Những cổ phiếu một thời…: VSP – Con tàu mắc cạn

Những khó khăn của thị trường vận tải biển từ sau khủng hoảng kinh tế 2008 đến nay, đã đẩy CTCP Vận tải biển và Bất động sản Việt Hải (VPS) vào tình cảnh hết sức khó khăn. Thậm chí, những nỗ lực tái cơ cấu không hiệu quả đã góp phần đẩy doanh nghiệp mắc cạn trên… đống nợ xấu.

Sóng tăng ấn tượng

VSP được thành lập và đi vào hoạt động tháng 8-2002, với tên gọi ban đầu là CTCP Đầu tư và Vận tải Dầu khí Vinashin, trụ sở chính đặt tại Hà Nội. Cuối năm 2003, VSP chuyển trụ sở chính vào TPHCM. VSP là doanh nghiệp đầu tiên của Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin), nay là Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy (SBIC), niêm yết trên TTCK.

VSP chào sàn HNX trong phiên giao dịch ngày 26-12-2006 và chốt phiên ở mức 70.000 đồng/CP. Trong đợt tăng trưởng nóng của TTCK năm 2007, VSP tạo nên đỉnh giá lịch sử là 315.000 đồng/CP. Tuy nhiên, sóng tăng ấn tượng nhất của VSP lại diễn ra trong thời điểm TTCK điều chỉnh mạnh năm 2008. Tính từ ngày 11-6-2008 đến ngày 26-8-2008, tăng từ 34.900 đồng/CP lên 237.700 đồng/CP (tương đương mức tăng lên đến 581%).

Đợt tăng giá ngược dòng thị trường này diễn ra trong thời điểm huy hoàng nhất của VSP, với vị thế là một công ty thuộc tập đoàn nhà nước lớn, có lợi nhuận sau thuế tăng trưởng rất mạnh suốt từ năm 2006. Đơn cử là kết quả kinh doanh (KQKD) 6 tháng đầu năm 2008 đạt 203 tỷ đồng (tăng gấp 50 lần so với cùng kỳ 2007). Thời điểm đó, VSP là doanh nghiệp niêm yết có EPS (lợi nhuận trên cổ phần) cao nhất TTCK với 18.000 đồng/CP. Với KQKD ấn tượng trên, VSP trở thành mã CP hấp dẫn nhất trên TTCK.

Sức nóng của VSP còn thể hiện qua khả năng huy động vốn mà ngay cả các doanh nghiệp lớn cũng khó lòng làm được. Đầu năm 2008, VSP đã dễ dàng huy động được 1.200 tỷ đồng (gấp 10 lần vốn chủ sở hữu tại thời điểm cuối năm 2007) từ phát hành CP cho cổ đông hiện hữu và đối tác chiến lược. Một trong những NĐT đã rót vốn lớn vào VSP trong đợt phát hành này là IPA Group. Nguồn vốn mới này được VSP rót vào các hoạt động đầu tư mua sắm tàu mới, và đầu tư vào lĩnh vực trái ngành là bất động sản.

Bất ngờ sụp đổ

Tuy nhiên, ngay khi đang trên đỉnh cao huy hoàng, VSP bất ngờ công bố KQKD quý IV-2008 với lợi nhuận âm 58,1 tỷ đồng. Theo giải trình của HĐQT, nguyên nhân thua lỗ là do KQKD không tốt của công ty con trong bối cảnh ngành vận tải biển gặp khó khăn do tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu. Từ giai đoạn khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008 đến nay, vận tải biển thế giới vẫn ở giai đoạn khủng hoảng, cung lớn hơn cầu, chỉ số cước hàng khô (BDI) vẫn ở mức rất thấp. Thời điểm đỉnh cao, chỉ số BDI đạt ngưỡng 11.700 điểm, nhưng đến nay dao động khoảng 1.000 điểm, có lúc rớt xuống 400 – 500 điểm.

Đơn cử là giá cước vận chuyển than từ Indonesia về Việt Nam thời điểm vận tải biển khó khăn nhất năm 2016 là 5-6 USD/tấn, đến năm 2018 tăng lên 9 USD/tấn, nhưng hiện tại chỉ còn 6 USD/tấn. Mặt hàng xi măng từ Việt Nam đi Philippines năm 2016 là 12 USD/tấn, năm 2018 đạt ngưỡng 17 USD/tấn, hiện chỉ còn 11 USD/tấn.

