Những bộ phim độc lập là điểm sáng của điện ảnh Việt Nam

Nếu thế hệ đầu của phim độc lập gây ấn tượng bởi giá trị nghệ thuật, thì thế hệ kế cận đã bắt đầu khởi sắc ở mặt doanh thu.

Nền phim ảnh Việt Nam đã và đang có những bước chuyển biến mạnh mẽ trong nhiều năm gần đây. Từ lối tư duy tiệm cận khu vực, các nhà làm phim đã cho ra đời các thước phim khiến khán giả mãn nhãn và thăng hoa cảm xúc, đồng thời thu về khối doanh thu khổng lồ.

Bên cạnh sự phát triển của ngành công nghiệp điện ảnh Việt, dòng phim độc lập – với những tác phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân và kinh phí sản xuất thấp – đã bắt đầu có những đại diện sáng chói. Trong suốt hơn một thập kỷ qua, khi phim độc lập bắt đầu được quan tâm hơn tại thị trường nội địa, khán giả đã được thưởng thức các tác phẩm tiêu biểu nào?

Bi, Đừng Sợ (2010)

Là phim đầu tay của đạo diễn Phan Đăng Di, nhưng Bi, Đừng Sợ đã tạo nên tiếng vang trên trường quốc tế. Phim giành được nhiều giải thưởng tại các liên hoan phim nước ngoài mà điển hình là Cannes (Pháp), Stockholm (Thụy Điển). Không khí trầm mặc, ngột ngạt được phủ khắp bộ phim như một thông điệp về nỗi cô đơn và khát khao trong cuộc sống người lớn. Bi, Đừng Sợ mang dáng dấp của Chơi Vơi bởi đạo diễn Phan Đăng Di từng đảm nhiệm biên kịch cho tác phẩm đi trước.

Phim sử dụng nhiều phép ẩn dụ, đặc biệt là chi tiết đá lạnh – đóng vai trò và ý nghĩa khác nhau đối với từng nhân vật. Bi, Đừng Sợ không có nhiều thoại, mà ngược lại kể chuyện bằng nhiều cảnh quay đẹp, trần trụi, tạo dấu ấn thị giác mạnh mẽ. Có thể nói, Bi, Đừng Sợ là dự án nổi bật nhất trong thời kỳ đầu của phim độc lập Việt Nam. Được biết, phim cũng đã xin nhiều nguồn tài trợ trong và ngoài nước để thực hiện.

Đập Cánh Giữa Không Trung (2014)

Đập Cánh Giữa Không Trung là tác phẩm đậm chất phụ nữ của nữ đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp, từng thắng giải thưởng Feodora – được trao bởi Hiệp hội nhà phê bình Châu Âu-Địa Trung Hải tại Liên hoan phim Venice. Phim mang tới những góc nhìn ám ảnh về tuổi vị thành niên, giữa những bi kịch và tranh đấu về tình dục, tình yêu.

Đập Cánh Giữa Không Trung được đánh giá cao bởi các cảnh quay giàu thẩm mỹ, nên thơ và cuốn hút. Người xem như được đắm mình vào một trải nghiệm điện ảnh mơ màng nhưng không kém phần day dứt. Phim cũng đánh dấu sự chuyển biến của Thùy Anh – vốn được biết tới bởi vai nữ sinh trong Bộ Tứ 10A8 – nay lại vào vai cô học trò có thai ngoài ý muốn. Bên cạnh đó, ca sĩ Thanh Duy cũng để lại ấn tượng sâu đậm trong vai người bạn LGBT. Giống như nhiều phim độc lập tại Việt Nam trước đó, Đập Cánh Giữa Không Trung có nhiều cảnh nóng bạo liệt.

Chuyến Đi Cuối Cùng Của Chị Phụng (2014)

Dù không phải là phim điện ảnh, nhưng Chuyến Đi Cuối Cùng Của Chị Phụng là tác phẩm hiếm hoi tạo nên cơn sốt phòng vé thuộc thể loại phim tài liệu độc lập. Đạo diễn Nguyễn Thị Thắm đã đưa cuộc sống phiêu dạt của những con người thuộc gánh hát lô tô lên màn ảnh, với nhân vật trung tâm là chị Phụng và chị Hằng. Phim đã khơi gợi sự đồng cảm sâu sắc với những người phụ nữ được sinh ra trong hình hài nam giới, khao khát sống thật luôn thường trực, nhưng mượn âm nhạc và tiếng cười để quên đi. Trong cộng đồng đó, những người hát lô tô trân quý, đoàn kết và tương hỗ lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh.

