Những gương mặt được kỳ vọng đoạt giải Nobel Hóa học
Khoảng 16h30 ngày 6/10 (theo giờ Việt Nam), Viện Hàn lâm khoa học hoàng gia Thụy Điển sẽ vinh danh chủ nhân của giải Nobel Hóa học 2021.
Giới phân tích nhận định các nghiên cứu về mRNA, giải trình tự gene người và gốc tự do là sẽ những đề tài sáng giá cho giả.i thưởn.g năm nay.
Hai nhà khoa học Drew Weissman (người Mỹ) và Katalin Karikó (người Hungary) – một trong những ứng viên hàng đầu cho giải Nobel Hóa học 2021. Ảnh: abc.net.au
Hội thảo trực tuyến #ChemNobel do Hiệp hội Hóa học Mỹ (ACS) và Tạp chí Tin tức Hóa học và Kỹ thuật (C&EN) tổ chức ngày 30/9 cho rằng bộ đôi nhà khoa học Katalin Karikó (người Hungary) và Drew Weissman (người Mỹ) sẽ là ứng viên hàng đầu cho giải Nobel Hóa học 2021 với những đóng góp quan trọng trong việc phát triển công nghệ mRNA phục vụ điều chế vaccine ngừa COVID-19. Năm 2019, một cuộc hội thảo tương tự từng dự đoán chính xá.c ngườ.i chiến thắng là nhà khoa học John B. Goodenough (người Mỹ) với công trình nghiên cứu pin lithium-ion.
Trong khi đó, nền tảng trực tuyến Web of Science thuộc công ty phân tích dữ liệu Clarivate lại nhận định chuyên gia về gốc tự do Barry Halliwell (người Singapore) là ứng viên có tiềm năng thắng giải Nobel Hóa học 2021 nhất. Nghiên cứu của nhà khoa học này đã giúp xác định chính xác loại thiệt hại mà gốc tự do gây ra, cũng như cách các gốc tự do và chất chống oxy hóa liên quan đến bệnh về não, bao gồm cả bệnh Alzheimer và sa sút trí tuệ. Còn tổ chức khoa học Sigma Xi (Mỹ) dự đoán cái tên sáng giá khác cho giải Nobel Hóa học 2021 là nhà khoa học Carolyn Bertozzi (Mỹ) với phát minh hóa sinh ứng dụng bao phủ phân tử đường nhân tạo lên bề mặt tế bào sống, hỗ trợ nghiên cứu trong ung thư và hệ thống miễn dịch.
Cuộc thăm dò ý kiến độc giả của Tạp chí Chemistry Views của châu Âu tìm ra ứng viên được bình chọn nhiều nhất là hai nhà khoa học Shankar Balasubramanian và David Klenerman thuộc Đại học Cambridge (Anh) với khám phá về công nghệ phân tích nhanh hàng tỷ đoạn ADN cùng lúc, giúp giảm đáng kể chi phí và thời gian trải trình tự một bộ gene người. Nếu trước đây quá trình đó mất tới một thập kỷ và 1 tỷ USD, thì giờ đây đã được rút ngắn trong một ngày với chi phí khoảng 1.000 USD. Công trình này đã giành Giả.i thưởn.g Công nghệ Thiên niên kỷ 2020. Theo sau trong cuộc bình chọn là nhà khoa học Omar M. Yaghi (người Mỹ gốc Palestine) với nghiên cứu ứng dụng vật liệu khung Kim loại-Hữu cơ (MOFs).
Giải Nobel, là một giả.i thưởn.g quốc tế trao thường niên kể từ năm 1901 để vinh danh những cá nhân đạt thành tựu trong các lĩnh vực Vật lý, Y sinh, Hóa học, Văn học và Hòa bình; riêng giải Nobel Hoà bình có thể được trao cho cá nhân hay một tổ chức. Đến năm 1968, Ngân hàng Thụy Điển đưa thêm vào hệ thống giải một giả.i thưởn.g về lĩnh vực Kinh tế để tưởng nhớ nhà bác học Alfred Nobel, “cha đẻ” giải Nobel.
