Những kinh nghiệm ‘vàng’ giúp người nghiệ.n thoát khỏi sự lệ thuộc vào thuố.c l.á

Và việc cai thuố.c l.á, vốn rất có lợi cho sức khỏe, lại vô cùng khó khăn, nhiều người năm lần bảy lượt cũng không dứt bỏ được. Trong khi đó, có rất nhiều thuố.c cai thuố.c l.á với những lời giới thiệu có cánh… nhưng thực tế bỏ được thuố.c lại do những tác động sau.

Con người bị nghiệ.n thuố.c lá thế nào?

Thông thường người hút thuố.c l.á sẽ nghiệ.n qua ba ba giai đoạn:

(1) Nghiệ.n tâm lý: bắt đầu có những quan điểm lệch lạc về thuố.c l.á, như nhận định thuố.c l.á là một biểu tượng của sự “trưởng thành”, “nam tính”, “sành điệu”…;

(2) Nghiệ.n hành vi: hút thuố.c l.á trở nên một thói quen, một phản xạ có điều kiện được củng cố bằng hình thức lập đi lập lại qua nhiều năm tháng, ví dụ hút thuố.c khi uống cà phê, sau bữa ăn, khi gặp gỡ bạn bè, khi viết lách, làm việc căng thẳng… lâu dần thành thói quen khó bỏ

(3) Nghiệ.n thực thể khi chất nicotine đã có tác động lên quá trình hoạt động của hệ thống thần kinh khiến người hút thuố.c l.á có cảm giác hưng phấn, giảm lo lắng, tăng khả năng tập trung, và khi cai bỏ thuố.c l.á, người nghiệ.n hút thuố.c l.á cảm thấy buồn bã, lo lắng, bứt rứt, mất ngủ, khó tập trung, vật vã vì hệ thần kinh của họ đã quen với sự hiện diện của nicotine trong má.u. Đây là hội chứng cai thuố.c l.á, nguyên nhân hàng đầu khiến việc cai nghiệ.n thất bại.

Cách cai thuố.c l.á khoa học

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới WHO, ba biện pháp cai nghiệ.n thuố.c lá hiệu quả là “đán.h” vào ba quá trình nghiệ.n thuố.c lá:

Điều trị nhân thức, thay đổi hành vi: Là bước đầu tiên và rất quan trọng.

Người tư vấn cần chỉ ra lý do, hoàn cảnh, môi trường thúc đẩy việc hút thuố.c l.á, và lý do cần ngừng bỏ hút. Cũng cần củng cố lý do và quyết tâm muốn cai thuố.c l.á, ít lắm cũng chuyển đổi việc hút thuố.c l.á thành một động thái khác có lợi cho sức khỏe hơn.

Dùng chế phẩm nicotine thay thế: Biện pháp được khuyên dùng cho những trường hợp bị lệ thuộc thực thể nặng.

Nicotine thay thể có thể được cung cấp qua nhiều dạng khác nhau như: viên thuố.c nhai, viên thuố.c ngậm dưới lưỡi, nicotine hít (thuố.c l.á điện tử) và phổ biến nhất là miếng dán trên da.

Tác hại của thuố.c l.á

Về nguyên lý, đây là một cách “hút thuố.c không khói”, cơ thể được cung cấp trực tiếp nicotine không từ điếu thuố.c l.á. Điểm khác biệt duy nhất là nicotine trong chế phẩm thay thế thấm vào má.u ổn định, đồng đều hơn, khiến cơ thể không xuât hiện hội chứng cai thuố.c do quá thiếu nicotine, nhưng cũng không tăng cao đạt đỉnh sảng khoái nên không gây nghiệ.n.

Cũng cần lưu ý, nicotine là một trong 7.000 hóa chất, trong 4.000 chất độc hại có trong khói thuố.c l.á. Do đó chế phẩm nicotine thay thế giúp loại bỏ các chất độc này.

Tùy theo cá nhân và mức độ nghiệ.n thuố.c, thời gian dùng nicotine thay thế thường kéo dài 1-2 tháng, cá biệt có thể kéo dài đến nửa năm.

Điều trị bằng buprobion và varenicline: Cũng được khuyên dùng cho trường hợp lệ thuộc thực thể nặng. Buprobion và varenicline tác động lên hệ thống thần kinh làm người nghiệ.n hút thuố.c l.á giảm hẳn ham muốn hút thuố.c l.á.

