Những mối nguy hại từ caffein

Theo dõi VGT trên

Sử dụng cà phê trong thời gian dài sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe vì những tác dụng không mong muốn. Caffein chứa trong cà phê có tác dụng trên hệ thần kinh trung ương và cả hoạt động của hệ thống tim mạch. Vì vậy, có một số người khi uống cà phê sẽ bị tim đập nhanh, nhức đầu, run tay, cảm thấy bất an.

Thay đổi tâm trạng

Một trong những mối nguy hiểm ít được biết đến của caffein là có thể làm thay đổi tâm trạng của bạn. Một khi cơ thể bạn đã làm quen với một số lượng caffein nhất định mỗi ngày, nó sẽ thường xuyên cần lượng caffein đó để ngăn chặn những cảm giác khó chịu và thay đổi tâm trạng. Sự thiếu hụt caffein có thể dẫn đến tâm trạng lo âu, trầm cảm và dễ bị kích thích.

Những mối nguy hại từ caffein - Hình 1

Có thể gây nghiện

Theo nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học Johns Hopkins, cà phê chỉ cung cấp cho bạn một sự tăng năng lượng nhanh chóng trong não bộ. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khả năng cải thiện hiệu suất làm việc nhờ caffeine không thể tồn tại nếu thiếu triệu chứng vật vã do thiếu cà phê.

Về bản chất, caffeine làm giảm hoạt động nhận thức của bạn và có tác động tiêu cực đến tâm trạng của bạn. Cách duy nhất để có được trở lại bình thường là uống caffeine, và khi bạn uống nó, bạn cảm thấy như nó đưa bạn lên một tầm cao mới. Trong thực tế, caffeine chỉ giúp hiệu suất làm việc của bạn trở lại bình thường trong một thời gian ngắn.

Nếu bị nghiện caffein, cơ thể bạn bắt đầu bị phụ thuộc vào nó, bạn sẽ gặp những triệu chứng cai thuốc như đau đầu, giống như cúm, mệt mỏi, giảm động lực. Đôi khi chúng ta nói đùa rằng không thể làm việc vì không có cà phê. Nhưng sự thật là cà phê có thể tác động đến hệ thần kinh trung ương – chịu trách nhiệm đến việc gửi và nhận thông tin từ khắp nơi trên cơ thể.

Những mối nguy hại từ caffein - Hình 2

Ảnh minh họa

Video đang HOT

Hội chứng tiền kinh nguyệt trầm trọng hơn

Một tác dụng phụ của caffein ít được biết đến đó là làm trầm trọng thêm các hội chứng tiền kinh nguyệt. Dùng đồ uống chứa caffein trong thời gian đó có thể khiến chúng ta cảm thấy tồi tệ hơn, theo một nghiên cứu được thực hiện bởi trường Đại học bang Oregon.

Đau bụng, đau dạ dầy

Bạn từng uống cà phê, hoặc có thể là soda, và sau đó bạn bị đau bụng? Có thể bạn không để ý, nhưng có một mối liên quan giữa caffein và đau bụng. Như trên đã nêu, caffein có thể gây khó chịu ở dạ dày. Nếu bạn nhạy cảm hoặc dị ứng với caffein cũng như cà phê, uống đồ uống chứa chất này có thể dẫn đến đau dạ dày. Nếu bạn đã bị đau dạ dày, hãy tránh xa cà phê.

Nghiện caffein gây ra chứng ợ nóng. Theo Cơ quan thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA), caffein có thể tăng tiết axit dạ dày, Làm dẫn đến chứng ợ nóng và bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

Tăng nguy cơ loãng xương

Một tác dụng phụ nữa của caffeine mà bạn cần nhận thức được đó là ức chế sự hấp thụ vitamin và khoáng chất. Caffein ức chế lượng canxi hấp thụ vào cơ thể, cũng như kích thích bài tiết vitamin qua nước tiểu và phân. Ngoài ra, các vitamin nhóm B tan trong nước có thể bị ức chế hấp thụ do mất nước. Caffein cũng ảnh hưởng đến sự hấp thụ vitamin D, kẽm, đồng, sắt.