Đại dịch COVID-19 cũng sẽ ảnh hưởng đến cách thức tổ chức lễ trao giải Nobel. Thay vì quy tụ tất cả những người đoạt giải tại Stockholm (Thụy Điển) vào tháng 12 như thông lệ, các nhà ngoại giao thuộc Đại sứ quán Thụy Điển tại các nước sẽ đến trao giải cho những người chiến thắng. Tuần lễ kỷ niệm sẽ kết hợp tổ chức các sự kiện trực tiếp và trực tuyến.
Trong năm 2020, giải Nobel Hóa học được trao cho hai nhà khoa học nữ Emmanuelle Charpentier và Jennifer A. Doudna với phương pháp chỉnh sửa gene, giúp thay đổi “mật mã” của sự sống chỉ trong vài tuần.
Tiềm năng khổng lồ đầu tư vào tương lai của hệ sinh thái vaccine
Một công ty sản xuất vaccine đã tăng trưởng 1.450% kể từ khi bắt đầu đại dịch COVID-19. Và các loại vaccine mới phòng Zika, u da ác tính, HIV/AIDS, cùng nhiều loại khác đang trong quá trình phát triển.
Người dân chờ tiêm vaccine COVID-19 tại Cape Town, Nam Phi. Ảnh: Reuters
Video đang HOT
Khi các nhà đầu tư cố gắng xác định đường ranh giới thú vị tiếp theo cho nhân loại, họ có thể nghĩ đến việc chinh phục không gian vũ trụ. Nhưng có một thứ quan trọng hơn, vẫn ở ngay đây trên Trái đất.
Ngành công nghiệp vaccine và hệ sinh thái rộng lớn xung quanh nó đã có những bước phát triển nhanh chóng trước đại dịch, chẳng hạn như việc Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt vaccine mới phòng bệnh zona.
Nhưng lĩnh vực này chỉ thực sự bùng nổ khi các công ty chạy đua để phát triển vaccine phòng bệnh COVID-19, các liệu pháp điều trị, mũi vaccine tăng cường và hơn thế nữa. Khoảng 299 ứng cử viên vaccine COVID-19 được liệt kê trên công cụ theo dõi vaccine COVID-19 của Tổ chức Y tế Thế giới (WTO), với 114 loại đang trong giai đoạn phát triển lâm sàng.
Các công nghệ mới như RNA thông tin - hay mRNA - có tiềm năng đẩy nhanh sự phát triển của vaccine để chống lại các bệnh truyền nhiễm khác, cũng như các liệu pháp điều trị ung thư được cá nhân hóa.
Tất cả đều cho thấy có rất nhiều cơ hội mở ra một cuộc cách mạng vaccine sắp tới.
Không thiếu các công ty đang tham gia trong lĩnh vực này. Danh sách bao gồm các công ty công nghệ sinh học nổi tiếng như Moderna và BioNTech cho đến những người khổng lồ dược như Pfizer và Johnson & Johnson.
Ngành công nghiệp thực sự hào hứng về những gì họ có thể sản xuất trong những năm tới, từ những nỗ lực sử dụng công nghệ vaccine cũ đến những phương pháp tiếp cận mới hơn như mRNA. Ông John Bowler, Giám đốc Quỹ chăm sóc sức khỏe toàn cầu Schroder, cho biết: "Vẻ đẹp của công nghệ mRNA là tốc độ, ở chỗ một khi có trình tự di truyền, ta có thể xác định chính xác những gì ta cần đưa vào mã vaccine của mình và đưa ra hướng dẫn cho mục tiêu mà hệ miễn dịch có thể đáp ứng. Nó thực sự thay đổi toàn bộ động lực khi đối mặt các bệnh truyền nhiễm".