Chuyến Đi Cuối Cùng Của Chị Phụng có một phân cảnh vô cùng chân thật. Đó là khi hội chợ bị đốt cháy bởi trai làng, tất cả hoảng loạn cứu gánh hát khỏi lửa thiêu rực cháy. Chính tay đạo diễn Nguyễn Thị Thắm đã ghi lại hình ảnh này, lẫn những cảm xúc có thật của chị và gánh hát. Nữ đạo diễn nhận được sự tin tưởng lớn của những người chuyển giới và giả gái, vì thế, thước phim của chị vô cùng đời thường, sống động.

Nhắm Mắt Thấy Mùa Hè (2018)

So với các tác phẩm độc lập khác, Nhắm Mắt Thấy Mùa Hè là một bộ phim khá dễ xem. Được quay tại Nhật Bản, bộ phim đã thành công trong việc truyền đạt văn hóa đất nước mặt trời mọc tới công chúng Việt Nam. Vẻ đẹp thiên nhiên của nước bạn chạm tới khán giả nước nhà trong những hình ảnh nguyên sơ, giàu sức sống. Hơn nữa, được tôn lên nhờ các bản nhạc indie nhẹ nhàng, lắng đọng.

Mở đầu bằng đề tài tình yêu, nhưng Nhắm Mắt Thấy Mùa Hè lại dẫn người xem tới câu chuyện về gia đình. Dẫu kịch bản còn nhiều hạn chế, nhưng phim xứng đáng dành được lời ngợi khen cho một đội ngũ phim độc lập giàu triển vọng, nghiêm túc với công cuộc sáng tạo nghệ thuật. Phim cũng mở ra nhiều cơ hội diễn xuất cho nữ chính Phương Anh Đào.

Thưa Mẹ Con Đi (2019)

Khai thác đề tài đồng tính, Thưa Mẹ Con Đi là một trong số ít những bộ phim Việt không chọn đi theo cách làm quá. Mọi tình tiết, lời thoại, cảnh sắc trong phim đều hiện lên nhẹ nhàng, dung dị mà dạt dào cảm xúc. Đạo diễn Trịnh Đình Lê Minh đã khéo léo kể về chuyện đưa bạn trai về ra mắt của Nâu (Lãnh Thanh), để từ đó lồng ghép thông điệp sâu lắng về tình cảm gia đình. Khung cảnh đượm hồn quê hiện lên đầy mơ màng, nên thơ, trên nền nhạc acoustic mộc mạc, lắm lúc lại khiến người xem mỉm cười vì những tình huống dí dỏm, tự nhiên.

Cái hay của Thưa Mẹ Con Đi là để tiết tấu phim diễn ra bình thản, nhưng vẫn có thể lấy nước mắt người xem, thay vì trường đoạn bi lụy, chua xót thường thấy ở phim Việt cùng đề tài. Cũng vì thế mà nhiều khán giả nhận xét chưa thật sự đã khi xem phim. Nhưng đó mới chính là giá trị nghệ thuật, nội dung của tác phẩm điện ảnh đầu tay đến từ Trịnh Đình Lê Minh.

Ròm (2019)

Trước khi chính thức được phép chiếu tại Việt Nam, Ròm từng được biết đến bởi giải thưởng New Currents tại Liên hoan phim Busan, Hàn Quốc. Sau thời gian lùm xùm vì lệnh cấm sóng, xử phạt, cuối cùng Ròm cũng được đến với khán giả yêu điện ảnh nội địa.

Bộ phim tái hiện đời sống trong một khu chung cư mê số đề, với tâm điểm là những cậu bé kiếm tiền nhờ phục vụ cho lớp người nghiện trò đen đỏ. Những góc máy nghiêng độc lạ của Ròm đã thể hiện thành công cảnh đời nghiêng ngả, chông chênh, vô định của nhiều số phận Sài thành. Càng về sau, phim càng ghi điểm bởi các phân cảnh rượt đuổi mãn nhãn. Mỗi khung hình, đặc biệt là góc cận của Ròm đều được chăm chút tỉ mỉ để đạt tới độ tiệm hoàn mỹ. Tuy nhiên, chẳng biết vì khâu kiểm duyệt hay không mà phiên bản Ròm tại Việt Nam vẫn gây tiếc nuối vì mạch phim còn thiếu sự liên kết, đồng điệu. Ròm là phim độc lập thành công tại nước nhà khi đạt doanh thu hơn 64 tỷ đồng.