Theo nghiên cứu của Đại học bang Oregon, để chống lại điều này, hãy chắc chắn rằng bạn nhận được đủ vitamin D và canxi khi đang uống cà phê.

Rối loạn giấc ngủ

Hiện tượng này xảy ra ở mỗi người là không giống nhau, tùy thuộc vào khả năng dung nạp caffeine. Trung bình caffeine phát huy hết tác dụng trong khoảng 6 tiếng rưỡi và mất 24 tiếng để đào thải hết ra khỏi cơ thể. Vì vậy, uống cà phê ngay trước khi đi ngủ chắc chắn sẽ làm giảm chất lượng giấc ngủ, nhất là giai đoạn ngủ “động mắt nhanh” (REM sleep).

Mặc dù cà phê giúp chúng ta tạm thời cảm thấy tỉnh táo hơn, nhưng giấc ngủ là quan trọng với sức khỏe và hạnh phúc. Một số vấn đề về sức khỏe sẽ có thể xảy ra nếu không có những giấc ngủ điều độ và thích hợp như trầm cảm và thay đổi tâm trạng.

Các nhà nghiên cứu phát hiện caffein có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng tiền kinh nguyệt từ 2 đến 7 lần ở những người uống từ 2 cốc cà phê trở lên mỗi ngày. Caffein cũng có thể ảnh hưởng đến lượng adrenaline và cortisol, làm tăng lượng đường trong máu, thậm chí làm tức ngực.

Theo VNE

7 mối nguy hại từ caffein bạn thường bỏ qua

Bạn rất đam mê cà phê và trà? Thực tế, sử dụng thức uống chứa caffein trong thời gian dài sẽ gây nên những tác dụng không mong muốn.

Thay đổi tâm trạng

Một trong những mối nguy hiểm ít được biết đến của caffein là có thể làm thay đổi tâm trạng của bạn. Một khi cơ thể bạn đã làm quen với một số lượng caffein nhất định mỗi ngày, nó sẽ thường xuyên cần lượng caffein đó để ngăn chặn những cảm giác khó chịu và thay đổi tâm trạng. Sự thiếu hụt caffein có thể dẫn đến tâm trạng lo âu, trầm cảm và dễ bị kích thích.

Triệu chứng cai thuốc

Nếu bị nghiện caffein, cơ thể bạn bắt đầu bị phụ thuộc vào nó, bạn sẽ gặp những triệu chứng cai thuốc như đau đầu, giống như cúm, mệt mỏi, giảm động lực. Đôi khi chúng ta nói đùa rằng không thể làm việc vì không có cà phê. Nhưng sự thật là cà phê có thể tác động đến hệ thần kinh trung ương - chịu trách nhiệm đến việc gửi và nhận thông tin từ khắp nơi trên cơ thể.

7 mối nguy hại từ caffein bạn thường bỏ qua - Hình 1

Ảnh: vicofa.org.vn

Hội chứng tiền kinh nguyệt trầm trọng hơn

Một tác dụng phụ của caffein ít được biết đến đó là làm trầm trọng thêm các hội chứng tiền kinh nguyệt. Dùng đồ uống chứa caffein trong thời gian đó có thể khiến chúng ta cảm thấy tồi tệ hơn, theo một nghiên cứu được thực hiện bởi trường Đại học bang Oregon. Các nhà nghiên cứu phát hiện caffein có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng tiền kinh nguyệt từ 2 đến 7 lần ở những người uống từ 2 cốc cà phê trở lên mỗi ngày. Caffein cũng có thể ảnh hưởng đến lượng adrenaline và cortisol, làm tăng lượng đường trong máu, thậm chí làm tức ngực.

Ợ nóng

Nghiện caffein gây ra chứng ợ nóng. Theo Cơ quan thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA), caffein có thể tăng tiết axit dạ dày, làm dẫn đến chứng ợ nóng và bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

Đau bụng

Bạn từng uống cà phê, hoặc có thể là soda, và sau đó bạn bị đau bụng? Có thể bạn không để ý, nhưng có một mối liên quan giữa caffein và đau bụng. Như trên đã nêu, caffein có thể gây khó chịu ở dạ dày. Nếu bạn nhạy cảm hoặc dị ứng với caffein cũng như cà phê, uống đồ uống chứa chất này có thể dẫn đến đau dạ dày. Nếu bạn đã bị đau dạ dày, hãy tránh xa cà phê.