Một dây chuyền sản xuất vaccine phòng COVID-19. Ảnh: Getty Images
Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ mới
Công nghệ mRNA được sử dụng trong vaccine Moderna và Pfizer-BioNTech có khả năng thúc đẩy nhiều lợi nhuận hơn cho nhiều công ty hơn và những nghiên cứu mới, vượt ngoài bệnh COVID-19. Một số ứng dụng tiềm năng có thể kể ra là vaccine mRNA phòng bệnh Zika, nhiều loại virus đường hô hấp, u da ác tính, virus Epstein-Barr (gây bệnh bạch cầu đơn nhân nhiễ.m trùn.g) và bệnh sốt rét.
Ngoài ra, cũng có hy vọng về một loại virus cúm hiệu quả hơn, vì những loại vaccine hiện tại thường chỉ giảm nguy cơ mắc bệnh chỉ từ 40% đến 60%.
Marshall Gordon, một nhà phân tích cấp cao về chăm sóc sức khỏe tại ClearBridge Investments, cho biết: "Bí quyết bây giờ là chúng ta thực sự có rất nhiều cách để sản xuất vaccine và các công ty đang thử nghiệm rất nhiều cách khác nhau".
Ngoài ra, những loại vaccine COVID-19 mới cũng đang trong quá trình sản xuất, như vaccine qua đường miệng, mũi, bên cạnh đó là các mũi tiêm tăng cường để đối phó với các biến thể mới, và các liệu pháp điều trị COVID-19.
Hiện nay, Sanofi, Pfizer / BioNTech và Moderna nằm trong số các công ty thử nghiệm vaccine cúm công nghệ mRNA; Moderna cũng đang phát triển một mũi tiêm tăng cường hai trong một để bảo vệ chống lại bệnh cúm và COVID-19.
Sanofi đang nghiên cứu vaccine mRNA phòng COVID-19 phối hợp với Translate Bio trong dự án giá trị 3,2 tỷ USD - và một loại vaccine COVID-19 sử dụng một công nghệ khác trong dự án với GlaxoSmithKline.
Trong khi đó, Merck hợp tác với Ridgeback Therapeutics đang nghiên cứu một liệu pháp điều trị bằng thuố.c kháng virus cho những người bị COVID-19 để ngăn chặn virus nhân lên trong cơ thể.
Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) thăm kho bảo quản lạnh vaccine COVID-19 của Pfizer tại Kalamazoo, bang Michigan vào tháng 2/2021. Ảnh: Getty Images
Những trở ngại
Ấn Độ và Nam Phi đã kêu gọi các thành viên WTO đàm phán về việc từ bỏ các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với các nhà sản xuất dược để giải quyết tình trạng thiếu hụt ở các nước nghèo. Điều đó sẽ có tác động lớn đến lợi nhuận của các công ty vaccine. Mỹ cũng đã ủng hộ ý tưởng từ bỏ bản quyền, nhưng vào cuối tháng 7, WTO cho biết các cuộc đàm phán đang "diễn ra chậm chạp".
Bên cạnh đó, các thử nghiệm lâm sàng đối với một số loại vaccine có thể gây thất vọng - bằng chứng là giá trị thị trường mất gần 9,6 tỷ USD chỉ trong một ngày vào tháng 6 khi một nghiên cứu lớn về vaccine COVID-19 CureVac cho thấy hiệu quả thấp hơn so với các vaccine đối thủ.
Các công ty có nhiều mức độ rủi ro khác nhau liên quan đến thị trường COVID. Trong khi Moderna kỳ vọng sự đột phá của mình sẽ tạo ra doanh thu 20 tỷ USD vào năm 2021, J&J đã công bố vào tháng 4 rằng doanh số vaccine COVID-19 của họ trong quý đầu tiên của năm 2021 mới đạt 100 triệu USD, 164 triệu USD trong quý 2 trong khi công ty đặt mục tiêu doanh thu tới 2,5 tỉ USD trong năm nay.
