Những xác ướp bí ẩn khiến giới khoa học “đau đầu”

Mới đây, tạp chí Listverse của Anh đã cập nhật danh sách những xác ướp với nhiều tình tiết ly kỳ, ma mị.

Những xác ướp bí ẩn khiến giới khoa học đau đầu - Hình 1

Các nhà nghiên cứu của trường Đại học Warsaw nghiên cứu xác ướp mang thai duy nhất trên thế giới

Xác ướp giám mục kèm theo hài nhi

Đây là xác ướp thế kỷ 17, chính xác là năm 1679, một giám mục của Thụy Điển tên là Peder Winstrup đã được chôn cất tại Nhà thờ Lund, trụ sở của giám mục Lund và nhà thờ chính của Giáo phận Lund. Giám mục Peder Winstrup là một trong những nhà lãnh đạo giáo hội có ảnh hưởng nhất ở châu Âu thời bấy giờ. Thi thể ông được chôn cất năm 1679 và được bảo quản trong điều kiện tốt bất thường, gần như một xác ướp.

Năm 2013, các nhà nghiên cứu quyết định tìm hiểu kỹ hơn về vị giám mục này. Bằng công nghệ quét xác ướp, các nhà khoa học phát hiện một bào thai chưa phát triển đầy đủ kẹp giấu giữa hai chân của vị giám mục này. Chính xác là xác một bé trai và bị chết lưu. Trong một thời gian dài, câu hỏi được đặt ra, tại sao đứa trẻ sơ sinh lại được chôn cùng với vị giám mục này?

Đầu năm 2021, các xét nghiệm ADN cho thấy, hai người có chung 25% gene. Sau khi xem lại hồ sơ gia đình Winstrup cho thấy, cậu bé không phải là cháu trai, anh họ hay anh trai cùng cha khác mẹ. Vị giám mục có một người con trai và trong khi không có dấu vết của những đứa con của người con trai đó, nên đứa cháu được cho là lựa chọn duy nhất liên quan đến hồ sơ gia phả của gia đình Winstrup và đây cũng là lý do cả hai được chôn chung trong một quan tài.

Video đang HOT

Những xác ướp bí ẩn khiến giới khoa học đau đầu - Hình 2

Chân dung giám mục Peder Winstrup được phục dựng để phục vụ nghiên cứu

Xác ướp mang thai duy nhất trên thế giới

Vào thế kỷ 19, Đại học Warsaw (UoW) Ba Lan đã tiếp nhận một xác ướp Ai Cập . Theo dòng chữ trên quan tài thì đây là xác ướp của linh mục Hor-Djehuty. Người bán cổ vật thường làm lộn xộn theo kiểu “râu ông nọ cắm cằm bà kia”. Vì lợi nhuận, họ thường lấy bất kỳ xác ướp nào và đặt vào bên trong quan tài để đưa đi bán. Các cuộc truy quét và điều tra gần đây đã lật tẩy trò gian lận này.

Theo đó, vào năm 2016, những gì còn lại của linh mục Hor-Djehuty đã được chụp X-quang và phân tích. Kết quả, thi thể không phải của vị linh mục mà là một người phụ nữ vô danh đang mang thai. Và vì một số lý do không thể giải thích được, đứa trẻ sơ sinh đã không được lấy ra trong quá trình ướp xác.

Theo Marzena Ozarek-Szilke, nhà nhân chủng và khảo cổ học ở khoa Khảo cổ của trường UoW, trong quá trình chụp cắt lớp, bà và các cộng sự đã tìm ra một số manh mối thú vị. Cơ thể là phụ nữ vì không có dấu hiệu của dương vật, có “cấu trúc bộ xương mỏng manh”, mái tóc dài, xoăn và bộ ngực được ướp vào xác. Đương sự được cho là đã chết ở độ tuổi từ 20 đến 30 còn thai nhi đang ở tuần thai 26 đến 30. Một trong những câu hỏi lớn mà các nhà khoa học đặt ra là tại sao bào thai vẫn nguyên vị trí mà không bị loại bỏ. Dù lý do gì đi chăng nữa, đây vẫn là xác ướp mang thai duy nhất trên thế giới tính đến nay.

