Nhớ lại Hà Nội 12 ngày đêm: Bắn “3 điểm” và “đón góc”, Sam 2 hạ B52

Tướng Phúc đang hào hứng kể về trận đánh B52. Ảnh: Việt Văn

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vẻ vang của dân tộc, thắng lợi là chiến công chung của cả dân tộc; trong đó, lực lượng quân đội với đủ các quân-binh chủng đã đóng góp công lao to lớn.

Và trong số đó, binh chủng tên lửa được nhắc đến đặc biệt trong chiến dịch Hà Nội 12 ngày đêm năm 1972 lịch sử. Thiếu tướng Đỗ Văn Phúc- năm nay đã bước vào tuổi 81- vẫn còn khỏe mạnh, minh mẫn. Ông hào hứng nhớ lại những ngày tháng không thể nào quên đó…

Trong chiến dịch Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không tháng 12.1972, tướng Đỗ Văn Phúc khi đó là Tham mưu phó Sư đoàn Phòng không HN 361- mà nhân dân mệnh danh là sư đoàn “cận vệ đỏ”. Ông được phân công đặc trách tên lửa, ngồi trực ở sở chỉ huy 24h/24h…

(?) Thưa ông, việc bắn rơi pháo đài bay B52 thực sự là một chiến công làm kinh ngạc ngay chính người Mỹ có phải vì họ không tin vũ khí của ta khi đó còn quá thô sơ?

- Nói vũ khí ta thô sơ là không có căn cứ khoa học. Tên lửa trang bị cho quân ta hồi đó là tổ hợp tên lửa Sam 2 của Liên Xô (cũ) đủ thông số và độ cao để bắn B52, độ cao của tên lửa là 27km, cự ly là 34km, trong khi B52 bay cao 10km.

Điểm đặc biệt ở đây là vũ khí, khí tài của Liên Xô (cũ), nhưng “bàn tay vàng” là của người VN, ở đây là kíp trắc thủ tên lửa phòng không trực tiếp bắn rơi B52.

Thắng lợi lớn nhất của ta là biết vạch nhiễu tìm thù, bắn diệt, tiêu diệt địch trong tình trạng nhiễu nặng. Chính Tổng thống Mỹ Nixon khi đó cũng không tin Sam 2 bắn được B52. Nhưng quả thực kíp trắc thủ là những “bàn tay vàng”, chỉ có 5 người thôi – như 5 anh em trên 1 chiếc xe tang – đoàn kết, hợp đồng tác chiến nhịp nhàng bắn rơi B52. Vì thế, sau này khi về hưu, tôi đã viết ca khúc “Kíp săn B52″ để ca ngợi những trắc thủ tài hoa. Ca khúc này đã được đăng vào cuốn sách kỷ niệm chiến thắng “Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không” cùng bài hát của nhạc sĩ Phạm Tuyên.

(?) Đâu là trận đánh lớn nhất quyết định trong 12 ngày đêm, thưa ông?

- Đêm 26.12.1972 là 1 trận đánh tiêu diệt lớn, quyết chiến chiến lược, là một đòn đánh rất mạnh, quyết định thắng lợi chiến dịch Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không. Đó là trận đánh ta đã huy động tổng hợp lực lượng của tên lửa, pháo cao xạ, không quân và dân quân tự vệ, đánh đòn hiệp đồng quân-binh chủng rất mạnh. Không quân cất cánh bay lên đánh xa làm cho đội hình bảo vệ B52 dãn ra, tạo điều kiện cho tên lửa vòng trong tập trung đánh vào mục tiêu.

Dân quân tự vệ đánh máy bay bay thấp F4 ở dưới. Về cách đánh của tên lửa Sam 2, bây giờ đã có thể công bố. Phương pháp thứ nhất là bắn 3 điểm, bắn trong điều kiện địch gây nhiễu rất mạnh. Nó giống như màn hình bạn đang xem bị mất tín hiệu thành nhiễu sóng. Máy bay địch đã gây nhiễu làm cho màn hình radar của ta bị nhiễu sóng không nhìn thấy mục tiêu.

Cách đánh là phải làm sao để đài radar, tên lửa của ta và máy bay địch luôn luôn trên 1 đường thẳng, đòi hỏi trắc thủ của ta phải giỏi tính toán, có “bàn tay vàng” và con mắt rất tinh tường thì mới làm nổi.