Ngăn chặn hấp thụ vitamin

Một tác dụng phụ nữa của caffeine mà bạn cần nhận thức được đó là ức chế sự hấp thụ vitamin và khoáng chất. Theo trang FitDay.com, caffein ức chế lượng canxi hấp thụ vào cơ thể, cũng như kích thích bài tiết vitamin qua nước tiểu và phân. Ngoài ra, các vitamin nhóm B tan trong nước có thể bị ức chế hấp thụ do mất nước. Caffein cũng ảnh hưởng đến sự hấp thụ vitamin D, kẽm, đồng, sắt.

Rối loạn giấc ngủ

Cuối cùng, mối nguy hại lớn nhất gây ra bởi caffein là có thể gây rối loạn giấc ngủ. Chúng ta có thể không nghĩ rằng mất một tiếng ngủ là cái gì đó quá quan trọng, nhưng tiến sĩ Greg Belenky cùng với Quỹ giấc ngủ quốc gia Mỹ đã kêu gọi cà phê không thể thay thế cho giấc ngủ. Mặc dù cà phê giúp chúng ta tạm thời cảm thấy tỉnh táo hơn, nhưng giấc ngủ là quan trọng với sức khỏe và hạnh phúc. Một số vấn đề về sức khỏe sẽ có thể xảy ra nếu không có những giấc ngủ điều độ và thích hợp như trầm cảm và thay đổi tâm trạng.

Theo VNE

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Virus mới ở Trung Quốc có thể lây sang người giống Covid-19, nguy hiểm thế nào?Virus mới ở Trung Quốc có thể lây sang người giống Covid-19, nguy hiểm thế nào?
09:55:01 22/02/2025
Chó dại thả rông chạy vào chợ cắn 3 người ở Bình ThuậnChó dại thả rông chạy vào chợ cắn 3 người ở Bình Thuận
20:06:11 22/02/2025
PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu: 'Lọc máu mà ngừa được đột quỵ thì tôi thất nghiệp'PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu: 'Lọc máu mà ngừa được đột quỵ thì tôi thất nghiệp'
09:57:34 22/02/2025
Loại vi khuẩn gây ung thư dễ dàng lây trong cả gia đìnhLoại vi khuẩn gây ung thư dễ dàng lây trong cả gia đình
10:41:55 22/02/2025
Rau dại khiến rắn cũng phải né, có người hái bán mà kiếm bộnRau dại khiến rắn cũng phải né, có người hái bán mà kiếm bộn
19:46:09 22/02/2025
Hàng loạt ca viêm kết mạc vào bệnh viện ở TPHCM, bác sĩ cảnh báo "nóng"Hàng loạt ca viêm kết mạc vào bệnh viện ở TPHCM, bác sĩ cảnh báo "nóng"
15:38:20 21/02/2025
3 dấu hiệu ở mắt cảnh báo ung thư gan3 dấu hiệu ở mắt cảnh báo ung thư gan
09:37:08 22/02/2025
Cỏ 'nghìn rễ' mọc dại khắp Việt Nam, ở nước ngoài hái bán là ra tiềnCỏ 'nghìn rễ' mọc dại khắp Việt Nam, ở nước ngoài hái bán là ra tiền
09:21:32 22/02/2025