Xác ướp công chúa Ba Tư

Trung tuần tháng 10/2000, c ảnh sát Pakistan đã bắt được một nhóm người đang cố gắng bán xác ướp với giá 20 triệu USD. Hiện vật được tịch thu được gửi đến Bảo tàng Quốc gia ở Karachi và ngay sau đó một cuộc họp báo được tổ chức, thông báo thi thể của một công chúa Ba Tư đã chết vào khoảng 600 năm TCN. Phát hiện hiếm đến mức Iran và Pakistan đã tranh nhau quyền sở hữu. Chữ viết trên tấm áo ngực, trong đó tiết lộ tên và gia đình của người chết nhưng chữ viết lại sai ngữ pháp. Tên của công chúa là một lá cờ đỏ, còn được gọi là Rhodugune, thiên về tiếng Hy Lạp nhiều hơn là tiếng Ba Tư.

Tấm thảm lau sậy bên dưới thi thể cũng chỉ mới 50 năm tuổi, các chuyên gia lo ngại, đây là một xác ướp cổ đại ngẫu nhiên khác đã được trang trí bằng đồ giả hoàng gia để bán giá cao. Sự thật còn kỳ lạ hơn, người phụ nữ không hề cổ đại, mà là hiện đại, tầm tuổi 21-25, qua đời vào khoảng năm 1996 vì bị gãy cổ. Một cú đánh từ một vật thể cùn khiến cô bị gãy xương sống…

Đang khai quật thì mộ cổ bốc mùi lạ, chuyên gia vội can ngăn: Nếu cố chấp đào thêm có thể mất mạng!

Mộ cổ thường chứa nhiều điều bí ẩn và nguy hiểm, ngay cả những người kinh nghiệm cũng không dám tự ý xông vào.

Phúc Kiến là một thành phố có lịch sử và văn hóa lâu đời. Vào thời nhà Đường, nền kinh tế rất thịnh vượng nên các lăng mộ được tìm thấy ở đây thường chứa đựng giá trị rất lớn. Vào giữa năm 2017, một khu dân cư ở Phúc Kiến đang tiến hành lắp đặt thang máy, trong quá trình thi công, họ đã tìm thấy một vài viên gạch màu xanh lam và những đồng xu cổ.

Sau khi nhận được thông tin, Cục Di tích Văn hóa đã cử đoàn khảo cổ đến. Các chuyên gia khảo sát ngôi mộ cổ, bởi vì một phần thi công trục thang máy đã tác động vào một phần của ngôi mộ. Dựa vào hoa văn trên gạch lam, các chuyên gia suy luận rằng đây là một trong những lăng mộ của triều đại nhà Đường.

Đang khai quật thì mộ cổ bốc mùi lạ, chuyên gia vội can ngăn: Nếu cố chấp đào thêm có thể mất mạng! - Hình 1

Di vật được tìm thấy trong ngôi mộ cổ. Ảnh: Sohu

Công trình xây dựng đã làm cho mộ bị hư hại nên chỉ có thể tiến hành khai quật cứu hộ. Các chuyên gia đã phong tỏa hiện trường, nhân viên an ninh chuyên nghiệp đã được mời đến để ngăn những người khác đến gần, tuy nhiên sau đó công việc khảo cổ phải tạm dừng.

Lúc đó công trình khảo cổ học đã đào xong cửa mộ cổ, có thể nói cách lăng mộ chỉ còn một bức tường, tại sao các nhà khảo cổ học lại ngừng hoạt động?

Lý do là bởi khi nhà khảo cổ học ở cổng vào đã ngửi thấy mùi hôi thối bốc lên từ ngôi mộ cổ, sau khi kiểm tra kỹ xung quanh, chuyên gia phát hiện ra cách đó không xa có một bể tự hoại công cộng, do lâu năm nên nước thải trong bể ngấm vào, lúc này ngôi mộ chắc hẳn có nhiều khí độc.

Vì vậy, khi các chuyên gia chỉ có thể dừng công việc khai quật và bảo vệ khu vực lân cận, đồng thời cảnh báo người dân rằng nếu tiếp tục đi vào sẽ nguy hiểm đến tính mạng.

Sau đó, các nhà khảo cổ phải sử dụng máy móc mở cửa ngôi mộ, đợi khí độc bên trong thoát ra rồi mới vào mộ khi đã trang bị đầy đủ đồ bảo hộ. Ngay cả khi đã được trang bị, các chuyên gia vẫn đối mặt với những nguy cơ mất an toàn trong quá trình khai quật.