Phương pháp thứ hai là đón trước được góc. Địch gây nhiễu, nhưng càng vào gần thì cường độ nhiễu càng giảm, mục tiêu càng rõ. Trắc thủ nhìn thấy mục tiêu trên màn hiện sóng, sẽ để tên lửa bắn đón góc, tên lửa là ngòi nổ vô tuyến, để đến khi cách máy bay khoảng 60m thì ngòi nổ vô tuyến làm việc. Nó sẽ tạo ra áp lực rất mạnh, tên lửa nổ và 12.000 mảnh tên lửa trùm vào máy bay.

Cái tài của trắc thủ ta là lúc đầu khi địch gây nhiễu, thì trắc thủ dùng phương pháp 3 điểm. Khi anh em phát hiện mục tiêu thì chuyển sang phương pháp đón góc; trước bằng quay tay, giờ là tự động. Đó là đêm tiêu diệt B52 nhiều nhất, làm địch hoảng và đến đêm 29.12, B52 đã không dám vào đánh HN mà đánh ở Thái Nguyên và Bắc Giang. Trong nghệ thuật quân sự, để chiến dịch thắng lợi phải có 1-2 trận tiêu diệt lớn. Trong chiến dịch Hà Nội 12 ngày đêm, có 2 đêm như thế. Đêm 20.12 bắn rơi 7 chiếc B52, 5 chiếc rơi tại chỗ và đặc biệt là đêm 26.12 bắn rơi 8 chiếc, 6 chiếc rơi tại chỗ.

(?) Thưa ông, vì sao các tướng lĩnh VN phần lớn không được học bài bản lại có thể đánh thắng trong nhiều trận chiến với các tướng lĩnh quân sự nổi danh của nước ngoài?

- Tôi không phải nhà nghiên cứu sử học hay nhà nghiên cứu chiến lược quân sự, nhưng qua thực tế chiến đấu, tôi nhận thấy tướng lĩnh VN dù không được đào tạo bài bản (sau này có một số được đào tạo bài bản), nhưng ta có một nền văn hóa rất VN, bắt nguồn từ truyền thống cha ông ta chống xâm lược, luôn luôn được con người VN phát huy. Các tướng lĩnh VN đã học lịch sử và nghệ thuật chiến tranh của cha ông ta, đó cũng chính là văn hóa VN.

Tướng lĩnh VN có lòng yêu nước và chí căm thù giặc, ra trận không chỉ bằng lòng dũng cảm mà đều rất chịu học, học từ thực tiễn, kinh nghiệm chiến trường. Và yếu tố quan trọng nhất không thể tách rời sự lãnh đạo của Đảng do Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo. Bác chính là nhà tư tưởng quân sự vĩ đại, các tướng lĩnh kính yêu, học tập và tiếp thu. Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng không được đào tạo cơ bản nhưng được gần Bác, cộng với trí thông minh của Đại tướng và qua thực tiễn chiến đấu đã biết vận dụng linh hoạt tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh “tiến chắc đánh chắc”, Đại tướng vận dụng nhuần nhuyễn tư tưởng Hồ Chí Minh, chuyển hóa thành phương châm “Thần tốc, thần tốc và thần tốc. Táo bạo, táo bạo, táo bạo hơn nữa hướng tới miền Nam”.

- Xin trân trọng cảm ơn ông!

Thiếu tướng Đỗ Văn Phúc – nguyên Tùy viên quân sự Việt Nam tại Liên Xô (cũ), Phó Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Pháo binh, Phó Trưởng phòng huấn luyện Học viện Quân sự cấp cao, Chánh Văn phòng Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân… Sinh ra tại quê hương quan họ Bắc Ninh, nhưng phần lớn cuộc đời binh nghiệp của ông gắn với HN.

Từng tham gia nhiều chiến dịch lớn, trong có chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ, từng được cử sang Liên Xô (cũ) học tại Học viện Pháo binh Kalinin tại Leningrad trong 6 năm – từ 1957-1963, từng là Lữ đoàn trưởng đơn vị pháo binh 351 tham gia chiến dịch biên giới năm 1979… Ông nghỉ hưu năm 1994, hiện sống tại TPHCM, ông mua sách nhạc tự học và đã viết 8 ca khúc tri ân những mảnh đất, con người đã qua, về Quân chủng Phòng không-Không quân, kíp săn B52… Đã 10 năm nay, ông sống với một quả tim nhân tạo…

Theo laodong