viên cũng có thể tố cáo và khởi kiện. Chính vì vây, các chủ công ty có trách nhiệm coi trọng tố cáo, phải tổ chức điều tra và không được phân biệt đối xử với người tố cáo.

Tại Mỹ, luật cấm QRTD áp dụng đối với lao động tư nhân, lao động trong các công ty có yếu tố nước ngoài có trụ sở ở Mỹ và cả viên chức nhà nước. Chỉ có một ngoại lệ: Luật không áp dụng trong các công ty có chỉ dưới 15 nhân viên.

Tù giam và bồi thường

Tại các nước, hình phạt cho kẻ QRTD thường là bồi thường tổn hại về sức khỏe, tinh thần, tài chính của nạn nhân. Nếu nạn nhân khởi kiện hình sự, kẻ quây rôi có thể phải chịu tù giam. Các mức tù giam, tù treo, lao động công ích dựa vào việc tòa tuyên bản chất vụ QRTD là khinh tội hay trọng tội.

Ở Mỹ, QRTD được xem là một dạng của tội kỳ thị giới tính, khoản phạt thường rất cao, có thể lên đến vài trăm triệu USD cộng thêm mức tù giam từ vài tháng tới vài năm.

Tại Pháp, hình phạt dành cho tội QRTD thông thường là một năm tù cộng với khoản phạt 15.000 euro (hơn 400 triệu đồng VN). Mức phạt tại Tây Ban Nha là từ ba tháng đến một năm tù giam cùng một khoản phạt. Tại Anh, trong một số trường hợp, tòa án còn tuyên chủ lao động khôi phục việc làm cho nạn nhân nếu nạn nhân yêu cầu.

Cô Ani Chopourian, người được bồi thường 168 triệu USD vì bị QRTD. Ảnh: ABC NEWS

Tội phạm QRTD ở Algeria sẽ phải chịu mức án từ hai tháng đến một năm tù giam cộng với khoản phạt từ 50.000 dinar (hơn 13 triệu đồng VN) đến 100.000 dinar (hơn 26 triệu đồng VN). Hình phạt ở Kenya còn nặng hơn, tối thiểu ba năm tù giam hoặc khoản phạt tối thiểu 100.000 shilling (gần 24 triệu đồng VN) hoặc cả hai, tùy mức độ nghiêm trọng của vụ việc.

Tại Philippines, mức tù giam 1-6 tháng và/hoặc khoản phạt 10.000-20.000 peso (5-10 triệu đồng VN). Tại Trung Quốc, hình phạt cũng thường là vài tháng đến vài năm tù giam và một khoản phạt.

Các tô chức xã hôi cũng tham gia

Hầu hết các tổ chức bảo vệ phụ nữ các nước đều có lời khuyên các nạn nhân trong trường hợp bị QRTD nên khéo léo và cương quyết trong đối phó để hạn chế tổn hại cho mình.

Ủy ban Nhân quyền Úc (AHRC) khuyên các nạn nhân khi bị QRTD nên phản ánh trực tiếp lên lãnh đạo cấp cao trong công ty. Nếu vụ việc chưa được xử lý, nạn nhân có thể gửi đơn tố cáo lên AHRC. AHRC sẽ điều tra và hòa giải. Nếu không hòa giải được, vụ việc sẽ được đưa ra tòa sơ thẩm Liên bang Úc.

Ủy ban Công bằng cơ hội việc làm Mỹ khuyên các nạn nhân ghi chú lại các sự cố bị QRTD: Sự việc xảy ra, thời gian, địa điểm, nhân chứng sẽ có lợi trong trường hợp khởi kiện. Nếu tự bản thân không trấn áp được đối phương, nạn nhân cần báo cáo sự việc lên chủ lao động. Nếu sự việc vẫn chưa được giải quyết, nạn nhân nên khởi kiện ra tòa án trong vòng ba tháng từ ngày sự việc xảy ra.

Điểm đáng chú ý ở Mỹ, khi một nhân viên kiện một nhân viên khác trong công ty tội QRTD thì chính công ty đó chứ không chỉ người bị kiện phải gánh chịu hậu quả pháp lý, trong đó có trách nhiệm bồi thường. Chủ công ty cũng phải chịu trách nhiệm về QRTD nếu đã biết về vụ việc nhưng không có phản ứng gì. Vì các lý do đó, hầu hết các công ty Mỹ đều có chính sách ngăn chặn QRTD, không loại trừ sa thải cả sếp và nhân viên có quan hệ tình dục với nhau để nhân viên nhận được ưu ái của sếp.

Nguyên đơn được bôi thường hàng chục, hàng trăm triêu đôla

- Năm 2012, nữ trợ tá BS Ani Chopourian kiện các bác sĩ BV Mercy General Hospital (bang California) liên tục yêu cầu cô quan hệ tình dục. Cô đã báo cáo sự việc lên cấp trên nhưng không được giải quyết. Kết quả: Cô được bồi thường 168 triệu USD (39 triệu USD cho tổn thất tinh thần, 3,5 triệu USD cho tổn thất thu nhập, 125 triệu USD trừng phạt hành động của các bị đơn).

- Năm 2011, cô Ashley Alford làm việc tại chuỗi cửa hàng bán lẻ Aaron’s Inc. (bang Georgia) kiện quản lý cửa hàng cô làm việc đã có nhiều lời nói, hành động QRTD cô như tán tỉnh, sờ mó, vuốt ve. Đỉnh điểm, ông này đã rình lúc cô vào nhà kho cửa hàng đã tấn công tình dục cô. Ông này bị bắt ngay sau đó và bị giam sáu tháng. Cô Ashley Alford được bồi thường 95 triệu USD (15 triệu USD cho tổn thất tinh thần, thu nhập 80 triệu USD trừng phạt hành động của bị đơn).

- Năm 2007, cô Anucha Browne Sanders làm việc cho Trung tâm Tổ chức sự kiện thể thao Madison Square Garden (bang New York) kiện một huấn luyện viên đã QRTD cô trong hai năm và cô bị sa thải chỉ một tháng sau khi cô tố cáo sự việc lên cấp trên. Cô được bồi thường 11,6 triệu USD.

Đã câm từ hàng chục năm trước

Năm 1964, Mỹ đã thêm điều cấm QRTD trong Luật Quyền công dân. Năm 1986, Luật Chống kỳ thị của Anh có thêm điều cấm QRTD. Năm 1988, Israel ban hành Luật Cơ hội công bằng việc làm, cấm các chủ lao động trả thù nhân viên đã từ chối quan hệ tình dục với mình, 10 năm sau Israel có Luật Quấy rối tình dục nghiêm cấm các hành động QRTD.

Tháng 5/2002, Hội đồng và Quốc hội Liên minh châu Âu (EU) quyết định chỉnh sửa bản Hướng dẫn của Hội đồng EU năm 1976 về đối xử công bằng giữa nam giới và nữ giới trong công việc thành cấm QRTD nơi làm việc, gọi QRTD là một dạng của kỳ thị giới tính và vi phạm phẩm giá con người. Năm 1995, Luật Liên bang về công bằng giới tính Thụy Điển nghiêm cấm QRTD tại nơi làm việc.

Năm 1995, Philippines ban hành Luật Chống QRTD nhằm bảo vệ và tôn trọng phẩm giá người lao động cũng như lực lượng sinh viên đang được đào tạo chờ gia nhập hàng ngũ lao động. Ấn Độ đã có luật cấm QRTD từ năm 1997. Năm 2005, Trung Quốc thêm điều cấm QRTD vào Luật Bảo vệ quyền phụ nữ.

Theo 24h