Những di vật văn hóa khai quật được trong các ngôi mộ cổ khiến các chuyên gia rất hài lòng vì còn tương đối nguyên vẹn, không có dấu vết bị kẻ gian trộm mộ, nhiều đồ đạc quý đã được tìm thấy và có giá trị rất lớn.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Chú rể 72 tuổi kết hôn với cô dâu 27 tuổi, đám cưới ở nơi đặc biệtChú rể 72 tuổi kết hôn với cô dâu 27 tuổi, đám cưới ở nơi đặc biệt
16:30:26 21/09/2025
Bí ẩn của thời gian và tham vọng vượt qua giới hạn của loài ngườiBí ẩn của thời gian và tham vọng vượt qua giới hạn của loài người
19:12:54 22/09/2025
Hòn đá bí ẩn 'mọc' giữa ngã ba đường và những chuyện kỳ lạHòn đá bí ẩn 'mọc' giữa ngã ba đường và những chuyện kỳ lạ
06:48:11 22/09/2025
Độc lạ trào lưu xăm răng của giới trẻ Trung QuốcĐộc lạ trào lưu xăm răng của giới trẻ Trung Quốc
16:29:30 21/09/2025
Phát hiện "kho báu" quý giá trong ngôi nhà bị cháyPhát hiện "kho báu" quý giá trong ngôi nhà bị cháy
16:28:46 21/09/2025
Tôn vinh các nghiên cứu "khiến người ta bật cười rồi suy ngẫm"Tôn vinh các nghiên cứu "khiến người ta bật cười rồi suy ngẫm"
16:30:02 21/09/2025
Loài cây quý hiếm bậc nhất thế giới, chỉ nở hoa 1 lần duy nhất rồi "tự tử"Loài cây quý hiếm bậc nhất thế giới, chỉ nở hoa 1 lần duy nhất rồi "tự tử"
11:18:12 22/09/2025
Núi lửa 'mắt lồi' trên bán đảo đầu lâu nhìn chằm chằm vào không gianNúi lửa 'mắt lồi' trên bán đảo đầu lâu nhìn chằm chằm vào không gian
11:21:29 22/09/2025

Tin đang nóng

"Thánh keo kiệt" showbiz quay ngoắt 180 độ khi vợ mang bầu con trai!"Thánh keo kiệt" showbiz quay ngoắt 180 độ khi vợ mang bầu con trai!
18:04:50 22/09/2025
Nam diễn viên bị tố chia tay đòi quà khiến cả MXH chỉ trích: "Làm thế không đáng mặt đàn ông"Nam diễn viên bị tố chia tay đòi quà khiến cả MXH chỉ trích: "Làm thế không đáng mặt đàn ông"
18:51:57 22/09/2025
1 nam diễn viên qua đời thảm và bí ẩn ở tuổi 28: Bị thiếu gia tra tấn đến chết, thi thể không nguyên vẹn?1 nam diễn viên qua đời thảm và bí ẩn ở tuổi 28: Bị thiếu gia tra tấn đến chết, thi thể không nguyên vẹn?
21:06:52 22/09/2025
Hai vợ chồng mắc loại ung thư giống nhau, phát hiện nhờ 1 thói quenHai vợ chồng mắc loại ung thư giống nhau, phát hiện nhờ 1 thói quen
20:36:58 22/09/2025
Phòng An ninh mạng mời Ưng Hoàng Phúc lên làm việc về MV nghi dính hình ảnh quảng cáo web cá độPhòng An ninh mạng mời Ưng Hoàng Phúc lên làm việc về MV nghi dính hình ảnh quảng cáo web cá độ
18:56:49 22/09/2025
Nữ sinh đại học ở Hà Nội mất tích nhiều ngày không liên lạc đượcNữ sinh đại học ở Hà Nội mất tích nhiều ngày không liên lạc được
22:14:31 22/09/2025
Dấu hiệu lạ của Midu sau hơn 1 năm kết hôn với chồng thiếu giaDấu hiệu lạ của Midu sau hơn 1 năm kết hôn với chồng thiếu gia
17:26:30 22/09/2025
Nam thần Việt xa rời showbiz: Sống thầm lặng bên vợ đại gia, nhan sắc tụt dốc, phát tướng khiến ai cũng tiếc hùi hụiNam thần Việt xa rời showbiz: Sống thầm lặng bên vợ đại gia, nhan sắc tụt dốc, phát tướng khiến ai cũng tiếc hùi hụi
17:56:56 22/09/2025