Ban đầu, với cơ chế tác động như vậy, bupropion và varenicline được hy vọng là giải pháp “đúng gốc” để cai thuố.c l.á. Tiếc rằng, trong thực tế khá nhiều người cai thuố.c không đáp ứng với hai thuố.c này, hơn nữa bupropion và varenciline là hai vị thuố.c nên đều có chỉ định, chống chỉ định về tác dụng phụ khó dùng đại trà không cần kê toa.

Thực hư những “thần dược” cai thuố.c l.á

Hiện trên nhiều trang mạng có rao bán một số loại thuố.c để cai thuố.c l.á, đặc biệt là các loại dung dịch nước súc miệng, với những tiếp thị có cánh: thành công 100%, thành công chỉ trong 5-7 ngày….

Tìm hiểu kỹ thành phần, các loại “thánh dược” này gồm 2 dạng: (1) các chế phẩm nicotine và (2) các thảo dược tạo mùi thơm như bồ công anh, kim ngân hoa, cúc hoa, bạch nhân sâm, ngủ diệp sâm, thổ sâm, đinh lăng, đại hồi, quế chi….

Cho đến nay, ngoài ba loại thuố.c có thể giúp cai thuố.c l.á được WHO khuyến cáo sử dụng, Nicotin thay thế, Bupropion và Vareniciline, các loại thuố.c súc miệng, ngậm, nhai không được công nhận trong điều trị cai nghiệ.n thuố.c lá, mà chỉ là những mách miệng, chỉ nhau. Những loại “thuố.c” này thực chất chỉ là những dung dịch chất mùi thơm để vệ sinh miệng và làm quên cảm giác thèm thuố.c l.á.

Ngay cả thuố.c l.á điện tử, cũng là một dạng nicotine thay thế. Thuố.c l.á điện tử cũng sẽ cung cấp một lượng nicotin nhất định dạng hơi phù hợp với nhu cầu của người nghiệ.n như các dạng nicotine khác mà thôi.

Đôi điều bàn luận

Bốn “lý do, lý trấu”

Người hút thuố.c thường có bốn cớ để ngụy biện:

(1) Thuố.c l.á không thể thiếu khi uống cà phê, ăn nhậu… đặc biệt là khi dùng những thực phẩm nặng mùi, tanh, béo…

(2) Hút thuố.c để tiêu sầu. Thật ra, buồn rầu có nhiều lý do, nếu buồn lo vì kinh tế kém lại hút thuố.c nữa thì càng bế tắc hơn…

(3) Hút thuố.c để “giế.t” thời gian, ví dụ thân nhân đang nhập viện, vợ đang chờ đẻ, chờ tàu xe…

(4) Hút thuố.c để lấy cảm hứng sáng tác. Điều này không hẳn đúng, nhiều văn nghệ sĩ không hút thuố.c vẫn sáng tác nhiều tác phẩm nổi danh, như nhà văn Nguyên Ngọc và điêu khắc gia Phạm Văn Hạng.

Theo ông Phạm Văn Hạng, người tạo dựng tượng Mẹ dũng sĩ, Đất lành chim đậu, cầu Rồng Đà Nẵng, cho rằng “nghệ sĩ thường hay hút thuố.c chứ không phải hút thuố.c mới thành nghệ sĩ”.

Bốn tình huống bỏ thuố.c

Nhiều người nghiệ.n nặng đến độ nằm hút thuố.c trong màn, thiếu thuố.c l.á đi lượm tàn để tận thu hút lại, hay dám tuyên bố (vui) là “b.ỏ v.ợ còn hơn bỏ thuố.c l.á” nhưng sau đó lại cai được thuố.c l.á.

Tổng hợp lại có những tình huống lý thú như sau:

(1) Đi thăm một người thân bệnh hô hấp về, đặc biệt là bệnh viêm phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) hoặc ung thư phổi…

(2) Bản thân bị mắc bệnh, không nhất thiết là bệnh phổi, phải nằm viện điều trị và mục sở thị những trường hợp mắc bệnh điển hình do thuố.c l.á

(3) Bị vợ con, đặc biệt là bạn gái, chê hôi miệng và hơi thở nặng mùi khó ưa. Nhiều cô gái ra yêu sách chọn một trong hai “bồ hoặc thuố.c”, thế là cánh đàn ông phải đành bỏ hút và (4) có công việc làm say mê, phải lao vào giải quyết. Làm ngành y, tôi thấy rất nhiều bác sĩ, trong đó có tôi, lãnh đạo tôi, em ruột tôi… đã bỏ thuố.c l.á vì lý do “bận việc” này, đúng câu cách ngôn xa xưa: “Nhàn cư vi bất thiện”.