Tin đang nóng

Công an cảnh báo mối nguy hại từ "chiếc váy hồng 2 dây" hot nhất mạng xã hộiCông an cảnh báo mối nguy hại từ "chiếc váy hồng 2 dây" hot nhất mạng xã hội
10:17:29 23/02/2025
Cả mạng xã hội liên tục nhắc tên Phạm Thoại và mẹ bé Bắp: Chuyện gì đang xảy ra?Cả mạng xã hội liên tục nhắc tên Phạm Thoại và mẹ bé Bắp: Chuyện gì đang xảy ra?
10:21:01 23/02/2025
Nhân chứng kể khoảnh khắc phát hiện 2 mẹ con bị sát hại ở Bình DươngNhân chứng kể khoảnh khắc phát hiện 2 mẹ con bị sát hại ở Bình Dương
07:07:48 23/02/2025
Bị bệnh thập tử nhất sinh, con gái lớn chăm sóc ngày đêm, con gái út chỉ ghé thăm nhưng sau khi xuất viện, tôi liền giao tài sản cho con útBị bệnh thập tử nhất sinh, con gái lớn chăm sóc ngày đêm, con gái út chỉ ghé thăm nhưng sau khi xuất viện, tôi liền giao tài sản cho con út
09:10:07 23/02/2025
Sao Việt 23/2:Trường Giang trẻ trung, Vân Dung hài hước 'bắt trend' người đẹpSao Việt 23/2:Trường Giang trẻ trung, Vân Dung hài hước 'bắt trend' người đẹp
08:19:46 23/02/2025
Cặp vợ chồng sản xuất hơn 300 tấn cà phê giả bán ra thị trườngCặp vợ chồng sản xuất hơn 300 tấn cà phê giả bán ra thị trường
07:42:36 23/02/2025
Nam shipper chở người mẹ đi tìm con giữa đêm: "Tôi giúp bằng cả tấm lòng"Nam shipper chở người mẹ đi tìm con giữa đêm: "Tôi giúp bằng cả tấm lòng"
07:03:52 23/02/2025
Bắt nhanh đối tượng cầm dao xông vào cửa hàng FPT Shop cướp tài sảnBắt nhanh đối tượng cầm dao xông vào cửa hàng FPT Shop cướp tài sản
10:26:11 23/02/2025

Tin mới nhất

Thực phẩm hồi phục sức khỏe

Thực phẩm hồi phục sức khỏe

08:35:03 23/02/2025
Người bệnh cúm cũng cần tránh ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ. Bởi, những thực phẩm này có thể làm chậm quá trình tiêu hóa. Đối với sữa, lactose - một hợp chất trong đồ uống này, có thể khó tiêu.
Chế độ ăn cho người mắc Hội chứng QT kéo dài

Chế độ ăn cho người mắc Hội chứng QT kéo dài

08:30:40 23/02/2025
Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và loại Hội chứng QT kéo dài, bác sĩ sẽ tư vấn chế độ ăn uống phù hợp. Nếu cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung vitamin và khoáng chất để đảm bảo cân bằng điện giải.
Ăn nhiều chất xơ giúp giảm cân được không?

Ăn nhiều chất xơ giúp giảm cân được không?

08:18:34 23/02/2025
Chất xơ không chỉ giúp thúc đẩy quá trình tiêu hóa, cung cấp vi khuẩn có lợi cho đường ruột, một số chất xơ còn được đưa vào chế độ ăn giảm cân
10 siêu thực phẩm giàu dinh dưỡng, chống lão hóa tốt nhất

10 siêu thực phẩm giàu dinh dưỡng, chống lão hóa tốt nhất

08:12:51 23/02/2025
Quả óc chó là nguồn axit béo omega-3 tuyệt vời, hỗ trợ sức khỏe tim mạch và não bộ. Chúng cũng chứa chất chống oxy hóa, hợp chất chống viêm có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính, hỗ trợ chức năng nhận thức tổng thể.
Người bệnh tim mạch, đái tháo đường... nên uống thuốc vào giờ nào là tốt nhất?

Người bệnh tim mạch, đái tháo đường... nên uống thuốc vào giờ nào là tốt nhất?

08:04:05 23/02/2025
Cơ thể sản xuất nhiều cholesterol hơn vào ban đêm, do đó các thuốc như simvastatin và pravastatin thường khuyên dùng vào buổi tối. Tuy nhiên, các loại statin khác bị cơ thể phân hủy chậm hơn có thể uống vào buổi sáng.
Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bỏ bữa sáng?

Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bỏ bữa sáng?