Tin mới nhất

Ngư dân tình cờ bắt được "thủy quái" nặng 150kg: Chuyên gia nói hiếm gặp đến mức cả đời chỉ thấy một lần

Ngư dân tình cờ bắt được "thủy quái" nặng 150kg: Chuyên gia nói hiếm gặp đến mức cả đời chỉ thấy một lần

17:53:23 20/09/2025
Những ngày giữa tháng 6 vừa qua, mạng xã hội Philippines xôn xao trước hình ảnh một con thủy quái khổng lồ nặng tới 150kg, dài hơn 2 mét, bị ngư dân ở thị trấn ven biển Paracale, tỉnh Camarines Norte tình cờ bắt được
Ăn một chiếc Choco Pie và bánh trứng trong tủ lạnh công ty, nhân viên bị kiện ra toà, phạt gần 1 triệu đồng

Ăn một chiếc Choco Pie và bánh trứng trong tủ lạnh công ty, nhân viên bị kiện ra toà, phạt gần 1 triệu đồng

17:50:43 20/09/2025
Chỉ vì ăn một chiếc bánh Choco Pie và một chiếc bánh custard trong tủ lạnh công ty, một tài xế xe tải đã bị kết tội trộm cắp và phạt 50.000 won (khoảng 950.000 đồng).
Đang chơi ngoài sân, thấy rắn hổ mang cậu bé 1 tuổi làm một việc khiến cả làng sửng sốt

Đang chơi ngoài sân, thấy rắn hổ mang cậu bé 1 tuổi làm một việc khiến cả làng sửng sốt

17:50:09 20/09/2025
Vừa qua một vụ việc hy hữu xảy ra tại một ngôi làng xa xôi ở Tây Champaran, bang Bihar, Ấn Độ. Bé 1 tuổi, Govind Kumar, đã bất tỉnh sau khi cắn con rắn hổ mang tại nhà.
Sinh vật lai từ 48 năm trước trở thành "cứu tinh" cho loài quý hiếm bậc nhất, cả thế giới chỉ còn đúng 2 cá thể: Giới khoa học mừng phát khóc

Sinh vật lai từ 48 năm trước trở thành "cứu tinh" cho loài quý hiếm bậc nhất, cả thế giới chỉ còn đúng 2 cá thể: Giới khoa học mừng phát khóc

17:49:11 20/09/2025
Đó là khoảnh khắc khi Nasi - cá thể tê giác lai - cất tiếng chào đời tại Vườn thú Dvr Králové (Séc). Trong thế giới động vật hoang dã, sự xuất hiện của một con lai vốn đã bất ngờ, nhưng với Nasi, ý nghĩa lại vượt xa hơn thế.
Con trâu đực được trả 9 tỷ đồng, người đàn ông vẫn quyết không bán

Con trâu đực được trả 9 tỷ đồng, người đàn ông vẫn quyết không bán

20:34:31 19/09/2025
Chú trâu có tên Singham, con của trâu Bhim nổi tiếng đã trở thành tâm điểm chú ý tại hội chợ chăn nuôi ở Sikar, bang Rajasthan, Ấn Độ.
Ngỡ ngàng với 'quái vật biển dễ thương nhất hành tinh'

Ngỡ ngàng với 'quái vật biển dễ thương nhất hành tinh'

21:59:23 18/09/2025
Một loài cá ốc mới ở độ sâu hơn 3.200 mét ngoài khơi California, Mỹ được mô tả là quái vật biển dễ thương nhất hành tinh.
Bên trong ngôi làng 'một quả thận'

Bên trong ngôi làng 'một quả thận'

16:26:18 18/09/2025
Sau mỗi ca ghép tạng xuyên biên giới Bangladesh - Ấn Độ là một mạng lưới tinh vi, vận hành bằng giấy tờ giả, hối lộ và lòng tham.
Con trâu "khổng lồ" giá 69 tỷ đồng, chủ chần chừ "chưa ưng bán"

