Những điều cần biết về hệ thống cân bằng điện tử

Để giúp xe ô tô vận hành êm ái và an toàn nên các mẫu xe ngày nay được trang bị rất nhiều hệ thống hỗ trợ người lái. Cân bằng điện tử ESP là một trong những hệ thống đó.

Hệ thống cân bằng điện tử ESP là gì?

“Hệ thống cân bằng điện tử” (Electronic Stability Program, viết tắt là ESP) hay còn nhiều cách gọi khác như DSC, VSA, ESC… tùy vào mỗi nhà sản xuất. Hệ thống có tác dụng nhằm giảm thiểu nguy cơ mất lái do những sai lầm của chủ xe.

Nguyên lý hoạt động của hệ thống này là sử dụng phanh độc lập trên từng bánh xe. Nó giúp điều chỉnh hướng lái chiếc xe sau khi mất kiểm soát. Điều đó tài xế rất khó thực hiện. Hệ thống cân bằng điện tử nhận diện trước mối nguy hiểm. Từ đó đưa xe về trạng thái cân bằng.

Hệ thống ESPgiúp điều chỉnh hướng lái chiếc xe sau khi mất kiểm soát

Trước đây, hệ thống ESP là một trong các tính năng an toàn nâng cao. Chỉ xuất hiện trên những dòng xe cao cấp. Ngày nay ESP đã phổ biến hơn nhiều. Được áp dụng trên nhiều hãng xe. Hiện đa phần các xe ô tô đều được trang bị ESP ngay cả với những xe bình dân như Toyota Vios, Honda City, Toyota Rush, Toyota Innova, Mitsubishi Xpander, Suzuki Ertiga… Kể cả xe hạng A giá rẻ như Kia Morning, VinFast Fadil…

Hệ thống cân bằng điện tử có tác dụng gì?

Cấu tạo hệ thống ESP khá phức tạp. Bởi nó không hoạt động độc lập mà kết hợp với nhiều hệ thống khác. Như hệ thống chống bó cứng phanh ABS, hệ thống kiểm soát lực kéo TCS, hệ thống phân phối lực phanh điện tử EBD… Cho nên, hệ thống cân bằng điện tử ESP đóng vai trò như “hệ thống tổng”. Nó sử dụng chung cơ cấu chấp hành với các hệ thống an toàn khác. Các cảm biến này truyền tín hiệu về một bộ điều khiển chính ESP Module.

Từ đây, bộ điều khiển ESP Module sẽ tính toán góc đánh lái và góc quay thân xe phù hợp. Trong trường hợp phát hiện sự cố, ESP sẽ tác động phanh. ESP giúp điều chỉnh lại tốc độ quay của bánh xe. Hệ thống cân bằng điện tử sẽ dùng cơ cấu chấp hành của ABS và EBD để tăng hoặc giảm áp suất dầu tác động lên xi lanh phanh của từng bánh xe, từ đó tạo ra lực phanh chênh lệch giữa các bánh (phanh độc lập trên từng bánh) nhằm lấy lại sự kiểm soát.

Khi xe bị thiếu lái, trượt bánh trước khiến xe có xu hướng văng ngang. Lúc này, ESP sẽ chủ động tạo lực phanh ở bánh xe phía đối diện với hướng bị trượt. Nó sẽ tạo tâm quay tạo ra mô men bù lại lực trượt ngang. Nhờ đó mà xe giữ được trạng thái ổn định, di chuyển theo đúng hướng.

Cấu tạo hệ thống ESP khá phức tạp

Cách bật/tắt cân bằng điện tử ô tô

Tùy hãng sản xuất luôn bố trí một nút bật/tắt cân bằng điện tử trên vô lăng, bảng taplo hoặc bệ cần số. Hệ thống cân bằng điện tử thường tự khởi động khi xe lăn bánh. Trong một số trường hợp người lái có thể chủ động tắt và bật.

Không phải lúc nào hệ thống cân bằng điện tử ESP cũng giúp ích cho xe. Có một số trường hợp mà tài xế nên chủ động tắt ESP như:

Khi off road, đi vào đường bùn lầy, xe bị sa lầy

Khi off road, đi đường bùn đất, đường cát lún hay xe bị sa lầy thì ESP sẽ không giúp ích, thậm chí còn gây cản trở.

Bởi lúc này tốc độ 4 bánh xe không đều. Các bánh xe có hiện tượng quay trơn. Lúc này, ESP sẽ kích hoạt phanh hoặc giảm mô men để hãm bánh xe này lại. Xe sẽ khó thoát lầy hơn.

Khi đi off road xe cần lực kéo rất lớn. ESP thường sẽ giảm lực xe vì vậy không nên sử dụng.

Khi drift xe

Drift là một kỹ thuật lái xe cố tình làm cho bánh xe trượt trơn trên đường. Khi drift, góc trượt sau lớn hơn góc trượt trước đến mức bánh trước hướng ngược chiều với hướng rẽ. Do đó nếu bật ESP xe sẽ rất khó drift vì ESP sẽ can thiệp khi bánh xe bị trượt.