08:02:08 23/02/2025
Khi bỏ bữa, dịch vị dạ dày vẫn được tiết ra nhưng không có thức ăn để trung hòa. Axit trong dịch vị có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét dạ dày tá tràng.
Từ triệu chứng dễ bị bỏ qua, người đàn ông phát hiện mất nửa não

Từ triệu chứng dễ bị bỏ qua, người đàn ông phát hiện mất nửa não

07:58:11 23/02/2025
Sau khi các bác sĩ tạo đường dẫn lưu mới cho chất dịch, người đàn ông này đã hồi phục hoàn toàn. Nhưng các lần chụp cắt lớp tiếp theo cho thấy không có thay đổi nào về kích thước não của anh.
Những lợi ích bất ngờ từ nước vo gạo

Những lợi ích bất ngờ từ nước vo gạo

07:50:18 23/02/2025
Sau khi bị ốm hoặc hoạt động thể chất mạnh, cần bù nước đúng cách. Nước gạo có thể cân bằng điện giải tự nhiên, là lựa chọn lý tưởng cho việc bù nước. Chất lỏng giúp cơ thể khôi phục lượng nước và khoáng chất bị mất, ngăn ngừa mất nước ...
Thực phẩm này kết hợp với tỏi sẽ gây ra độc tố cực nguy hiểm

Thực phẩm này kết hợp với tỏi sẽ gây ra độc tố cực nguy hiểm

06:05:21 23/02/2025
Lúc bụng đang đói mà ăn tỏi hoặc chỉ ăn tỏi mà không ăn kèm các loại thực phẩm khác thì rất dễ dẫn đến loét dạ dày. Điều này là do chất allicin (một thành phần của tỏi) dễ khiến cho tính kháng sinh trong tỏi phát tác, dẫn đến nóng trong...
Lợi ích sức khỏe không ngờ từ thịt lươn

Lợi ích sức khỏe không ngờ từ thịt lươn

06:00:43 23/02/2025
Một số nghiên cứu cho thấy Omega-3 có thể có tác dụng hỗ trợ điều trị trầm cảm và các rối loạn tâm lý khác. Omega-3 giúp điều chỉnh sự cân bằng hóa học trong não, giảm triệu chứng trầm cảm và lo âu.
Triệu chứng và cách điều trị hội chứng ống cổ tay

Triệu chứng và cách điều trị hội chứng ống cổ tay

05:55:37 23/02/2025
Các động tác như gấp, ngửa cổ tay quá mức, cầm nắm lâu hoặc đi xe máy có thể làm cơn tê tăng lên, trong khi nghỉ ngơi hoặc vẩy tay giúp giảm triệu chứng.
Phát hiện về hiệu quả diệt côn trùng của caffeine

Phát hiện về hiệu quả diệt côn trùng của caffeine

20:03:43 22/02/2025
Những con ruồi tiêu thụ lượng caffeine ít hơn sống lâu hơn. Báo cáo cũng cho thấy lượng chất béo và hoạt động trao đổi chất của ruồi cũng giảm nếu tăng liều lượng caffeine hấp thụ.

Có thể bạn quan tâm

"Song Hye Kyo Trung Quốc" bị phát hiện vừa chia tay đã cặp ngay trai trẻ: Bạn trai càng ngày càng nhỏ tuổi!

"Song Hye Kyo Trung Quốc" bị phát hiện vừa chia tay đã cặp ngay trai trẻ: Bạn trai càng ngày càng nhỏ tuổi!

Sao châu á

12:31:41 23/02/2025
Ngày 22/2, tờ Sohu đưa tin paparazzi xứ tỷ dân cho biết gần đây họ đã tóm được khoảnh khắc Trương Vũ Kỳ hẹn hò với chàng trai cao ráo, trẻ tuổi và có ngoại hình điển trai.
Valverde quá toàn diện

Valverde quá toàn diện

Sao thể thao

12:05:18 23/02/2025
Federico Valverde đang từng bước khẳng định mình là một trong những cầu thủ toàn diện nhất trong bóng đá hiện đại.
Đánh mạnh "tử huyệt" của tội phạm công nghệ cao

Đánh mạnh "tử huyệt" của tội phạm công nghệ cao

Pháp luật

11:45:32 23/02/2025
Có hai điều kiện cần mà tội phạm sử dụng công nghệ cao dùng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đó chính là tài khoản ngân hàng và dữ liệu thông tin cá nhân.
Không nhận ra con gái út của Quyền Linh trong diện mạo cực sexy này