Con trâu "khổng lồ" giá 69 tỷ đồng, chủ chần chừ "chưa ưng bán"

16:23:27 18/09/2025
Con trâu da đen bóng giá hơn 69 tỷ đồng nhận được sự chú ý không chỉ vì mức giá cao mà còn vì chế độ ăn thịnh soạn gồm 5 kg sữa, 4 kg lựu ngon ngọt, 30 quả chuối... và còn được massage bằng dầu cải và dầu hạnh nhân.
Ngoài Trái Đất, sự sống có thể tồn tại ở đâu trong Hệ Mặt Trời?

Ngoài Trái Đất, sự sống có thể tồn tại ở đâu trong Hệ Mặt Trời?

21:13:41 17/09/2025
Dù hiện tại là một hành tinh lạnh giá, khô cằn và hoang vắng, Sao Hỏa được các nhà khoa học nhận định từng sở hữu nước lỏng - điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của sự sống vi sinh.
Anh nông dân có con trâu "khủng", đại gia vác 4,5 tỷ đồng trả tại chỗ

Anh nông dân có con trâu "khủng", đại gia vác 4,5 tỷ đồng trả tại chỗ

19:12:10 17/09/2025
Tuy phải bỏ ra số tiền lớn 4,5 tỷ đồng để mua con trâu có vẻ ngoài độc lạ nhưng người mua lại rất ưng ý, nhiều người có mặt không khỏi ngỡ ngàng.
Gia tộc 108 năm toàn đẻ con trai, bất ngờ khi biết giới tính thành viên tiếp theo

Gia tộc 108 năm toàn đẻ con trai, bất ngờ khi biết giới tính thành viên tiếp theo

19:10:31 17/09/2025
Gia đình Sherman ở bang Texas xúc động chia sẻ, chuỗi 108 năm chỉ sinh con trai của họ sẽ kết thúc khi một bé gái sẽ chào đời vào năm tới.
Lần đầu tiên tạo ra "tinh thể thời gian" có thể nhìn bằng mắt thường

Lần đầu tiên tạo ra "tinh thể thời gian" có thể nhìn bằng mắt thường

17:06:04 17/09/2025
Các nhà khoa học Mỹ vừa phát triển thành công một dạng tinh thể thời gian mới, có thể quan sát bằng kính hiển vi và trong điều kiện nhất định có thể nhìn thấy bằng mắt thường.

Có thể bạn quan tâm

Xác minh việc cụ ông ở Hà Nội bị lục soát người và trộm ví tiền giữa đường

Xác minh việc cụ ông ở Hà Nội bị lục soát người và trộm ví tiền giữa đường

Tin nổi bật

01:24:49 23/09/2025
Các nhà khí tượng cảnh báo siêu bão Ragasa di chuyển nhanh đồng thời vẫn duy trì sức mạnh, khiến nó có thể trở thành cơn bão mạnh nhất dự kiến đổ bộ vào Trung Quốc trong năm nay.
Cô gái bị nam thanh niên đánh liên tiếp trước quán bi-a ở Hà Nội

Cô gái bị nam thanh niên đánh liên tiếp trước quán bi-a ở Hà Nội

Pháp luật

01:18:04 23/09/2025
Nữ nhân viên quán bi-a ở phường Xuân Phương (Hà Nội) bị bạn trai đánh dã man bằng tay, chân. Thậm chí, khi đứng dậy, nạn nhân tiếp tục bị nam thanh niên đạp thẳng vào bụng.
Tổng thống Venezuela gửi thư đề nghị đối thoại trực tiếp với Tổng thống Mỹ

Tổng thống Venezuela gửi thư đề nghị đối thoại trực tiếp với Tổng thống Mỹ

Thế giới

01:06:34 23/09/2025
Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đã đề xuất với người đồng cấp Mỹ Donald Trump nối lại đối thoại trực tiếp nhằm giải quyết những bất đồng giữa 2 nước.
Sau lần đầu ra mắt, tôi muốn chia tay khi thấy 4 người đàn ông trong nhà

Sau lần đầu ra mắt, tôi muốn chia tay khi thấy 4 người đàn ông trong nhà

Góc tâm tình

00:41:42 23/09/2025
Sự chân thành, ấm áp của anh đã khiến tôi vừa yêu đã mơ mộng chuyện đám cưới, được sống chung nhà. Thế nhưng ngay sau hôm đến thăm nhà anh, tôi hoàn toàn vỡ mộng.
Tiểu thư 7000 tỷ bí mật kết hôn với Anh tài Vbiz?