Tăng trưởng 1.450%, nguồn động lực lớn
Không có công ty nào phát triển nhanh hoặc vượt bậc kể từ khi bắt đầu đại dịch như Moderna, được thành lập vào năm 2010 tại Cambridge, bang Massachusetts (Mỹ) và đi tiên phong trong nghiên cứu sử dụng mRNA để điều trị bệnh. Cổ phiếu công ty đã lên sàn vào năm 2018 với giá 28 USD và hiện đang giao dịch ở mức hơn 450 USD/1 cổ phiếu, sau khi tăng hơn 1.450% kể từ đầu tháng 3/2020.
Toàn bộ hoạt động kinh doanh của Moderna xoay quanh công nghệ mRNA, với khoảng 94% trong tổng doanh thu 6,3 tỷ USD trong sáu tháng kết thúc vào ngày 30/6/2021 đến từ việc bán vaccine COVID-19.
Trụ sở chính của Moderna ở Cambridge, Massachusetts, Mỹ. Ảnh: Reuters
Gặt hái thành công tương tự là BioNTech của Đức, được thành lập vào năm 2008 với mục tiêu sử dụng công nghệ mRNA để phát triển vaccine ung thư được cá nhân hóa nhằm khai thác hệ miễn dịch của chính người bệnh để tấ.n côn.g các tế bào ung thư. Nhưng phần lớn trọng tâm của công ty hiện nay là COVID-19. BioNTech đạt được doanh thu lớn từ phát triển dựa trên mRNA của mình, mặc dù họ chia sẻ lợi nhuận với Pfizer.
Moderna và BioNTech là những cái tên mà mọi người đều biết, nhưng những "người chơi" công nghệ sinh học lớn khác còn bao gồm Novavax, Dynavax Technologies, CureVac và Vir Biotechnology, đang phát triển các phương pháp điều trị kháng thể với COIVD-19.
Chưa hết, đằng sau những tên tuổ.i lớn đó là rất nhiều công ty trong toàn bộ chuỗi cung ứng, từ các nhà sản xuất các thành phần trong vaccine đến các công ty chẩn đoán, xét nghiệm, các nhà sản xuất nút cao su, lọ vaccine, ống tiêm hoặc các sản phẩm thủy tinh đặc biệt, chẳng hạn như West Pharmaceutical Services, Becton Dickinson và Gerresheimer của Đức; Catalent, Corning của Mỹ, công ty đóng chai Rovi của Tây Ban Nha, Lonza của Thuỵ Sĩ...
Các quỹ ETF
Hệ sinh thái vaccine còn là cơ hội tiềm năng cho các nhà đầu tư. Các nhà đầu tư có thể quan tâm đến các quỹ hoán đổi giao dịch (ETF) với các khoản đầu tư vào ngành công nghiệp vaccine để mở rộng những tính toán làm ăn của họ.
Nhà phân tích Eric Balchunas của Bloomberg Intelligence ETF cho biết, công ty Xét nghiệm và kỹ thuật tiên tiến ETFMG - với mã cổ phiếu GERM - là một ví dụ điển hình cho những ai muốn tiếp cận hệ sinh thái vaccine. GERM sở hữu khoảng 20% cổ phần trong Moderna và BioNTech, và cũng nắm giữ rất nhiều công ty nhỏ hơn.
Ông Balchunas nói: "Một số công ty rất nhỏ ở đây có thể là những Moderna trong tương lai với những điều lớn lao tiếp theo. Điều đó mang lại cho GERM nhiều tiềm năng về M&A [mua bán và sáp nhập]".
Vaccine không cần kim tiêm giữ vai trò then chốt trong chống COVID-19 của Ấn Độ Vaccine phòng COVID-19 công nghệ DNA không cần kim tiêm do Ấn Độ phát triển và điều chế được coi là "yếu tố thay đổi cuộc chơi" trong cuộc chiến chống đại dịch COVID-19. Ấn Độ đã thông qua sử dụng khẩn cấp vaccine ZyCoV-D trong tháng 8. Ảnh: Zydus Cadila Tờ Strait Times (Singapore) đưa tin rằng Ấn Độ đã thông qua...