Không nhận ra con gái út của Quyền Linh trong diện mạo cực sexy này

Netizen

11:39:45 23/02/2025
Mới đây, Hạt Dẻ đăng tải clip quay cận cảnh nhan sắc. Cô nàng trang điểm theo tone khói - nude vừa sang chảnh vừa gợi cảm, cuốn hút. Diện mạo mới này khác hẳn hình ảnh thường thấy của Hạt Dẻ, gợi liên tưởng đến những hot girl Âu - Mỹ.
Ngày càng có nhiều người theo đuổi "làm việc nhà kiểu lười": Chỉ khi trải nghiệm bạn mới biết nó thú vị thế nào!

Ngày càng có nhiều người theo đuổi "làm việc nhà kiểu lười": Chỉ khi trải nghiệm bạn mới biết nó thú vị thế nào!

Sáng tạo

11:37:07 23/02/2025
Khi dọn nhà, dám cá nhiều người sẽ luôn có suy nghĩ làm thế nào để có thể giữ cho ngôi nhà của mình luôn gọn gàng với ít công sức và thời gian nhất.
"Team qua đường" bắt gặp Vũ Cát Tường và vợ, 1 hành động vô tình bị chú ý

"Team qua đường" bắt gặp Vũ Cát Tường và vợ, 1 hành động vô tình bị chú ý

Sao việt

11:19:10 23/02/2025
Hậu về chung nhà, Vũ Cát Tường thoải mái chia sẻ về bạn đời, flex cô trên mọi nền tảng. Mới đây, team qua đường còn bắt trọn khoảnh khắc Thu Trang hộ tống Vũ Cát Tường trong đêm diễn tại Đà Lạt.
Người đàn ông bỏ việc đi khắp nơi chụp ảnh chó

Người đàn ông bỏ việc đi khắp nơi chụp ảnh chó

Lạ vui

11:06:14 23/02/2025
Sau khi nhận ra bản thân đặc biệt thích chụp ảnh chó, John Fabiano (Mỹ) quyết định bỏ việc đi khắp thế giới ghi lại hình ảnh về loài động vật này.
Bức ảnh vạch trần bộ mặt giả dối của "em gái" Jang Wonyoung

Bức ảnh vạch trần bộ mặt giả dối của "em gái" Jang Wonyoung

Nhạc quốc tế

11:04:17 23/02/2025
Đang nhận được sự mến mộ chưa được lâu thì mới đây, Kya (1 lần nữa) bị đào lại hành động được cho là mỉa mai Jang Wonyoung.
Lịch âm 23/2 - Xem lịch âm ngày 23/2

Lịch âm 23/2 - Xem lịch âm ngày 23/2

Trắc nghiệm

11:02:39 23/02/2025
Xem lịch âm: Dương lịch 23/2/2025; Âm lịch: 26/1/2025. Xem ngày tốt xấu, giờ đẹp xuất hành, khai trương, động thổ...
Món ngon khó cưỡng từ loại rau không tốn 1 xu, có nhiều mùa Xuân cực tốt cho sức khỏe

Món ngon khó cưỡng từ loại rau không tốn 1 xu, có nhiều mùa Xuân cực tốt cho sức khỏe

Ẩm thực

10:53:53 23/02/2025
Bạn có thể tận dụng rau tề thái để chế biến nhiều món ngon, từ làm bánh đến xào, nấu canh đều rất ngon, tốt cho sức khỏe mà lại không tốn tiền.
Tiêu điển trong ngày: Kịch bản khó đoán

Tiêu điển trong ngày: Kịch bản khó đoán

Thế giới

10:42:47 23/02/2025
Cũng theo các cuộc thăm dò cử tri, ông Merz có cơ hội lớn nhất để trở thành thủ tướng Đức. Liên minh trung hữu của ông là lực lượng đối lập lớn nhất trong quốc hội năm 2021, sau 16 năm cầm quyền dưới thời cựu Thủ tướng Angela Merkel.