Những món dân dã, mà ngon từ cây cọ

Món ăn rất quen thuộc là quả cọ ỏm. Đun cho nồi nước sôi nhỏ chừng 15 phút, cho vào những quả cọ đã xóc sạch vỏ đen bên ngoài, chờ chừng 15 – 20 phút là chín.

Quả cọ ỏm ăn mềm, béo ngậy, vàng ươm, nếu chấm với muối vừng thì thơm ngon hơn nữa. Ngoài cọ ỏm, người Tày Bắc Kạn còn sáng tạo ra món ăn để được lâu hơn là món cọ muối dưa. Quả cọ tươi hái về, xóc sạch vỏ bên ngoài, ngâm qua với nước ấm cho bớt chát rồi xóc với muối hạt, cho vào chum sành, nén chặt, để chừng 3 – 4 ngày đến khi quả cọ ngả màu vàng sẫm, vị chua là có thể thưởng thức được. Cọ muối dưa ăn có vị béo, bùi, chua chua khá lạ miệng, có thể ăn ngay hoặc xào với thịt.

Món xôi cọ của người Tày là món ăn mang đậm bản sắc. Khi chế biến, người Tày thường chọn loại cọ nếp. Quả cọ mang về rửa sạch, để ráo nước, cho vào rổ nan xóc sạch vỏ rồi cho cọ vào nồi để ỏm. Khi cọ đã chín, người ta đổ quả cọ ra rổ chờ nguội và tách lấy phần cùi cọ dày, vàng óng. Gạo nếp mang ngâm 3 – 4 giờ, sau đó trộn và bóp nhuyễn với thịt cọ, xóc chút muối rồi cho vào chõ xôi, đun lửa vừa khoảng 1 giờ là chín. Xôi cọ có hương vị rất riêng biệt trộn giữa vị ngậy thơm của quả cọ và gạo nếp. Xôi cọ thường được người Tày gói bằng lá dong để giữa được độ nóng và thơm ngon. Vào mùa cọ, tại chợ trung tâm thành phố Bắc Kạn hay các chợ phiên đều bày bán quả cọ. Đặc biệt du khách đến khu du lịch Ba Bể còn thấy người dân nơi mang quả cọ đã ỏm sẵn và xôi cọ ra bày bán.

Ngoài những món từ quả cọ, người dân Bắc Kạn còn có món ăn khá độc đáo cũng từ cây cọ đó là món đuông cọ, hay còn gọi là nhộng cọ. Chỉ cần cho thân cây cọ khô mục nằm xuống nền đất ẩm khoảng 1 – 2 tháng là từ bên trong lõi thân mục xuất hiện những chú nhộng trắng tinh. Loại nhộng này ăn mùn của cây cọ mà béo mẫm và lớn lên. Khi nhộng bằng đầu ngón tay trỏ, người ta bổ thân cây cọ ra và bắt những chú nhộng căng tròn, béo mẫm về rửa sạch, cho vào chảo chiên với dầu ăn hoặc om với măng chua là được một món ăn vừa lạ miệng vừa bổ dưỡng.

Quả Cọ

Vào những ngày đâu năm, khi du khách đến Bắc Kạn hòa vào các lễ hội lồng tồng của người tày, đến với những homestay với kiến trúc nhà sàn tại Ba Bể, được thưởng thức những làn điệu then, thưởng thức những món ăn bình dị, dân dã, trong đó có những món ăn được chế biến từ cây cọ do bàn tay đảm đang, khéo léo của những phụ nữ Tày chế biến mỗi khi có khách phương xa ghé thăm…