Nỗi buồn của những ngày Phnom Penh hoang vắng

Đám tang của nhà làm phim kỳ cựu Mao Ayuth, ra đi ở tuổi 77 do nhiễm virus SARS-CoV-2, để lại nỗi đau cho nhiều người dân và giới trí thức Campuchia.

Niềm thương tiếc đó dường như hòa vào bảng thống kê số người mắc COVID-19 mỗi ngày tăng vọt tới 3 chữ số, với số người nhiễm bệnh hiện vượt 11.000 người, trong từng hồi còi xe cấp cứu hú mỗi giờ trên đường phố Phnom Penh.

Cảnh sát phong tỏa một tuyến đường nhằm ngăn chặn sự sự lây của dịch COVID-19 tại Phnom Penh, Campuchia, ngày 15/4/2021. Ảnh: THX/TTXVN

Quốc vụ khanh Bộ Thông tin Mao Ayuth là một trong số hiếm hoi nhà làm phim Campuchia còn sống sót qua thời Khmer Đỏ, chế độ tàn bạo không bao giờ cho phép sự tồn tại của những giáo viên, trí thức, hay các nghệ sỹ. Ông là một “vốn quý” quốc gia, như lời Bộ trưởng Bộ Thông tin Khieu Kanharith từng thổ lộ trong cuộc trò chuyện với phóng viên TTXVN tại Phnom Penh.

Cho đến khi trút hơi thở cuối cùng hôm 16/4 tại Bệnh viện Khmer-Soviet ở Phnom Penh, ông vẫn là Quốc vụ khanh, tương đương hàm thứ trưởng. Tại Campuchia, đã trở thành thông lệ, rất nhiều trí thức và học giả khi về hưu vẫn được giữ nguyên chức vụ trong các bộ, ban, ngành như là một sự tôn vinh, đồng thời để phát huy những kiến thức uyên bác của họ.

Sự ra đi của nhà làm phim Mao Ayuth khiến nhiều đồng nghiệp cũng phải bàng hoàng. Trong cuộc trao đổi ngày 8/4, khi phóng viên TTXVN tại Campchia thăm hỏi tình hình sức khỏe Quốc vụ khanh Mao Ayuth, Bộ trưởng Thông tin Khieu Kanharith còn lạc quan thông báo ông Mao Ayuth đã được chuyển khỏi phòng điều trị tích cực ở Bệnh viện Khmer-Soviet và đang hồi phục khả quan.

Nhưng, quá nghiệt ngã khi một tuần sau, nhà làm phim Mao Ayuth không bao giờ còn được xem bộ phim cuối cùng mà ông đang viết dở kịch bản. Từ cuối năm 2020 đến đầu năm nay, Quốc vụ khanh Mao Ayuth phần lớn thời gian ở nhà viết một số kịch bản phim tài liệu theo đề nghị của Bộ Thông tin Campuchia.

Từng là người viết tiểu thuyết, làm thơ, nhưng trên hết, ông Mao Ayuth là nhà biên kịch phim truyện tài ba. Ông khởi đầu sự nghiệp trong thập niên 1960, được coi là giai đoạn vàng son của ngành điện ảnh Campuchia, khi bộ môn nghệ thuật thứ bảy phát triển mạnh mẽ dưới thời Quốc vương Norodom Sihanouk cầm quyền.

Một trong những bộ phim làm nên tên tuổi của ông Mao Ayuth là “Beth Phnek Hek Troung” (Tạm dịch “Nhắm mắt lại, mở rộng trái tim”) nổi tiếng những năm 70 của thế kỷ trước vì được quay bằng máy quay cầm tay phim nhựa 16mm.

Bộ phim được công chiếu rộng rãi trong những tuần cuối cùng ngay trước thời điểm lực lượng Khmer Đỏ bao vây Phnom Penh giữa những ngày tháng 4/1975, khi từ trong các rạp chiếu phim ở Phom Penh, người ta còn nghe thấy tiếng đại bác vọng về. Khoảng 4 năm sau đó, khi hơn 1,7 triệu người Campuchia bị tàn sát, ông Mao Ayuth may mắn thoát chết nhờ giấu thân phận một nghệ sỹ nổi tiếng và khai với quân Khmer Đỏ rằng ông chỉ làm nghề chụp ảnh đám cưới.

Phải tới hơn 10 năm sau, bộ phim tiếp theo của ông mới được trình chiếu tại Campuchia, vào năm 1988, có tên “Chet Chong Cham” (Tạm dịch: “Tôi muốn nhớ lại”), là câu chuyện về một người sống sót sau nhiều thập niên bạo lực và loạn lạc. Bộ phim thời đó như một món quà tinh thần cho người dân Campuchia đói khổ, muốn được xem những tác phẩm mà họ từng được thưởng thức trong quá khứ. Tuy nhiên, một trong những bộ phim nổi tiếng nhất của ông lại là “Ne Sat Kror Per” (Chú cá sấu), ra đời năm 2005 như sự tái hiện ký ức những năm tháng thơ ấu ngọt ngào của Mao Ayuth ở tỉnh quê nhà Kampong Cham.

Năm 1993, tài năng và kiến thức rộng rãi của Mao Ayuth chính thức được ghi nhận khi ông được bổ nhiệm làm Quốc vụ khanh Bộ Thông tin Campuchia. Ông còn là Chủ tịch Hiệp hội Truyền hình Campuchia với những dấu ấn không thể nào quên. “Trái tim tôi gửi gắm mọi tình cảm về ngài Mao Ayuth, một trong những tài năng số một của ngành truyền hình và điện ảnh Campuchia”, như lời chia sẻ trên Facebook cá nhân của cựu Tổng Giám đốc Đài truyền hình quốc gia Campuchia, ông Kem Gunawath hôm 16/4.

Có bao nhiêu sự ra đi mãi mãi trong lặng lẽ những ngày qua tại Campuchia, khi con số nạn nhân xấu số của dịch COVID-19 đã lên tới gần 100 người. Bên cạnh sự nghiệp đồ sộ của mình, nhà làm phim Mao Ayuth vĩnh biệt trần thế trong một đám tang lẻ loi, buồn thảm do những biện pháp phòng dịch và phong tỏa nghiêm ngặt tại Phnom Penh, tới mức nhiều người thân, đồng nghiệp và quan chức Bộ Thông tin không thể đến nói lời vĩnh biệt bên linh cữu nhà biên kịch điện ảnh tài hoa.

Nhà làm phim Mao Ayuth thoát chết dưới chế độ Khmer Đỏ tàn bạo khét tiếng nhưng không thể thoát khỏi “lưỡi hái” tử thần mang tên COVID-19. Những ngày tháng 4 của 46 năm về trước, Phnom Penh trở thành “thành phố ma” sau khi thất thủ và quân Khmer Đỏ tràn vào. Ngày ông Mao Ayuth ra đi mãi mãi, Phnom Penh cũng hoang vắng lạ thường vì lệnh phong tỏa chống dịch COVID-19.