Thực trạng đó khiến các doanh nghiệp vận tải biển vẫn gặp rất nhiều khó khăn, cả trong việc cho thuê tàu. Đơn cử là giá cho thuê 3 con tàu tải trọng hơn 60.000 tấn mà VSP sở hữu, giảm từ 85.000USD/ngày vào tháng 5-2008 xuống còn khoảng 30.000 USD/ngày vào cuối năm 2008. KQKD quý IV-2008 được xem là dấu mốc hành trình lao dốc của VSP ở những năm kế tiếp.

Cuối tháng 3-2016, HĐQT của VSP đã công bố quyết định tạm dừng hoạt động sau hơn 5 năm cố gắng khắc phục không thành. Nguyên nhân là do hậu quả tài chính để lại quá nặng nề cùng với bộ máy điều hành hoạt động ngày càng mỏng và dần thiếu tính hợp tác, phối hợp hoạt động để xử lý tái cơ cấu công ty. Chán nản trước tình cảnh khó khăn, nhiều thành viên HĐQT đã có văn bản từ bỏ và xin từ chức từ năm 2015.

Bên cạnh đó, việc Cục Thuế TPHCM đã có quyết định cưỡng chế do nợ thuế 159,5 tỷ đồng nên VSP không thể tiếp tục duy trì hoạt động và quyết định tạm dừng hoạt động từ ngày 1-4-2016. Quyết định cũng đề cập khả năng VSP phải thực hiện phá sản vì bị các chủ nợ kiện do không trả được nợ.

“Con tàu ma”

Thời điểm huy hoàng nhất của mình, HĐQT của VSP ấp ủ kế hoạch chuyển niêm yết từ HNX lên HOSE nhằm nâng cao giá trị CP, tăng cường khả năng huy động vốn để phục vụ cho các tham vọng lớn hơn. Tuy nhiên, biến động bất ngờ của thị trường vận tải biển kể từ cuối năm 2008, khiến cho kế hoạch chuyển sàn của VSP diễn ra theo hướng ngược lại.

Đầu năm 2012, đứng trước khả năng bị hủy niêm yết bắt buộc do thua lỗ 3 năm liên tiếp, lãnh đạo VSP đã chủ động lên kế hoạch hủy niêm yết trên sàn HNX để chuyển sang giao dịch trên sàn UPCoM. Từ CP được nhiều NĐT ưa chuộng và mệnh danh là “ông hoàng” của HNX với mức giá lên đến 315.000 đồng/CP, nhưng đến thời điểm hủy niêm yết, mã CP này chỉ còn giao dịch ở mức 1.800 đồng/CP.

Ngày 6-7-2012, VSP niêm yết trở lại trên UPCoM với giá tham chiếu 2.000 đồng/CP. Quá khứ huy hoàng trên HNX đã giúp cho VSP có được những phiên giao dịch khởi sắc trên UPCoM và có thời điểm VSP tăng vượt mốc 4.000 đồng/CP (tương đương mức tăng 100%). Tuy nhiên, sau những đợt tăng ngắn ngủi này là những chuỗi giao dịch sụt giảm và có thời điểm mã CP này giảm xuống chỉ còn 600 đồng/CP.

Đặc biệt, VSP luôn nằm trong nhóm CP cảnh báo của HNX, thậm chí nhiều NĐT còn ví von mã CP này là “con tàu ma” với những khoản nợ khổng lồ và những kế hoạch đầy hoang tưởng. Cụ thể, tại ĐHCĐ thường niên năm 2013, HĐQT của VSP bất ngờ công bố tờ trình kế hoạch sản xuất kinh doanh với những con số gây sốc.

Cụ thể, doanh thu dự kiến đạt 1.950 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 1.810 tỷ đồng, tỷ lệ lợi nhuận/doanh thu thuần đạt xấp xỉ 93%. Đến cuối năm 2013, lỗ lũy kế của VPS lên đến 3.200 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm hơn 1.800 tỷ trong khi tổng các khoản nợ phải trả lên đến 2.700 tỷ đồng.

Rồi việc gì đến cũng sẽ đến, ngày 6-4-2016, VSP chính thức hủy niêm yết trên UPCoM, chấm dứt “triều đại” từng một thời làm mưa làm gió trên TTCK.

Trong nỗ lực tái cơ cấu, các giải pháp mà HĐQT của VSP đưa ra cũng chỉ là bán tài sản, bán cổ phần và lấn sân sang lĩnh vực bất động sản chứ không đến từ sự điều chỉnh các hoạt động kinh doanh cốt lõi.

Kim Giang

Theo saigondautu.com.vn