Bốn tấm gương bỏ thuố.c l.á

* Theo Telegraph, TT Barack Obama cuối cùng đã bỏ hút thuố.c l.á sau hơn 30 năm nghiệ.n thuố.c lá hút và thường xuyên nhai kẹo có chứa nicotin thay cho hút thuố.c. Theo Michelle Obama, Tổng thống đã nhìn thẳng vào mắt các con và nói rằng “ba không hút thuố.c l.á nữa”.

* Theo Huffington Post, theo gương Obama, một số nhân viên Nhà Trắng bao gồm giám đốc phụ trách công du nhà Trắng Marvin Nicholson đã bỏ hút thuố.c l.á.

* Theo Daily Mail, công nương xứ Cornwall, Camilla Parker Bowles, vợ của tử Anh Charles, từ bỏ thuố.c l.á như món quà tặng thái tử nhân dịp sinh nhật lần thứ 50 của ông bởi thái tử Charles là người phản đối mạnh mẽ thuố.c l.á. Thái tử Charles từng tiết lộ trong một chuyến thăm các học sinh tiểu học tại Slovenia rằng ông đã bỏ hút thuố.c ở tuổ.i 11.

* Theo London Evening Standard, diễn viên Hollywood Brad Pitt, để làm gương cho con, đã quyết định bỏ hút thuố.c sau khi bị hai con nhỏ là Zahara và Shiloh bắt gặp ông hút thuố.c sau vườn nhà. Để giảm thèm, ông thường xuyên dùng kẹo bạc hà và kẹo có chứa nicotin.

Kinh nghiệm bản thân

Tôi vào trường y trước năm 1975, thời đó sinh viên, đặc biệt học y khoa, chẳng ai hút thuố.c. Sau năm 1975, với chế độ tem phiếu “công nghệ phẩm” bậc E, mỗi tháng được cấp 4-6 gói thuố.c l.á Điện Biên, Sông Cầu hay Tam Đảo. Đem công nghệ phẩm này đi bán sẽ mắc tội “phe phẩy”, rất nặng thời bao cấp lúc đó, và cũng để chứng tỏ mình “đã lớn”, tôi đã tập tò hút thuố.c và nghiệ.n lúc nào chẳng hay.

Năm 1977 ra Hà Nội tu nghiệp, trời lạnh và cảm giác hút thuố.c sẽ ấm người, chúng tôi thi nhau hút thuố.c l.á. Thuố.c tiêu chuẩn tem phiếu không đủ chúng tôi mua thêm thuố.c Lạng Sơn, dạng thuố.c l.á sợi tẩm lưu huỳnh vàng rơm thấy rất bắt mắt. Không chỉ phì phèo trong quán cà phê mà ngay cả ở khuôn viên bệnh viện, nhiều đêm thiếu thuố.c chúng tôi không ngần ngại lượm “dế” (tàn thuố.c) để tái sử dụng. Tôi hút nhiều đến nỗi được tặng biệt danh là “ống khói” khóa 13.

Cai thuố.c nhiều lần không thành, may mắn cho tôi khi được điều chuyển về khoa hồi sức nhi Bệnh viện Đà Nẵng, đơn vị anh hùng của ngành y tế thời đó, tôi bỏ hẳn thuố.c l.á. Suy nghiệm lại, bỏ thuố.c l.á cũng không quá khó, không thể không thực hiện được, thậm chí có thể là đơn giản. Có quyết tâm cao, có ý chí vững, đặc biệt có công việc để “lu bu” và không cho thời gian thư thả để phì phèo.

Thay lời kết

Việc cai thuố.c l.á thành công hay không, trước tiên là tùy thuộc vào sự quyết tâm của con người. Đã có rất nhiều người nghiệ.n thật nặng nhưng cũng đã tự cai thành công.

Đa số người nghiệ.n hút ở giai đoạn tâm lý và hành vi là chính. Do đó, chỉ cần điều trị nhân thức và thay đổi hành vi, đặc biệt thay đổi môi trường công tác, việc cai bỏ thuố.c l.á thường thành công. Riêng một ít người nghiệ.n lệ thuộc “thực thể” mới cần dùng liệu pháp nicotine thay thế mà thôi.

Những “thần dược” không cơ sở chỉ là cách lừa bịp kiế.m tiề.n mà thôi.

TS.BS Trần Bá Thoại – Ủy viên BCH Hội Nội tiết Việt Nam

Theo tapchigiaothong