Tiểu thư 7000 tỷ bí mật kết hôn với Anh tài Vbiz?

Sao việt

00:30:03 23/09/2025
Gần đây, Ngọc Thanh Tâm liên tục đối mặt với những nghi vấn hẹn hò sao nam, vì thế mọi động thái của cô đều khiến khán giả tò mò, bàn tán sôi nổi.
Hoá ra vai chính Mưa Đỏ vốn là của mỹ nam Tử Chiến Trên Không: Biết danh tính ai cũng sốc, lý do từ chối quá đau lòng

Hoá ra vai chính Mưa Đỏ vốn là của mỹ nam Tử Chiến Trên Không: Biết danh tính ai cũng sốc, lý do từ chối quá đau lòng

Hậu trường phim

00:21:13 23/09/2025
Ít ai ngờ rằng Lợi Trần lại chính là người đã từng được chính nhà sản xuất Mưa Đỏ mời casting vai Quang, sau đó thành công trải qua các vòng casting và được nhận vai.
Trang Thông tin Chính Phủ lần đầu nhắc tên Ưng Hoàng Phúc, nội dung cực căng còn nhắc đến Bộ luật Hình sự

Trang Thông tin Chính Phủ lần đầu nhắc tên Ưng Hoàng Phúc, nội dung cực căng còn nhắc đến Bộ luật Hình sự

Nhạc việt

00:17:48 23/09/2025
Tối 22/9, Trang Thông tin Chính phủ nhắc tên Ưng Hoàng Phúc khiến dư luận càng thêm xôn xao. Dòng trạng thái của trang Thông tin Chính phủ đề cập cụ thể ngày - giờ và địa điểm làm việc.
Hết cứu nổi Ngự Trù Của Bạo Chúa: Bôi nhọ cả tỷ con người, ăn cắp trắng trợn còn lớn tiếng kêu than

Hết cứu nổi Ngự Trù Của Bạo Chúa: Bôi nhọ cả tỷ con người, ăn cắp trắng trợn còn lớn tiếng kêu than

Phim châu á

00:03:25 23/09/2025
Phim truyền hình cổ trang Ngự Trù Của Bạo Chúa đang trở thành tâm điểm bàn tán trên mạng xã hội Trung Quốc khi vướng vào loạt tranh cãi liên quan đến yếu tố lịch sử và văn hóa.
Mẹ đơn thân qua đời tại phòng trọ, bé 2 tuổi tự sống sót nhiều ngày cạnh mẹ

Mẹ đơn thân qua đời tại phòng trọ, bé 2 tuổi tự sống sót nhiều ngày cạnh mẹ

Netizen

23:53:33 22/09/2025
Một bé trai 2 tuổi ở Trung Quốc đã sống sót nhiều ngày nhờ đồ ăn vặt còn sót lại trong căn phòng trọ, sau khi cô Zheng Yu (28 tuổi) - mẹ của cậu bé - đột ngột qua đời trong chính căn phòng đó.
Nữ diễn viên và chồng bị kiện vì nợ hơn 400 triệu đồng phí quản lý

Nữ diễn viên và chồng bị kiện vì nợ hơn 400 triệu đồng phí quản lý

Tv show

23:32:29 22/09/2025
Nữ diễn viên kiêm người mẫu Tùy Đường đối mặt với vụ kiện vì bị cáo buộc nợ 113,967 Nhân dân tệ (hơn 400 triệu đồng) phí quản lý tại một khu căn hộ cao cấp.
Mật ong bổ dưỡng, nhưng kết hợp sai thực phẩm có thể gây hại

Mật ong bổ dưỡng, nhưng kết hợp sai thực phẩm có thể gây hại

Sức khỏe

21:13:51 22/09/2025
Thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều chất béo không lành mạnh, muối và đường. Kết hợp với mật ong có thể gây dư thừa đường, làm tăng đột biến lượng đường trong máu và lâu dài dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh mạn tính.